Ιωάννα του Κλισόν

Η Ιωάννα του Κλισόν, γαλλ.: Jeanne de Clisson (1300–1359), επίσης γνωστή ως Ιωάννα του Μπελβίλ, γαλλ.: Jeanne de Belleville και η λέαινα της Βρετάνης, ήταν μία Γαλλίδα/ Βρετόνη πρώην ευγενής, που έγινε ιδιώτης για να εκδικηθεί για τον σύζυγό της, αφού εκτελέστηκε για προδοσία από τον βασιλιά Φίλιππο ΣΤ' της Γαλλίας. Διέσχισε τη Μάγχη στοχεύοντας γαλλικά πλοία, και συχνά σφάζοντας το πλήρωμά τους. Ήταν πρακτική της να αφήνει ζωντανό τουλάχιστον έναν ναύτη, για να μεταφέρει το μήνυμά της για εκδίκηση.

Ιωάννα του Κλισόν
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Jeanne de Belleville (Γαλλικά)
Γέννηση	1300[1] Belleville-sur-Vie
Θάνατος	1359[1] Ενμπόν
Παρατσούκλι	La Tigresse bretonne, La Lionne de Bretagne και La Lionne sanglante
Χώρα πολιτογράφησης	Γαλλία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	Γαλλικά
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	κουρσάρος πειρατής
Οικογένεια
Σύζυγος	Ολιβιέ Δ΄ του Κλισόν Walter Bentley Γκυ του Παντιέβρ Geoffroy VIII de Châteaubriant, Baron de Châteaubriant, Seigneur de Vioreau, de Candé, de Challain
Τέκνα	Ολιβιέ Ε΄ του Κλισόν Ισαβέλλα του Κλισόν[2] Ιωάννα του Κλισόν Geoffroy IX de Châteaubriant, Baron de Châteaubriant, Seigneur de Vioreau et de Belleville-sur-Vie Louise de Châteaubriand
Γονείς	Maurice de Belleville, Seigneur de Montaigu[2] και Létice de Parthenay[2]
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Πρώιμη ζωή

Η Ιωάννα-Λουίζα του Μπελβίλ, του Κλισόν, κυρία του Moνταιγύ, γεννήθηκε το 1300 στο Μπελβίλ-συρ-Βι (Bellville επί του ποταμού Vie) στη Βαντέ, κόρη του ευγενή Mωρίς Δ΄ Μονταιγκύ του Μπελβίλ και Παλυώ (1263–1304) και Λετίς ντε Παρτεναί του Παρτεναί (1276–?) στη Γκατίν Βαντεέν στη γαλλική πλευρά των συνόρων με τη Βρετάνη.

Ως οικογένεια κυρίων (γαιοκτημόνων) στην περιοχή Μπα-Πουατού, η οικογένεια ντε Μονταιγκύ θα είχε άμεσες ή έμμεσες δραστηριότητες με την οινοποίηση, την καλλιέργεια αλατιού και τις εμπορικές μετακινήσεις αυτών των αγαθών, προς και από τις αγορές μέχρι την Ιβηρική Χερσόνησο και μέχρι την Αγγλία. Αυτό θα περιλάμβανε επαφές με την εμπορική ναυτιλία κατά μήκος του ποταμού Βι και κατά μήκος της ακτής του Πουατού και της Βρετάνης με ένα νησιωτικό οχυρό στο Ιέ (Yeu). ^{[3] [4]}

Ο πατέρας της Ιωάννας απεβίωσε όταν εκείνη ήταν τεσσάρων ετών, και δεν υπάρχουν γνωστές καταγραφές ότι η μητέρα της παντρεύτηκε ξανά. Φαίνεται επίσης ότι γεννήθηκε από τον δεύτερο γάμο τού πατέρα της, καθώς ορισμένα αρχεία δείχνουν ότι αυτός ήταν προηγουμένως νυμφευμένος με τη Σιμπίλ του Σατωμπριάν. Αυτή η συζυγία είχε προφανώς αποκτήσει έναν γιο, τον Mωρίς Ε΄ του Μονταιγκύ. Το 1320(;), μετά τον τέλος του ετεροθαλή αδερφού της, Μωρίς Ε', η Ιωάννα κληρονόμησε την κυριότητα του Μονταγκύ και του Μπελβίλ, καθώς δεν είχε κληρονόμους. ^[5]

