Καρτίδες

Οι Καρτίδες (αγγλικά: Kurt dynasty/Kartids, περσικά: کرتیان, αραβικά: آل كرت) ήταν μια σουνιτική μουσουλμανική δυναστεία τατζικικής καταγωγής, που κυβέρνησε ένα μεγάλο τμήμα του Χορασάν κατά τους 13ο και 14ο μ.Χ. αιώνες. Είχαν πρωτεύουσα τη Χεράτ, με έτερη πολύ σημαντική πόλη τους το Μπαμιγιάν στο κεντρικό Χορασάν. Αρχικώς ήταν υποτελείς του σουλτάνου της Αυτοκρατορίας των Γκουριδών, Αμπούλ Φατίχ Γκιγιάς αντ-Ντιν Μουχάμμαντ μπιν Σαμ, και αργότερα της Μογγολικής Αυτοκρατορίας. Μετά τη διάλυση του Ιλχανάτου το 1335, ο τότε ηγέτης τους, Μουίζ αντ-Ντιν Χουσεΐν ιμπν Γκιγιάθ αντ-Ντιν, εργάστηκε για την επέκταση της ηγεμονίας του. Ο θάνατός του το 1370 και η εισβολή του Ταμερλάνου το 1381, τερμάτισαν τις φιλοδοξίες της δυναστείας των Καρτιδών.

Καρτίδες کرتیان
1244 – 1381
Τοποθεσία {{{κοινό_όνομα}}} Το σουλτανάτο των Καρτιδών
Πρωτεύουσα		Χεράτ
Γλώσσες		Περσικά
Πολίτευμα		Μοναρχία
Σουλτάνος
-	1245	Μαλίκ Ρουκν αντ-Ντιν Αμπού Μπακρ
-	1370–1389	Γκιγιάς αντ-Ντιν Πιρ Αλί
Ιστορία
-	Ίδρυση	1244
-	Κατάκτηση από την Αυτοκρατορία των Τιμουριδών	1381

Υποτελείς των Γκουριδών

Οι Καρτίδες ανάγουν την καταγωγή τους στον Τατζ αντ-Ντιν Ουθμάν Μαργκίνι, τού οποίου ο αδελφός, Ιζ αντ-Ντιν Ουμάρ Μαργκίνι, ήταν βεζίρης του σουλτάνου των Γκουριδών, Αμπούλ Φατίχ Γκιγιάς αντ-Ντιν Μουχάμμαντ μπιν Σαμ. Ο ιδρυτής της δυναστείας των Καρτιδών ήταν ο Μαλίκ Ρουκν αντ-Ντιν Αμπού Μπακρ, που καταγόταν από την οικογένεια των Σανσαμπανιδών της Γκουρ. Ο Μαλίκ Ρουκν αντ-Ντιν Αμπού Μπακρ παντρεύτηκε μια πριγκίπισσα των Γκουριδών. Ο υιός τους, Μουχάμμαντ Σαμς αντ-Ντιν, διαδέχθηκε τον πατέρα του το 1245.

Υποτελείς της Μογγολικής Αυτοκρατορίας

Ο Μουχάμμαντ Σαμς αντ-Ντιν, αφού διαδέχθηκε τον πατέρα του, συμμετείχε με τον Μογγόλο στρατηγό Σαλί Νογιάν σε μια εισβολή στην Ινδία το 1246, όπου και συνάντησε τον σούφι άγιο Μπαχά αντ-Ντιν Ζακαρίγια στο Μουλτάν το 1247-48. Αργότερα επισκέφθηκε τον Μεγάλο Χάνο των Μογγόλων, Μόνγκε (περίοδος εξουσίας 1248-1257), που τού ανέθεσε την εξουσία στο Μεγάλο Χορασάν (σημερινό Αφγανιστάν) και πιθανώς την περιοχή μέχρι τον Ινδό ποταμό. Το 1263-64, αφού ο Μουχάμμαντ Σαμς αντ-Ντιν είχε υποτάξει το Σιστάν, επισκέφθηκε τον χάνο Χουλαγκού του Ιλχανάτου, και τρία χρόνια αργότερα τον διάδοχό του χάνο Αμπάκα, τον οποίο και συνόδευσε στην εκστρατεία του εναντίον του Ντερμπέντ και του Μπακού. Επισκέφθηκε ξανά τον χάνο Αμπάκα, αυτή τη φορά όμως η προηγούμενη καλή άποψη των Μογγόλων γι΄ αυτόν είχε αλλάξει σε καχυποψία, γεγονός που οδήγησε στο θάνατό του, μετά τη δηλητηρίασή του τον Ιανουάριο του 1278 με ένα καρπούζι που τού προσφέρθηκε ενώ έπαιρνε το λουτρό του στην Ταυρίδα. Ο χάνος Αμπάκα διέταξε μάλιστα να καεί το άψυχο σώμα του αλυσοδεμένο στην πόλη Τζαμ στο Χορασάν.

