Καλπουρνία (σύζυγος του Καίσαρα)

Η Καλπουρνία, λατιν.: Calpurnia ήταν η 4η σύζυγος του Ιουλίου Καίσαρα, αυτή που είχε την εποχή της δολοφονίας του. Σύμφωνα με σύγχρονες πηγές, ήταν καλή και πιστή γυναίκα, παρά τις απιστίες του συζύγου της και, προειδοποιημένη για την απόπειρα της ζωής του, προσπάθησε μάταια να αποτρέψει τη δολοφονία του.^[7]

Καλπουρνία (σύζυγος του Καίσαρα)
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Calpurnia (Λατινικά)
Γέννηση	1ος αιώνας π.Χ.
Χώρα πολιτογράφησης	Αρχαία Ρώμη
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	συγγραφέας
Οικογένεια
Σύζυγος	Ιούλιος Καίσαρ (58 π.Χ.–44 π.Χ.)[1][2][3]
Γονείς	Λεύκιος Καλπούρνιος Πίσο Καισόνιος[1][2][4] και Rutilia[5][6]
Αδέλφια	Λεύκιος Καλπούρνιος Πίσο[1]
Οικογένεια	Calpurnii Pisones
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Βιογραφία

Ιστορικό

Γεννήθηκε π. το 76 π.Χ. και ήταν κόρη του Λεύκιου Καλπούρνιου Πίσο Καισόνιου, ύπατος το 58 π.Χ. Αδελφός της ήταν ο Λεύκιος Καλπούρνιος Πίσο ύπατος το 15 π.Χ.^[8]

Γάμος

Η Καλπουρνία παντρεύτηκε τον Ιούλιο Καίσαρα στα τέλη του 59 π.Χ., κατά τη διάρκεια της υπατείας του.^{[9][10][11][7]} Ήταν περίπου δεκαεπτά ετών και πιθανότατα ήταν νεότερη από τη προγονή της (κόρη του Ι. Καίσαρα από τη 2η σύζυγό του Κορνηλία), την Ιουλία. Περίπου τότε, η Ιουλία παντρεύτηκε τον Γναίο Πομπήιο Μάγνο, πρώην προστατευόμενο του Σύλλα, ο οποίος ήταν ύπατος το 70 π.Χ. και πρόσφατα είχε γίνει ένας από τους στενότερους πολιτικούς συμμάχους του Καίσαρα.

Πριν από τον γάμο τους, ο Καίσαρας είχε νυμφευτεί τρεις φορές. Στην παιδική του ηλικία ο Καίσαρας είχε μνηστευθεί τον Κοσουτία, κόρη ενός πλούσιου ιππέα,^[12][13] αν και υπάρχει κάποια αβεβαιότητα ως προς το αν ήταν ποτέ επίσημα παντρεμένοι. Σύμφωνα με τον Σουητώνιο, ήταν υποχρεωμένος να διακόψει τον αρραβώνα τους όταν, σε ηλικία δεκαέξι ετών, διορίστηκε Flamen Dialis (αρχιερέας του Δία), ένα υψηλόβαθμο ιερατικό αξίωμα, του οποίου οι κάτοχοι έπρεπε να είναι παντρεμένοι κατά το confarreatio, μία αρχαία και επίσημη μορφή γάμου που ήταν μόνο για τους πατρικίους.

Στη συνέχεια ο Καίσαρας νυμφεύτηκε την Κορνηλία, μία γυναίκα της τάξης των πατρικίων, κόρη του Λεύκιου Κορνήλιου Κίννα, εκείνη την εποχή του πιο ισχυρό άνδρα στη Ρώμη. Από κάθε άποψη ο γάμος τους ήταν ευτυχισμένος και το προϊόν της ένωσής τους ήταν η Ιουλία, το μόνο νόμιμο παιδί του Καίσαρα. Μετά την πτώση με το τέλος του Κίννα και την καταστροφή της φατρίας του, ο δικτάτορας Σύλλας διέταξε τον Καίσαρα να χωρίσει την κόρη του αντιπάλου του, μία απαίτηση που ο Καίσαρας αρνήθηκε με μεγάλο προσωπικό κίνδυνο, διότι του κόστισε σχεδόν τη ζωή του.^[13][14][15] Η Κορνηλία απεβίωσε το 69 ή το 68 π.Χ., καθώς ο σύζυγός της ετοιμαζόταν να ξεκινήσει για την Ισπανία.