Πρώτος γάμος

Το 1312 η Ιωάννα παντρεύτηκε τον πρώτο της σύζυγο, τον 19χρονο Γοδεφρείδο Η΄ του Σατωμπριάν (απεβ. το 1326), ^[6] έναν Βρετόνο ευγενή, ο οποίος ήταν ήδη χήρος της Αλίκης ντε Τουαρ. Είχαν δύο παιδιά:

• Γοδεφρείδος Θ΄ (1314–1347), κληρονόμησε τα κτήματα του πατέρα του ως βαρόνος, απεβ.ε στη μάχη της Λα Ρος-Ντεριάν
• Λουίζα (1316–1383), παντρεύτηκε τον Γκυ ΙΒ΄ του Λαβάλ και στη συνέχεια κληρονόμησε την περιουσία του αδελφού της ως βαρόνη. ^{[7] [8]}

Δεύτερος γάμος

Το 1328 η Ιωάννα παντρεύτηκε τον Γκυ του Παντιέβρ του Οίκου του Παντιέβρ, χήρο της Ιωάννας του Aβωγκούρ και δεύτερο γιο του δούκα της Βρετάνης. Η Ιωάννα μπορεί να το έκανε αυτό για να προστατεύσει τα ανήλικα παιδιά της.

Η ένωση ήταν βραχύβια, καθώς συγγενείς της δουκικής οικογένειας, -ειδικότερα από την παράταξη των Μπλουά- κατέθεσε καταγγελία στους επισκόπους Βαν και Ρεν για να προστατεύσουν την κληρονομιά τους, και διεξήχθη έρευνα στις 10 Φεβρουαρίου 1330, με αποτέλεσμα να ακυρωθεί ο γάμος από τον πάπα Ιωάννη ΚΒ΄. ^[9]

Στη συνέχεια, ο Γκυ παντρεύτηκε στη φατρία του de Blois με τη Marie de Blois, η οποία ήταν επίσης ανιψιά του Phillip VI της Γαλλίας. Ο Γκυ, ωστόσο, πέθανε απροσδόκητα στις 26 Μαρτίου 1331 και η κληρονομιά του πέρασε στην κόρη του Jeanne of Penthièvre .

Τρίτος γάμος με τον Oλιβιέ Δ΄ του Κλισόν

Το 1330 η Ιωάννα παντρεύτηκε τον Oλιβιέ Δ΄ του Κλισόν, έναν πλούσιο Βρετόνο, που κατείχε ένα κάστρο στο Clisson, ένα αρχοντικό (μανορ) στη Νάντη και εκτάσεις στο Μπλαιν. Ο Oλιβιέ ήταν αρχικά παντρεμένος με την Μπλανς ντε Μπουβίλ (απεβ. το 1329). Ο Ολιβιέ είχε τον Ιωάννη με αυτόν τον πρώτο γάμο, ο οποίος γιος θα κληρονομούσε τα εδάφη της μητέρας του ως κύριος του Μιγύ, κοντά στο Παρίσι.

Château de Clisson

Η Ιωάννα, πρόσφατα χήρα του κυρίου του Σατωμπριάν, έλεγχε περιοχές στο Πουατιέ ακριβώς νότια των βρετονικών συνόρων από το Μπωβουάρ-συρ-Μερ στα δυτικά έως το Σατωμύρ στα νοτιοανατολικά του Κλισόν. Στο συμβόλαιο γάμου, υπάρχουν αποδείξεις ότι η Ιωάννα διασφάλιζε νομικά τις κληρονομιές των παιδιών της από τον προηγούμενο γάμο της. Ο συνδυασμός αυτών των πλεονεκτημάτων έκανε την Ιωάννα και τον Oλιβιέ την κυρίαρχη δύναμη (ανώτερος κύριος μίας περιοχής) ^[10] στη συνοριακή περιοχή της Βρετάνης. Η Ιωάννα και ο Oλιβιέ απέκτησαν τελικά πέντε παιδιά:

