Ευκτήριο του Αγίου Νικολάου

Το ευκτήριο του Αγίου Νικολάου υπήρξε ελληνική χριστιανική εκκλησία στην Κωνσταντινούπολη.

Ευκτήριο του Αγίου Νικολάου
Σχέδιο του ευκτήριου το 1877
Είδος	εκκλησία
Αρχιτεκτονική	βυζαντινή αρχιτεκτονική
Γεωγραφικές συντεταγμένες
Διοικητική υπαγωγή	Κωνσταντινούπολη
Χώρα	Τουρκία
Πολυμέσα
δεδομένα (π)

Η τοποθεσία του ευκτήριου

Το κτίριο βρίσκεται κτισμένο στο εσωτερικό κήπου γεμάτου δέντρων και λαχανικών καλουμένου «Μπογδάν Σεράι», δηλαδή «ανάκτορο της Μολδαβίας». Ο κήπος βρίσκεται λίγα βήματα ανατολικά του «Κεφελή μεστζηδί», της παλιάς Μονής Μανουήλου. Από τον κήπο αυτό έχουμε θέα στο λιμάνι και σε όλη την απέναντι πόλη.

Περιγραφή του ευκτήριου

Στον κήπο αυτό δεν υπάρχουν άλλα κτίσματα. Το ευκτήριο στέκει μεμονωμένο. Έχει μήκος 6,20 μέτρα και πλάτος 3,5 μέτρα. Φέρει τρούλο μικρό, σήμερα ετοιμόρροπο. Το δάπεδο της εκκλησίας είναι δύο μέτρα άνω της γης. Οι εσωτερικοί του τοίχοι είναι γεμάτοι ζωγραφικές αναπαραστάσεις αγίων, που έχουν υποστεί βανδαλισμούς στα πρόσωπα από πέτρες και σίδερα. Από την σκεπή και τα κατεστραμμένα παράθυρα ρέει το νερό της βροχής. Κάτω από το δάπεδο υπάρχει χαμηλός ισόγειος χώρος, γεμάτος ακαθαρσίες.

Με την αλλαγή χεριών το κτίριο επισκευάστηκε ορισμένες φορές. Παλιά και νέα κονιάματα σκεπάζουν τους εσωτερικούς τοίχους. Πολλές παλιές εικόνες έχουν αφαιρεθεί και καινούργιες έχουν ζωγραφιστεί.

Στην δεξιά εξωτερική πλευρά του ευκτήριου υπάρχει σειρά τετραγωνικών οπών, όπου παλιά στηρίζονταν οι ξύλινοι δοκοί του Μολδαβικού ανακτόρου. Το ανάκτορο αυτό πυρπολήθηκε και γι' αυτό δεν έχουν μείνει ίχνη του.

Μέσα στον κήπο υπάρχουν κιονόκρανα, λαξευμένοι λίθοι και τμήμα σαρκοφάγου ευτελεστάτης εργασίας.

Ιστορία του ευκτήριου

Το ευκτήριο αυτό είναι το μοναδικό που σώζεται. Ποιανού άγιου το όνομα τιμούσαν δεν είναι γνωστό. Άλλοτε ήταν εκκλησία του Αγίου Νικολάου και ανήκε σε αρχαίο ανάκτορο, όπως συμπίπτει και με τα λεγόμενα του κ. Βυζαντίου περί «Βλαχ-σεράι» και «Μπογδάν-σεράι». Σύμφωνα με αυτά, το Μπογδάν-σεράι κτίστηκε από τον Τέουτουλ Λογκοφέρτου, πρέσβη του Πέτρου Ραχέσκου, ηγεμόνα της Μολδαβίας. Εδώ κατοίκησε και ο ηγεμόνας της Μολδαβίας, όταν ήλθε στην Κωνσταντινούπολη για να προσφέρει στον μελάλο Σουλεϊμάν την υποταγή της Μολδαβίας.

Ο ναός αυτός δεν μνημονεύεται στην Βυζαντινή ιστοριογραφία. Εδώ μετά την Άλωση είχαν το κατάλυμα τους οι πρέσβεις και ηγεμόνες της Μολδαβίας, όταν έρχονταν στην Κωνσταντινούπολη.

Κατά μια άλλη εκδοχή το ευκτήριο ήταν αρχαίο Βυζαντινό κτίριο και όχι Μολδαβικό. Βρίσκονταν εδώ ως κατάλυμα του επίσημου Βυζαντινού πατρικίου.

Το ευκτήριο δεν έχει μετατραπεί σε τέμενος. Βρίσκεται όμως παραμελημένο και γεμάτο σκουπίδια.

Κειμήλια του ευκτήριου

Το κτίριο είναι πολύτιμο, αφού από εδώ μαθαίνουμε το σχήμα και το μέγεθος των συχνά αναφερόμενων Βυζαντινών ευκτηρίων στα σπίτια των πατρικίων.

Πηγές

• Αλέξανδρος Πασπάτης, επιμ. (1877). Βυζαντιναί μελέται Τοπογραφικαί και ιστορικαί. Κωνσταντινούπολη: Τυπογραφείο Αντωνίου Κορομηλά, Βιβλιοπωλείο των Αδελφών Δεσπάστα. Ανακτήθηκε στις 1 Σεπτεμβρίου 2009.