Αρναία
κωμόπολη στην Χαλκιδική From Wikipedia, the free encyclopedia
Η Αρναία είναι μεγάλη ορεινή κωμόπολη στον νομό Χαλκιδικής.[2]
| Αρναία | |
|---|---|
 | |
Χάρτης  | |
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα[1] |
| Περιφέρεια | Κεντρικής Μακεδονίας |
| Δημοτική Ενότητα | Αρναίας |
| Δημοτική Κοινότητα | Αρναίας |
| Γεωγραφία | |
| Γεωγραφικό διαμέρισμα | Μακεδονία |
| Νομός | Χαλκιδικής |
| Υψόμετρο | 600 μέτρα |
| Έκταση | 69,41 |
| Πληθυσμός | |
| Μόνιμος | 2.159 |
| Έτος απογραφής | 2021 |
| Πληροφορίες | |
| Παλαιά ονομασία | Λιαρίγκοβη |
| Ταχ. κώδικας | 630 74 |
| Τηλ. κωδικός | 2372 |
Η Αρναία είναι κτισμένη αμφιθεατρικά σε υψόμετρο 600 μέτρων, στους βόρειους πρόποδες του πυκνόφυτου ορεινού όγκου του Χολομώντα[2], μέσα σε τοπίο με δάση και τρεχούμενα νερά, έχοντας μπροστά της προς τα βορειοανατολικά μια κοιλάδα με λιβάδια και απέναντι τα δάση του βουνού Δρεβενίκος.[3] Είναι ένα από τα γραφικότερα χωριά της Βόρειας Χαλκιδικής και έδρα της Ιεράς Μητροπόλεως Ιερισσού, Αγίου Όρους και Αδραμερίου. Αναπτύχθηκε ιδιαίτερα κατά τον 19ο αιώνα, οπότε και απέκτησε τη μορφή που έχει σήμερα. Μέχρι το 2010 ήταν πρωτεύουσα του ομώνυμου Δήμου της Χαλκιδικής.[4] Σύμφωνα με το σχέδιο Καλλικράτης, είναι η ιστορική έδρα του δήμου Αριστοτέλη με έδρα την Ιερισσό και σύμφωνα με την απογραφή του 2011 έχει πληθυσμό 2.300 κατοίκους.[5] Βρίσκεται επάνω στην επαρχιακή οδό Θεσσαλονίκης - Ιερισσού και απέχει Α. - ΝΑ της Θεσσαλονίκη 68 χλμ. και ΒΑ. από τον Πολύγυρο 34 χλμ.[6]
Αρχαία Άρνη
Στην περιοχή της Αρναίας αναφέρεται στο Θουκυδίδη πολίχνη με την ονομασία Άρνη.[13][14] Από εκεί πέρασε ο Βρασίδας, στη διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου. Για άγνωστους λόγους, η αρχαία εκείνη πολίχνη καταστράφηκε. Στους επόμενους αιώνες στη θέση εκείνη δημιουργήθηκαν οικισμοί. Στα κατάστιχα του οθωμανικού κράτους μέχρι και το 1478 καταχωρείται ως καλλιεργήσιμη γη (τουρκ. mezraa) του Παλαιοχωρίου και δεν αναφέρονται κάτοικοι. Η φορολογική πρόσοδός της ανήκε στις προσόδους του Παλαιοχωρίου. Μεταξύ του 1478 με 1519 εξελίχθηκε σε χωριό χριστιανικό.[15]
Μετέπειτα αιώνες
.svg)
Από τα μέσα του 18ου αιώνα άρχισε να αναφέρεται σε πηγές και ανήκε στα Μαντεμοχώρια.[16] Σε φιρμάνι του 1750 συμπεριλήφθηκε σε κατάλογο των μετοχίων της μονής Κωνσταμονίτου του Αγίου Ορους και το 1793 ο Γάλλος Cousinery, που ήταν πρόξενος της Θεσσαλονίκης, την περιγράφει ως «έναν αυτάρκη και δυναμικό οικισμό»[3]. Οι κάτοικοί της έλαβαν μέρος στην Επανάσταση του 1821 και το χωριό πυρπολήθηκε, ανάμεσα σε άλλα 41, από τον Μπαϊράμ Πασά, έπειτα από τη συντριβή της εξέγερσης στη Χαλκιδική. Σπουδαίοι αγωνιστές της επανάστασης του 1821 ήταν ο Ελευθέριος Ιωάννου, ο Δημήτριος Νικολάου και ο Μαργαρίτης Δημητρίου.