Κατά την επιστροφή του, ο Καίσαρας νυμφεύτηκε την Πομπηία, εγγονή του Σύλλα. Ο γάμος τους έληξε μετά από ένα σκάνδαλο: το 63 π.Χ. ο Καίσαρας εξελέγη Pontifex Maximus (Αρχιερέας) και έλαβε ως επίσημη κατοικία του ένα κτήριο στη Via Sacra (Ιερά Οδό). Όταν εορτάστηκαν οι ιερές τελετές της Bona Dea (Καλής Θεάς), από τις οποίες εξαιρούντο όλοι οι άνδρες, τον χειμώνα του 62, ένας φιλόδοξος νεαρός ευγενής με το όνομα Πόπλιος Κλόδιος Πούλχερ μπήκε στο σπίτι μεταμφιεσμένο ως γυναίκα, φαινομενικά με σκοπό να αποπλανήσει την Πομπηία. Η επακόλουθη ανακάλυψή του συγκλόνισε τη Ρωμαϊκή αριστοκρατία και φήμες κυκλοφόρησαν για την πιστότητα της Πομπηίας.^[11] Ο Καίσαρας θεώρησε ότι δεν είχε άλλη επιλογή από το διαζύγιο, όχι επειδή προσωπικά πίστευε τις φήμες, αλλά επειδή η σύζυγος του αρχιερέα έπρεπε να είναι υπεράνω υποψίας.^[16][17][18]

Ο Καίσαρας νυμφεύτηκε τότε την Καλπουρνία. Οι σύγχρονοί της την περιγράφουν ως ταπεινή, συχνά ντροπαλή, γυναίκα.^[19] Από κάθε άποψη, η Καλπουρνία ήταν πιστή και ενάρετη σύζυγος και φαίνεται να ανεχόταν τις ερωτοδουλειές του Καίσαρα:^[7] φημολογείτο ότι αυτός είχε αποπλανήσει τις συζύγους πολλών επιφανών ανδρών, συμπεριλαμβανομένων και των δύο συμμάχων του στην Πρώτη Τριανδρία.^[20] Επίσης ότι είχε για λίγο καιρό οικειότητα με τη Σερβιλία, μία σχέση που ήταν ανοικτό μυστικό στη Ρώμη. Φημολογήθηκε ότι ο Καίσαρας ήταν ο πατέρας τού γιου της Σερβιλίας, Mάρκου Ιούνιου Βρούτου,^[21] αν και αυτό είναι απίθανο για χρονολογικούς λόγους ^[22] και ότι η Σερβιλία προσπάθησε να ενδιαφερθεί ο Καίσαρας για την κόρη της Ιουνία Τέρτια (Τρίτη), που σύμφωνα με άλλες φήμες ήταν επίσης κόρη του Καίσαρα. Ο Καίσαρας ασχολήθηκε επίσης με τη βασίλισσα της Μαυριτανίας, την Eυνόη και πιο γνωστά με την Κλεοπάτρα Ζ΄, τη βασίλισσα της Αιγύπτου, η οποία ισχυρίστηκε ότι αυτός ήταν ο πατέρας τού γιου της Πτολεμαίου ΙΕ΄, γνωστού ως "Καισαρίωνα".^[23][24] Κανένα παιδί δεν προέκυψε από το γάμο της Καλπουρνίας με τον Καίσαρα.

Σύμφωνα με τους Ρωμαίους ιστορικούς, η δολοφονία του Καίσαρα είχε προβλεφθεί από έναν αριθμό κακών οιωνών, καθώς και τον Ετρούσκο haruspex (οινωσκόπο σπλάγχων) Σπουρίνα, ο οποίος τον προειδοποίησε για μεγάλο προσωπικό κίνδυνο, στις (ή ως τις) ειδούς του Μαρτίου (δηλ. στις 15) του 44 π.Χ..^[25][26][27] Το βράδυ πριν από τη δολοφονία του, η Καλπουρνία είχε ονειρευτεί ότι ο Καίσαρας μαχαιρώθηκε και απεβίωσε στα χέρια της. Το πρωί τον παρακάλεσε να μην συναντήσει τη Σύγκλητο, όπως είχε προγραμματίσει, και συγκινημένος από τη δυσφορία και τις παρακλήσεις της, αποφάσισε να μην πάει.^[28][29] Όμως ο Δέκιμος Ιούνιος Βρούτος Αλβίνος, ένας από τους στενότερους φίλους του Καίσαρα, τον οποίο ο Καίσαρας είχε πρόσφατα διορίσει πραίτορα παρεπίδημο, και κρυφά ήταν ένας από τους συνωμότες εναντίον του, ήρθε στο σπίτι και έπεισε τον Καίσαρα να αγνοήσει τους οιωνούς και να πάει στη Σύγκλητο.^[30][31]

