From Wikipedia, the free encyclopedia
Αμινοξέο ονομάζεται η χημική ένωση που περιέχει: μία τουλάχιστον αμινο- ομάδα, (αμινομάδα, -NH2), και μία τουλάχιστον οξύ- ομάδα, δηλ. καρβονική ομάδα από τα καρβονικά οξέα, RCOOH[1]. Μερικά αμινοξέα, τα λεγόμενα πρωτεϊνογόνα αμινοξέα, αποτελούν τα βασικά δομικά στοιχεία των πρωτεϊνών και καθορίζουν και τις χαρακτηριστικές ιδιότητές τους.
Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Η γενική μορφή δομής που παρουσιάζουν τα αμινοξέα είναι τριών τύπων:
Τα αμινοξέα είναι διαλυτά στο νερό και είναι επαμφοτερίζοντα. Η διαλυτότητα μεταξύ τους διαφέρει σημαντικά και εξαρτάται πολύ από το pΗ, ακόμη και για κάθε αμινοξύ ξεχωριστά. Κάθε αμινοξύ είναι λιγότερο ευδιάλυτο σε ένα χαρακτηριστικό γι' αυτό pH που ονομάζεται ισοηλεκτρικό σημείο (pI). Όταν βρίσκεται σ' αυτό είναι ηλεκτρικά ουδέτερο γιατί ιονίζονται ισάριθμες αντίθετα φορτισμένες ομάδες, ακόμη και αν το αμινοξύ περιέχει συνολικά άνισο αριθμό από αυτές.
Μια μικρή μειοψηφία από αυτά είναι ιδιαίτερα σημαντικά για τη Βιοχημεία. Πρόκειται κυρίως για α-αμινοξέα – γενικού τύπου RCH(NH2)COOH[1] – δηλαδή αμινοξέα που έχουν αμινομάδα στο πρώτο (1ο) άτομο άνθρακα (C) μετά την καρβοξυλομάδα (-COOH).
Είκοσι (20) από αυτά χρησιμοποιούνται στην κατασκευή των περισσότερων πρωτεϊνών των ζωντανών οργανισμών στη Γη. Αυτά ονομάζονται πρωτεϊνογόνα αμινοξέα.
Πολλά αμινοξέα δημιουργούνται (συντίθενται) από άλλα αμινοξέα με μια διαδικασία που λέγεται διαμίνωση ή τρανσαμίνωση (transamination), αν και οι περισσότεροι οργανισμοί λαμβάνουν τα βασικά αμινοξέα (essential amino acids) με την τροφή.
Στον άνθρωπο, 8 από τα 20 αμινοξέα που χρησιμοποιούνται στη σύνθεση πρωτεϊνών δεν μπορούν να συντεθούν από τον οργανισμό και πρέπει να λαμβάνονται από την τροφή, για το λόγο αυτό καλούνται απαραίτητα ή βασικά αμινοξέα. 4 από τα 20 είναι ημιαπαραίτητα, αφού δεν μπορούν να συντεθούν στα παιδιά. Τα υπόλοιπα 8 συντίθενται μέσω των μεταβολικών μονοπατιών.
Κάθε αμινοξύ φέρεται κωδικοποιημένο από μια τουλάχιστον τριάδα (τριπλέτα) γενετικού κώδικα DNA.
Αμινοξέα συνδεόμενα μεταξύ τους ονομάζονται πεπτίδια. Η δε σειρά αμινοξέων που συνθέτουν μια πρωτεΐνη (πρωτοταγής δομή), ενώνεται με δεσμούς πεπτιδίων (-NH-CO-) προκειμένου να δημιουργήσει μια πολυπεπτιδική αλυσίδα.
Τα 20 αμινοξέα που συνθέτουν τις πρωτεΐνες των ζωντανών οργανισμών | |||
---|---|---|---|
Ελληνική ονομασία | Διεθνής σύντμηση | Ελληνική ονομασία | Διεθνής σύντμηση |
---|---|---|---|
Αλανίνη | Ala | Ιστιδίνη | His |
Αργινίνη | Arg | Κυστεΐνη | Cys |
Ασπαραγίνη | Asn | Λευκίνη* | Leu |
Ασπαραγινικό οξύ | Asp | Λυσίνη* | Lys |
Βαλίνη* | Val | Μεθειονίνη* | Met |
Γλουταμινικό οξύ | Glu | Προλίνη | Pro |
Γλουταμίνη | Gln | Σερίνη | Ser |
Γλυκίνη | Gly | Τρυπτοφάνη* | Trp |
Θρεονίνη* | Thr | Τυροσίνη | Tyr |
Ισολευκίνη* | Ile | Φαινυλαλανίνη* | Phe |
Σύνταξη πίνακος κατ΄ αλφαβητική διεθνή ονομασία. Τα φερόμενα με αστερίσκο (*) είναι τα 8 βασικά αμινοξέα
Στους ζώντες οργανισμούς υπάρχουν αμινοξέα τα οποία δεν συμμετέχουν στο σχηματισμό πρωτεϊνών αλλά εντούτοις παίζουν σημαντικό ρόλο στο μεταβολισμό. Μερικά από αυτά είναι η ορνιθίνη, η ομοκυστεΐνη, η κιτρουλλίνη, το αργινινοηλεκτρικό και άλλα.
Οι μορφές των αμινοξέων αφού ενσωματωθούν στις πρωτεΐνες λέγονται αμινοξικά κατάλοιπα (αγγλ.: amino-acid residues) τα οποία μπορούν να τροποποιηθούν πολυτρόπως μετά την διαδικασία της μετάφρασης. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα κατά τη χημική ανάλυση (δηλ. διάσπαση) των τροποποιημένων αυτών πρωτεϊνών να δύναται να αποδοθούν μη πρωτεϊνογόνα αμινοξέα. Για παράδειγμα, το 1981 οι βιοχημικοί Βίλχελμ και Κούπκα στο Πανεπιστήμιο της Φρανκφούρτης απομόνωσαν το αμινοκιτρικό οξύ από τις σημαντικές ριβονουκλεοπρωτεΐνες (RNP).[2] Τον ίδιο χρόνο οι Κωχ και Μπούσκερκ από το Πανεπιστήμιο του Κολοράντο ανακάλυψαν άλλα δύο ακόμη αμινοξέα το β-καρβοξυ-ασπαραγινικό οξύ και το γ-καρβοξυ-γλουταμινικό οξύ.[3] Σύμφωνα με την τρέχουσα επ' αυτών θεωρία η λειτουργία αυτών είναι το RNA να δημιουργεί γύρω του ηλεκτρικές απωθήσεις.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.