• Ιζαμπώ, (1325–1343) γεννημένη εκτός γάμου (5 χρόνια πριν από το γάμο με τον Oλιβιέ), τελικά παντρεύτηκε τον Ιωάννη Α΄ του Ριέ (Rieux) και επομένως ήταν μητέρα του Ιωάννη Β΄ του Ριέ (απεβ. το 1343)
• Mωρίς, (1333-1334, στο Μπλαίν)
• Oλιβιέ Ε΄ (1336-1407), ο διάδοχος του πατέρα του, μελλοντικός κοντόσταυλος της Γαλλίας, με το παρωνύμιο "ο χασάπης"
• Γκιγιόμ (1338-1345) απεβ. από έκθεση.
• η Ζαν, (1340–?) παντρεύτηκε τον Ιωάννη Αρπεντάν, κύριο του Moντάντρ.

Χάρτης των κτημάτων Κλισόν και Μπελβίλ στη Βρετάνη και τη Γαλλία.

Η Ιωάννα σε ένα στάδιο οδήγησε τον Olivier στην Αυλή σχετικά με την πρόσβαση σε αμοιβή από τα κτήματά του, όπως είχε συμφωνηθεί στο συμβόλαιο γάμου. Αυτή η υπόθεση εκδικάστηκε από τον βασιλιά Φίλιππο ΣΤ', ο οποίος αποφάνθηκε υπέρ της, καθώς οι μάρτυρες επιβεβαίωσαν ότι τέτοιες υποσχέσεις είχαν συμβεί. Φαίνεται ότι αυτό το ζήτημα επιλύθηκε φιλικά. ^{[11] [12]}

Βρετονικός πόλεμος διαδοχής

Κονταρομαχία και δοκιμασία

Στις 19 Ιανουαρίου 1343 υπογράφηκε η εκεχειρία του Μαλεστρουά μεταξύ Αγγλίας και Γαλλίας. Κάτω από τις θεωρούμενες ασφαλείς συνθήκες αυτής της εκεχειρίας, ο Ολιβιέ και δεκαπέντε άλλοι Βρετόνοι και Νορμανδοί άρχοντες προσκλήθηκαν σε ένα τουρνουά σε γαλλικό έδαφος, όπου στη συνέχεια αυτός συνελήφθη, μεταφέρθηκε στο Παρίσι και δικάστηκε από τους ομοτίμους του.

Αποτυχημένη προσπάθεια διάσωσης

Η Ιωάννα μάταια προσπάθησε να αφήσει ελεύθερο τον Ολιβιέ. Φαίνεται ότι προσπάθησε να δωροδοκήσει έναν λοχία του βασιλιά. ^[13] Ως εκ τούτου, η Ιωάννα κλήθηκε να απαντήσει τώρα στις κατηγορίες για εξέγερση, ανυπακοή και υπερβολές κατά του βασιλιά.

Η Ιωάννα κατάφερε να αποφύγει τη σύλληψη, καθώς την προστάτευε ο Ιωάννης του Κλισόν, (ο μεγαλύτερος γιος του Oλιβιέ από τον πρώτο του γάμο, την εποχή του κυρίου of Mιγύ, ένα κάστρο περίπου 55 χλμ ανατολικά του Παρισιού) με τον Guilaume Bérard, τον πλοιοκτήτη και τον υπηρέτη της Ιωάννας, ο Γκυονέ ντε Φαι και ο Γκιγιόμ Ντενάρ. ^[14] Ο ίδιος ο Ιωήννης κατέφυγε στη Βρετάνη μετά από αυτό, και απεβίωσε αμέσως μετά. ^[15] Η Ιωάννα αγνόησε την κλήση και κρίθηκε ένοχη ερήμην τον Ιούνιο του 1343 ^[16]

Εκτέλεση

Στις 2 Αυγούστου 1343, ο Oλιβιέ Δ΄ εκτελέστηκε με αποκεφαλισμό στο Λεζ Αλ (Les Halles).