Χηρεία

Μετά τη δολοφονία του συζύγου της, η Καλπουρνία παρέδωσε όλα τα προσωπικά χαρτιά τού Καίσαρα, συμπεριλαμβανομένης της διαθήκης και των σημειώσεών του, μαζί με τα πολύτιμα υπάρχοντά του, στον ύπατο Μάρκο Αντώνιο, έναν από τους πιο αξιόπιστους συμμάχους τού Καίσαρα, που δεν είχε εμπλακεί στη συνωμοσία.^[32]

Νομισματοκοπία

Υπήρξαν κάποιες εικασίες ότι η Καλπουρνία μπορεί να έχει αποτελέσει πρότυπο για τη θεά Νίκη, σε νομίσματα που έκοψε ο Καίσαρας για τον θρίαμβό του μετά την επιστροφή του από την Ισπανία, αλλά αυτό δεν έγινε γενικά αποδεκτό.^[33] Η θεά Αφροδίτη στα aureus (χρυσά), που κόπηκαν από τον Καίσαρα για την πέμπτη υπατεία του, έχει επίσης ερμηνευτεί ότι πρότυπο είχε την Καλπουρνία.^[34]

Πολιτιστικές απεικονίσεις

Η Γκρηρ Γκάρσον ως Καλπουρνία.

• Στο Ιούλιος Καίσαρ του Σαίξπηρ, η Καλπουρνία έχει ένα όνειρο, ότι ένα άγαλμα του Καίσαρα ρέει αίμα και πολλοί Ρωμαίοι βάφουν τα χέρια τους στο αίμα. Βλέπει επίσης στο όνειρό της ότι ο Ιούλιος Καίσαρας θα πέθαινε στην αγκαλιά της.
• Η Καλπουρνία απεικονίστηκε από τη Γκέρτρουντε Μίκαελ στην Κλεοπάτρα (1934), τη Γκρηρ Γκάρσον στην προσαρμογή του Ιουλίου Καίσαρα του Σαίξπηρ το 1953, τον Γκουέν Γουότφορντ στην Κλεοπάτρα (1963), τον Τζόαν Σιμς στο Συνέχισε Κλεό (1964), τον Τζιλ Μπένετ στην προσαρμογή Ιούλιος Καίσαρ το 1970 και της Βαλέρια Γκολίνο στις μίνι σειρες του 2002 Ιούλιος Καίσαρ.
• Η Καλπουρνία φάνηκε να επιλύει μία δολοφονία στο Ομίχλη των προφητειών (2002), μέρος της σειράς Roma Sub Rosa του Στίβεν Σέυλορ. Παίρνει τον "Γορδιανό τον Ερευνητή" να εξετάσει την απειλή για τον σύζυγό της σε ένα μεταγενέστερο βιβλίο αυτής της σειράς, Ο θρίαμβος του Καίσαρα (2008). Απεικονίζεται ως γυναίκα εξαιρετικής νοημοσύνης και αποτελεσματικότητας, απολύτως αφοσιωμένη στα συμφέροντα του συζύγου της, αλλά με μία ασυνήθιστη γοητεία στο να προσπαθεί να προβλέψει το μέλλον.
• Η Καλπουρνία απεικονίστηκε από τον Χάυντν Γκύνε στη σειρά Ρώμη της HBO. Απεικονίζεται ως περήφανη και παραδοσιακή και είχε ένα όραμα για το τέλος του Καίσαρα.
• Η Καλπουρνία του Σαίξπηρ απεικονίστηκε από τη Σύλβια Λένικ στην κωμικό σκετς των Γουέυν και Σάστερ Καθαρίστε το αίμα από την τήβενό μου", όπου παρωδεί την υστερική Ιταλο-Αμερικανίδα νοικοκυρά, που θρηνώντας του λέει "Ιούλιε! μην πας!" με προφορά του Bronx ^[35].