[17][18] Αναφέρεται επίσης ο προεστός Κωνσταντίνος Ευθυμιάδης που δαπάνησε την περιουσία του στον αγώνα.[19] Οι κάτοικοι επίσης έδωσαν το παρόν στο Μακεδονικό Αγώνα, οργανώνοντας τοπική Επιτροπή Άμυνας. Η απελευθέρωση έγινε στις 2 Νοεμβρίου 1912[3]. Μέχρι το 1928 ονομαζόταν Λιαρίγκοβη ή Λιαρίγκοβα.[20] Η Επιτροπή Μετονομασίας λαμβάνοντας υπόψη της και τις δύο εκδοχές, ότι δηλαδή πιθανόν ήταν χτισμένες εκεί κοντά οι δύο αρχαίες πόλεις, των Αρνών και της Αυγαίας, μετονόμασαν την κωμόπολη σε Αρναία ενώνοντας τη συλλαβή Αρν- από την αρχαία πόλη Αρναί με την κατάληξη –αια από την πόλη Αυγαία. Το 1932 ήταν το μεγαλύτερο χωριό της βόρειας Χαλκιδικής με πληθυσμό 3.000 κατοίκων, οι οποίοι ασχολούνταν με την κτηνοτροφία, τη μελισσοκομία, την υλοτομία, την κατασκευή παπουτσιών, μάλιστα υπήρχαν 50 περίπου συντεχνίες πρωτομαστόρων και καλφάδων, την υφαντική τέχνη και τα μεταλλεία[3].
Στην Αρναία υπάρχουν δύο Δημοτικά, εκ των οποίων και ένα Ειδικό Δημοτικό Σχολείο. Διαθέτει επίσης δύο νηπιαγωγεία, Δημοτικό, Γυμνάσιο, καθώς επίσης και δύο Λύκεια, ένα Γενικό και ένα Επαγγελματικό.
Πολιτιστικές εκδηλώσεις εθιμικού - λαογραφικού χαρακτήρα
Στην Αρναία του παρελθόντος οι πολιτιστικές εκδηλώσεις αυτού του είδους ήταν πάρα πολλές, με περιεχόμενο ιστορικό, θρησκευτικό, κοινωνικό, λαογραφικό και αθλητικό.
Έθιμα, όπως «τα Χελιδονίσματα», «η Κότσμανους», «τα κουρμπάνια», «ο Παραδοσιακός Γάμος», «το Ζύγισμα του Αϊ-Γιώργη», «η Πιπιρούνα», «τα Σωκράτεια», «η Λουκανικια» κ.α., αναβίωναν τακτικά.
Αρχιτεκτονική
Η Αρναία είναι ονομαστή για τα παραδοσιακά της κτήρια και το 1986 με το ΦΕΚ 759/Β/31-10-1986 χαρακτηρίστηκε ως ιστορικός τόπος «γιατί είναι κοινότητα που ιδρύθηκε το 16ο αιώνα στη θέση μετοχίου του 14ου αι. και αποτελεί έναν από τους χαρακτηριστικότερους οικισμούς της Χαλκιδικής με πλούτο στοιχείων παραδοσιακής αρχιτεκτονικής τόσο αστικών, νεοκλασικών όσο και λαϊκών».[21] Το παλαιό σχολείο του 1871 δίπλα στον κεντρικό ναό, στην πλατεία «Χοροστάσι» αποτελεί νεώτερο μνημείο αστικού κτιρίου / κτίσματος κοινής ωφελείας (ΦΕΚ 905 / Β / 12-9-1980). Είναι ίσως το παλιότερο και πιο καλοκτισμένο διδακτήριο του 19ου αιώνα στη Χαλκιδική.[22] Η τοιχοδομία του ακολουθεί την αγιορείτικη τεχνική. Σήμερα στεγάζει το μέχρι πρότινος Δημαρχείο (πλέον η Αρναία είναι απλώς η ιστορική έδρα του διευρυμένου δήμου Αριστοτέλη).