Αυτή η εκτέλεση συγκλόνισε την αριστοκρατία, καθώς τα αποδεικτικά στοιχεία της ενοχής δεν επιδείχθηκαν δημόσια και η διαδικασία βεβήλωσης/έκθεσης ενός σώματος προοριζόταν κυρίως για εγκληματίες χαμηλής τάξης. Αυτή η εκτέλεση κρίθηκε αυστηρά από τον Ζαν Φρουασάρ και τους συγχρόνους του. ^[17]

Εκτέλεση του Oλιβιέ Δ΄ του Κλισόν. Πίνακας που αποδίδεται στον Λουαζέ Λιεντέ, Φλαμανδό μικρογράφο (π. 1420 – π. 1483) στα Χρονικά του Κυρίου Ζεάν Φρουασάρ.

Αποφυγή σύλληψης

Στις 26 Αυγούστου 1343, επειδή η Ιωάννα αποπειράθηκε να δωροδοκήσει τον λοχία του βασιλιά, κατηγορήθηκε επίσης για το έγκλημα της εσχάτης προδοσίας (Lèse-majesté), και στη συνέχεια καταδικάστηκε σε εξορία και δήμευση της περιουσίας της. ^[14]

Το κεφάλι στον πάσσαλο

Η Jeanne πήρε τους δύο μικρούς της γιους, Oλιβιέ Ε΄ και Γκυγιώμ, από το Κλισόν στη Nάντη, για να τους δείξει το κεφάλι τού πατέρα τους, που εκτίθεντο στην πύλη Σωβετού (Sauvetout).

Απομεινάρια της πύλης Σωβετού, στη Νάντη. Στην εποχή της ακμής της, η πύλη θα ήταν παρόμοια σε σχεδιασμό με εκείνη της πύλης του Σαν Μιχαέλ στο Γκεράντ.

Η Ιωάννα, εξαγριωμένη από την εκτέλεση του συζύγου της, ορκίστηκε αντίποινα εναντίον του Γάλλου βασιλιά Φίλιππου ΣΤ΄ και του Καρόλου του Μπλουά. Θεώρησε τις πράξεις τους άνανδρη δολοφονία. ^[18]

Πειρατεία και μετέπειτα ζωή

Μετά την εκτέλεση του Oλιβιέ, η Ιωάννα πώλησε τις ιδιοκτησίες του Κλισόν, συγκέντρωσε μία δύναμη περίπου 400 πιστών ανδρών, και άρχισε να επιτίθεται στις γαλλικές δυνάμεις στη Βρετάνη. ^[18] Η Ιωάννα λέγεται ότι επιτέθηκε σε:

• ένα κάστρο στο Toυφού, κοντά στο Μπινιόν. Το κάστρο κτίστηκε στην άκρη ενός δάσους στην ενορία του Μπινιόν, όχι μακριά από το αβαείο του Βιλενέφ. Το κάστρο ήταν υπό τη διοίκηση του Γκαλουά ντε λα Εζ, ενός αξιωματικού του Καρόλου του Μπλουά, ο οποίος προφανώς αναγνώρισε την Ιωάννα και την άφησε να μπει. Μετά η δύναμή της κατέσφαξε ολόκληρη τη φρουρά με εξαίρεση ένα άτομο.
• μία φρουρά στο Σατώ-Τεμπώ, περίπου 20 χλμ νοτιοανατολικά της Νάντης, που ήταν πρώην φυλάκιο υπό τον έλεγχο του συζύγου της.

Ο Μαύρος Στόλος

Τέταρτος γάμος

Στη δεκαετία του 1350 η Ιωάννα παντρεύτηκε για τέταρτη φορά, με τον Βάλτερ Μπέντλυ, ^[19] έναν από τους στρατιωτικούς υπεύθυνους του βασιλιά Eδουάρδου Γ΄ κατά τη διάρκεια της εκστρατείας. Ο Μπέντλυ είχε διοριστεί υποδιοικητής του Εδουάρδου Γ΄ στη Βρετάνη τον Σεπτέμβριο του 1350. Το 1351 είχε άρει τις πολιορκίες του Ploërmel και του Φουζέρ και στις 4 Αυγούστου 1352, ο Μπέντλυ κέρδισε τη μάχη του Μωρόν και ανταμείφθηκε για τις υπηρεσίες του με "τα εδάφη και τα κάστρα" Μπωβουάρ-συρ-Μερ, Ampant, Barre, Blaye, Châteauneuf, Ville Maine, το νησί Chauvet και τα νησιά Noirmoutier και Bouin. ^{[20] [21]}