Τον Μουχάμμαντ Σαμς αντ-Ντιν διαδέχθηκε ο υιός του Ρουκν αντ-Ντιν, ο οποίος υιοθέτησε τον τίτλο του Μαλίκ (βασιλιάς στα αραβικά), τον οποίο θα χρησιμοποιούσαν όλοι οι διάδοχοι Καρτίδες. Τον καιρό του θανάτου του στο Χαϋσάρ (κάστρο στο Χορασάν) στις 3 Σεπτεμβρίου 1305, η πραγματική εξουσία βρισκόταν ήδη από καιρό στα χέρια του υιού του, Φαχρ αντ-Ντιν. Ο Φαχρ αντ-Ντιν ήταν πάτρωνας της λογοτεχνίας, αλλά και εξαιρετικά θρήσκος. Παλαιότερα είχε κλειστεί από τον πατέρα του στη φυλακή για επτά χρόνια, μέχρι που ο Ιλχανίδης στρατηγός Ναουρούζ παρενέβη υπέρ του. Όταν η εξέγερση του Ναουρούζ εναντίον της κεντρικής εξουσίας εξασθένησε γύρω στο 1296, ο Φαχρ αντ-Ντιν τού προσέφερε άσυλο, αλλά όταν μια δύναμη των Ιλχανιδών προσέγγισε τη Χεράτ, τον πρόδωσε και παρέδωσε τον στρατηγό στις δυνάμεις του χάνου των Ιλχανιδών, Μαχμούντ Γκαζάν. Τρία χρόνα αργότερα, ο Φαχρ αντ-Ντιν πολέμησε εναντίον του διαδόχου του Γκαζάν, χάνου Ολτζεϊτού, που σύντομα μετά την ανάρρησή του έστειλε μια δύναμη 10.000 ανδρών να καταλάβει τη Χεράτ. Ο Φαχρ αντ-Ντιν παρόλα αυτά, κατάφερε να εξαπατήσει τους εισβολείς αφήνοντάς τους να καταλάβουν την πόλη, παγιδεύοντάς τους στη συνέχεια εκεί και εξοντώνοντάς τους, σκοτώνοντας και τον διοικητή τους Ντανισμέντ Μπαχαντούρ. Ο Φαχρ αντ-Ντιν πέθανε στις 26 Φεβρουαρίου 1307. Η Χεράτ και το Γκιλάν κατακτήθηκαν τελικώς από τον Ολτζεϊτού.

Τον Φαχρ αντ-Ντιν διαδέχθηκε ο αδελφός του, Γκιγιάθ αντ-Ντιν. Σχεδόν αμέσως άρχισε η διαμάχη με τον άλλο αδελφό του, Αλά αντ-Ντιν ιμπν Ρουκν αντ-Ντιν. Αναφέροντας την υπόθεση στον Ολτζεϊτού, που τον δέχθηκε με μεγαλειώδη υποδοχή, επέστρεψε στο Χορασάν το 1307/8. Τα συνεχιζόμενα προβλήματα όμως με τον αδελφό του τον οδήγησαν ξανά στην Αυλή των Ιλχανιδών το 1314/5. Με την επιστροφή του στη Χεράτ, ήρθε ενώπιον της εισβολής στην επικράτειά του τού πρίγκιπα Γιασαούρ του Χανάτου Τσαγκατάι, καθώς και της εχθρότητας του ηγεμόνα Κουτμπ αντ-Ντιν της πόλης Ισφιζάρ (σήμερα χωριό στο Νότιο Χορασάν), και του πληθυσμού του Σιστάν. Η Χεράτ τέθηκε από τον πρίγκιπα Γιασαούρ υπό πολιορκία. Ο Γιασαούρ όμως αναχαιτίστηκε από τις στρατιές του Ιλχανάτου, και τον Αύγουστο του 1320, ο Γκιγιάθ αντ-Ντιν συμμετείχε στο ιερό προσκύνημα των μουσουλμάνων στη Μέκκα, αφήνοντας τον υιό του Σαμς αντ-Ντιν Μουχάμμαντ ιμπν Γκιγιάθ αντ-Ντιν στη θέση του κατά την απουσία του. Το 1327 ο εμίρης Τσουπάν κατέφυγε στη Χεράτ, μετά την προδοσία του από τον χάνο των Ιλχανιδών, Αμπού Σαΐντ Μπαχαντούρ, όπου αιτήθηκε ασύλου από τον Γκιγιάθ αντ-Ντιν, με τον οποίο ήταν φίλοι. Ο Γκιγιάθ αντ-Ντιν αρχικώς χορήγησε το άσυλο, αλλά όταν ο Αμπού Σαΐντ Μπαχαντούρ τον πίεσε να εκτελέσει τον Τσουπάν, υπάκουσε. Σύντομα κατόπιν ο Γκιγιάθ αντ-Ντιν απεβίωσε, το 1329, αφήνοντας τέσσερεις γιους: Τους Σαμς αντ-Ντιν Μουχάμμαντ ιμπν Γκιγιάθ αντ-Ντιν, Χαφέζ ιμπν Γκιγιάθ αντ-Ντιν, Μουίζ αντ-Ντιν Χουσεΐν ιμπν Γκιγιάθ αντ-Ντιν, και Μπακίρ ιμπν Γκιγιάθ αντ-Ντιν.

Παραπομπές