Υποσημειώσεις

Βιβλιογραφικές αναφορές

1. www.strachan.dk/family/calpurnius.htm.
2. «Digital Prosopography of the Roman Republic» (Αγγλικά) 3876. Ανακτήθηκε στις 10  Ιουνίου 2021.
3. «Digital Prosopography of the Roman Republic» (Αγγλικά) 1957. Ανακτήθηκε στις 10  Ιουνίου 2021.
4. «Digital Prosopography of the Roman Republic» (Αγγλικά) 2168. Ανακτήθηκε στις 10  Ιουνίου 2021.
5. «Digital Prosopography of the Roman Republic» (Αγγλικά) 3876. Ανακτήθηκε στις 10  Ιουνίου 2021.
6. «Digital Prosopography of the Roman Republic» (Αγγλικά) 3927. Ανακτήθηκε στις 10  Ιουνίου 2021.
7. Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology, vol. I, p. 582 ("Calpurnia", No. 2).
8. Caesar's Gallic War, Book 1, Julius Caesar, Hinds & Noble, 1898, pg. 83.
9. Suetonius, "The Life of Caesar", 19, 21.
10. Plutarch, "The Life of Caesar", 13, 14; "The Life of Pompeius", 47.
11. Appian, "Bellum Civile", ii. 14.
12. Plutarch, "The Life of Caesar", 5.
13. Suetonius, "The Life of Caesar", 1.
14. Plutarch, "The Life of Caesar", 1, 5.
15. Velleius Paterculus, Roman History, ii. 41.
16. Plutarch, "The Life of Caesar", 9, 10.
17. Suetonius, "The Life of Caesar", 6.
18. Cassius Dio, Roman History, xxxvii. 45.
19. Carcopino, Cicero: The Secrets of his Correspondence, Vol. 1, pg. 352.
20. Suetonius, "The Life of Caesar", 50.
21. Plutarch, "The Life of Brutus", 5.
22. Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology, vol. III, pp. 792, 793 ("Servilia", No. 2).
23. Suetonius, "The Life of Caesar", 52.
24. Plutarch, "The Life of Caesar", 49.
25. Suetonius, "The Life of Caesar", 81.
26. Plutarch, "The Life of Caesar", 63.
27. Cassius Dio, Roman History, xliv. 17.
28. Appian, Bellum Civile, ii. 115.
29. Velleius Paterculus, Roman History, ii. 57.
30. Plutarch, "The Life of Caesar", 64.
31. Cassius Dio, Roman History, xliv. 18.
32. Plutarch, "The Life of Antonius", 15.
33. Banti, Alberto· Simonetti, Luigi (1972). Corpus nummorum romanorum ...: Da Cneo Pompeo a Marco Antonio. A. Banti. σελ. 123.
34. Appold Grueber, Herbert (1910). Coins of the Roman Republic in the British Museum: Aes rude, aes signatum, aes grave, and coinage of Rome from B.C. 268. British Museum. Department of Coins and Medals. Order of the Trustees. σελ. 571.
35. "Sylvia Lennick, Wayne & Shuster sidekick, dies at 93" Αρχειοθετήθηκε 2009-08-13 στο Wayback Machine.. The Globe and Mail, August 10, 2009.

Βιβλιογραφία

• Gaius Julius Caesar, Commentarii de Bello Gallico (Σχόλια για τον Γαλλικό Πόλεμο).
• Marcus Velleius Paterculus, Σύνοψη της Ρωμαϊκής Ιστορίας .
• Lucius Mestrius Plutarchus ( Πλούταρχος ), Ζωές των Ευγενών Ελλήνων και Ρωμαίων .
• Gaius Suetonius Tranquillus, De Vita Caesarum (Ζωές των Καισάρων ή Οι Δώδεκα Καισάρες).
• Appianus Alexandrinus ( Appian ), Bellum Civile (Ο εμφύλιος πόλεμος).
• Lucius Cassius Dio Cocceianus ( Cassius Dio ), Ρωμαϊκή ιστορία .
• Λεξικό Ελληνικής και Ρωμαϊκής Βιογραφίας και Μυθολογίας, William Smith, επιμέλεια, Little, Brown and Company, Βοστώνη (1849).
• Jerome Carcopino (μεταφραστής), Cicero: Τα μυστικά της αλληλογραφίας του, τόμος 1, Taylor & Francis (1951).

Eξωτερικοί σύνδεσμοι