Διαφωνίες περιουσίας

Το τέλος της

Η Ιωάννα εγκαταστάθηκε τελικά στο κάστρο του Ενεμπόν, μία πόλη-λιμάνι στην ακτή της Βρετάνης, η οποία βρισκόταν στην επικράτεια των συμμάχων της του Μονφόρ. Ο Βάλτερ απεβίωσε τον Δεκέμβριο του 1359 και η Ιωάννα λίγες εβδομάδες αργότερα.

Τοπική παράδοση

Το θαλάσσιο κάστρο του Ιλ ντ'Ιέ (Ile d'Yeu)

Ιλ ντ'Ιέ, άποψη του κάστρου.

Ιστορικά στοιχεία

Υστεροφημία

Δείτε επίσης

Βιβλιογραφικές αναφορές

1. 10219. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
2. Leo van de Pas: (Αγγλικά) Genealogics. 2003.
3. Heebøll-Holm, Thomas, K. Ports, piracy, and maritime war: piracy in the English Channel and the Atlantic, c. 1280 – c. 1330 / by Thomas K. Heebøll-Holm. (ISBN 978-90-04-23570-0)
4. Hajdu, R. "Family and Feudal Ties in Poitou, 1100–1300", The Journal of Interdisciplinary History, Vol. 8, No. 1 (Summer, 1977), pp. 117–139 (23 pages) The MIT Press
5. vendeens-archives.vendee.fr
6. Sumption, The Hundred Years War, 55 and Charles Goude, Histoire de Chateaubriant. Baronnie, Ville & Paroisse (rennes: Oberthur et fils, 1870) 33
7. Buffé, Marcel (1983). Châteaubriant, une cité dans l'histoire – De la préhistoire à nos jours. Éditions Cid. p. 15.
8. Ville de Châteaubriant (ed.). "Castelbus". Archived from the original on 2012-12-28. Retrieved 2013-02-18.
9. On February 10, 1330, in Avignon, at the request of Guy de Bretagne, Pope Jean XXII appointed the bishops of Rennes and Vannes to investigate the alleged marriage which was allegedly contracted in 1328 by Jeanne de Belleville, widow of the Lord of Chateaubriant, and Guy de Bretagne, seigneur de Penthievre (Mollat, G., op cit, pj, no II pp. 49–50. See also Jean XXII (1316–1334) Lettres secretes et curiales relating to France, by Coulon, A. and Clemencet, S.) If Jeanne could not deny Guy's words. Guy could remarry (Mollat, G. op. Cit., p. 47) A little later, on April 30, 1330, Jeanne de Belleville, widow of Geoffroy de Chateaubriant, asked the Holy See for a dispensation to marry Olivier de Clisson (Mollat, G. op cit, p. 47 after Vatican Register, no 95, Lettres commune 81. See John XXII (1316–1334). Joint letters analyzed according to the so-called Avignon or Vatican registers, by Mollat, G. 1921–1947)
10. Morvan 71 Footnote 29, chapter 2
11. «Jeanne de Clisson, the Lioness of Brittany – the Hundred Years War».
12. The said lord, by his oath given before us, would answer us whether these things were true. He replied and recorded by his oath that the said proprieties and gifts were true and who wanted to hold and accomplish them in good faith, and by what communion has usually engendered dissension and intrigue, the said lord, delivered and assigned from now on the said lady for the said third party. Historical Archives of Poitou, 13:110
13. On March 12, 1343, it was decided that Pierre Nicolas, the King's sergeant, detained at the Chatelet in Paris for having at the request of the Lady of Bellville, the Sire de Clisson hampered the execution, would be extended until further notice. His statement was made in front of Robert Mulet and were in the hands of master Guillaume de Dol. He was only, for the moment, suspended from his office. (Arche. Nat. X2A4, no 4097 G. Journa: Acts of the Parliament of Paris, Criminal Parliament. Reign of Philippe 6 de Valois. Analytical inventory of registers X2A to 5, by Brigitte Labat-Poussin, Monique Langlois and Yvonne Lanhers, Paris, 1987, p. 177)
14. Cazelles, R. Political society and the crisis of royalty under Philippe VI Valois, Paris, 1958
15. «Milly :: David Reverchon :: Quand l'outil devient jouet, alors le travail devient un jeu».
16. French Arch-Nat. Reg. X 2 a 4; f. 209 v°
17. «The Online Froissart». www.hrionline.ac.uk. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Δεκεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 28 Οκτωβρίου 2016.
18. Duncombe, Laura (2017). Pirate Women: The Princesses, Prostitutes, and Privateers Who Ruled the Seven Seas. Chicago Review Press. ISBN 978-1613736043.
19. Jones, Michael C.E, “Les capitaines Anglo-Bretons” 365–369 and “Edward the 3rd, Captains in Brittany” in between France and England: Politics, Power and Society in Late Medieval Brittany, Brulington VT, Ashgate 2003, 100
20. «Battle of Mauron, 14 August 1352 (Brittany)». www.historyofwar.org.
21. Letters patent of Edward III King of England dated 1349, Jeanne, Dame de Belleville et de Clisson was restored to possession of the estates which had been confiscated by Philippe de Valois, King of France