Αξιοθέατο επίσης αποτελεί και ο μητροπολιτικός ναός του Αγίου Στεφάνου (1812), με το καμπαναριό του να χρονολογείται από το 1889. Η εκκλησία χτίστηκε ως τρίκλιτη βασιλική χωρίς τρούλλο το 1812, πιθανόν στα θεμέλια ναού της πρωτοχριστιανικής και της βυζαντινής περιόδου. Κάηκε κατά την επανάσταση της Χαλκιδικής (1821) αλλά και τον Σεπτέμβριο του 2005 σε πυρκαγιά, η οποία οδήγησε στη συνέχεια και σε αρχαιολογικές ανασκαφές με σημαντικά ευρήματα (όπως τα θεμέλια των παλαιότερων ναών)[3].
Τα παραδοσιακά σπίτια της Αρναίας χτίστηκαν στο πρώτο μισό του 19ου αιώνα (αυτά είναι ερειπωμένα και σώζονται λίγα) και άλλα την περίοδο 1850-1945 (πέτρινα και διώροφα, με υπνοδωμάτια και κατώι).
Λαογραφικό Μουσείο
Στο κέντρο της κωμόπολης βρίσκεται το Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο. Αυτό στεγάζεται σε αρχοντικό του 18ου αιώνα, με 2 ορόφους. Στο ισόγειο του μουσείου ο επισκέπτης μπορεί να δει αντιπροσωπευτικά δείγματα της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς της Αρναίας, παραδοσιακά μουσικά όργανα, είδη μελισσοκομίας και αγροτικά εργαλεία. Στον επάνω όροφο υπάρχουν τα εργαλεία παρασκευής και σερβιρίσματος καφέ και σε άλλους χώρους εργαλεία ύφανσης, μαγειρικά σκεύη και άλλα είδη καθημερινής χρήσης[3].
Μουσείο Υφαντικής
Σε ένα παραδοσιακό διώροφο κτίριο του 1870, που παλιότερα υπήρξε ιδιωτική κατοικία, γνωστό και ως «οικία Γιαννούδενας», βρίσκεται το Μουσείο Υφαντικής της Αρναίας, απέναντι ακριβώς από το Ιστορικό – Λαογραφικό Μουσείο της περιοχής. Στο πέτρινο αυτό κτίσμα, μια εσωτερική σκάλα συνδέει το ισόγειο με τον όροφο, ενώ στο εσωτερικό του είναι η σάλα, δομικό στοιχείο της παραδοσιακής τοπικής αρχιτεκτονικής που αντικατέστησε το χαγιάτι στις κατοικίες που κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα. Ανάμεσα στα εκθέματα του μουσείου είναι ο αργαλειός ή ρόκα, πλήθος υφαντών και άλλα εκθέματα, κατά κύριο λόγο από την προσωπική συλλογή της Χαρίκλειας Δημητρακούδη, φημισμένης υφάντρας και εμπόρισσας. Στο ισόγειο παρουσιάζεται βήμα προς βήμα η διαδικασία μετατροπής της πρώτης ύλης του μαλλιού σε νήμα έτοιμο για τοποθέτηση στον αργαλειό και την ύφανση. Στον όροφο βρίσκονται τα «καλλιγραφικά» χαλιά που χρησιμοποιούνταν για τη διακόσμηση των τοίχων.[23]
- Ταξιδιωτικός Οδηγός, Κεντρική-Δυτική Μακεδονία, εκδ. Explorer, 2003.
- Ελληνική Παραδοσιακή Αρχιτεκτονική, τόμος 8ος: Αρναία, εκδ. Μέλισσα. [νεκρός σύνδεσμος] ISBN 9602041633
- Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα, 1996, 2006 (ΠΛΜ)
- Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς, 1963 (ΠΛ)
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