Περαιτέρω ανάγνωση

• d'Eaubonne, Françoise (1998), Les grandes aventurieres, Saint-Amard-Montrond: Vernal and Philippe Lebaud, σελ. 17–27, ISBN 2865940381
• Hearst, Michael (2015), Extraordinary People, San Francisco: Chronicle, σελ. 28–29, ISBN 978-1-4521-2709-5
• Froissart, Jean; Scheler, Auguste (1875), Oeuvres de Froissart: publiées avec les variantes des divers manuscrits, 21, σελ. 12, https://books.google.com/books?id=RF0kAa1r160C&pg=PA12
• Henneman, John Bell (June 1996), Olivier de Clisson and political society in France under Charles V and Charles VI, Philadelphia: University of Pennsylvania Press
• Jaeger, Gérard A. (1984), Les femmes d'abordage: Chroniques historiques et legendaires des aventurières de la mer, Paris: Clancier-Guénaud, σελ. 31–39
• Lapouge, Gilles (1987), Les Pirates, forbans, flibustiers, boucaniers et autres gueux de mer
• Gicquel, Yvonig (1981), Olivier de Clisson, connétable de France ou chef de parti breton?, París: Jean Picollec, σελ. 39–41, ISBN 2-86477-025-3
• Richard, Philippe (2007), Olivier de Clisson, connétable de France, grand seigneur breton, Haute-Goulaine: Ediciones Opéra, σελ. 39–43, ISBN 978-2-35370-030-1
• Robbins, Trina (2004), Wild Irish Roses: Tales of Brigits, Kathleens, and Warrior Queens, Conari Press, σελ. 115–116, ISBN 1-57324-952-1, https://archive.org/details/wildirishrosesta00robb/page/115
• de Tourville, Anne (1958), Femmes de la mer, Paris: Le Livre Contemporain, σελ. 37–47
• Vázquez Chamorro, Germán (October 2004), «Jeanne de Classon. La leona sangrienta», Mujeres Piratas, Algaba, σελ. 107–115, ISBN 84-96107-26-4
• Sténuit, Marie-Ève (2015), pirates Women: the foamy sea, ISBN 979-1-09-153415-4
• Tanner, H.J. (Ed) Medieval elite women and the exercise of power, 1100–1400, The New Middle Ages (ISBN 978-3030013455), Ohio State University, Chapter 7: Sjursen, K.E. Pirate, Traitor, Wife: Jeanne of Belleville and the categories of Fourteenth–Century French Noblewomen, pp. 135–156

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Commons logo

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Ιωάννα του Κλισόν

• Η Jeanne de Clisson στο h2g2
• Jeanne de Belleville, πειρατής ή πολιτικός; – James Adams Historic Enterprises
• Η σεζόν d'Histoire 16 προβλήθηκε στις 25 Απριλίου 2022 στο τηλεοπτικό κανάλι France 3 Public Service