Tuvalu

Tuvalu jo mały kupowy stat w Śichem oceanje. Wón bu w lěśe 1978 njewótwisny wót Zjadnośonego kralojstwa, wóstanjo pak až do źinsajšnego z cłonkom Commonwealtha. Z něźi 10.000 wobydlarjami a pśestrěnju wót jano 26 km² jo Tuvalu tśeśi nejmjeńšy stat na swěśe nastupajucy wobydlaŕstwo a stwórty nejmjeńšy pó pśestrěni. Až do njewótwisnosći se jo gronił teritorij Ellice Islands.

Tuvalu

geografiske połoženje:
wuzwólone gronko: Tuvalu mo te Atua (Wósym kupow za wšegomócnego Boga)
zakładne daty:
mě swójske	Fakavae Aliki-Malo i Tuvalu
stolica	Funafuti
płoń	26 km²
wobydlaŕstwo	11.646 (2019)
gustosć zasedlenja	476/km²
głowny reprezentant stata:	kral Charles III., kótaregož tam zastupujo generalny guwerner Tofiga Vaevalu Falan
šef kněžaŕstwa:	Kausea Natano
oficielna rěc:	tuvalušćina, engelšćina
narodna hymna:	Tuvalu mo te Atua
casowa cona:	UTC +12
znamje za wósobowe awta:	TUV
njewótwisnosć:	1. oktobra 1978
internetowa domena:	.tv
telefonowe pśedwólenje:	+ 688
kórta:
p • d • w

Mě kraja wóznamjenijo „wósym kupow“, dokulaž jo było až k wobsedlenju nejwěcej pódpołdnjoweje kupy Niulakita w lěśe 1949 jano wósym wobsedlonych.

Geografija

Pśibrjog w Funafutiju

Archipel namaka se w krotkowjacornem źělu Pacifika na pódzajtšo Papua-Neuguinea a na pódpołnoc Nowoseelandskeje. W dalšej wokolinje laže kupowy staty Salomonow, Nauru, Kiribati, Tokelau, Samoa, Wallis a Futuna, Fidži a Vanuatu.

Nejwušy dypk kupow lažy jano pěś metrow nad mórskeju głaźinu, tak až jo Tuvalu pówažnje wobgrozony wót změny klimy a pówódnjowanja pśez mórjo. Dla togo planujo tuvaluske kněžaŕstwo dłujkodobnje ewakuěrowanje wobydlaŕstwa do Awstralskeje abo Nowoseelandskeje.

Na kupach kněžy góruca tropiska klima z pśerěznej temperaturu wót 30 °C.

Stolica jo centralny atol Funafuti, źož jo połojca wobydlaŕstwa žywa, a sedło kněžaŕstwo na tom atolu lažeca wjas Vaiaku.

Stawizny

Tuvaluske kupy su wót něźi 2000 lět wobsedlone. Prědny europski nadejźaŕ, kótaryž jo w lěśe 1568 na kupy dojšeł, był Španijaŕ Alvaro de Mendaña de Neyra. Akle 1861 jo zachopił se pókśesćijańšćenje wobydlarjow z pśijězdom prědnego britiskego misionarja. Južo 16 lět pózdźej su dojšli kupy w lěśe 1877 pód britiske zastojnistwo a wót 1915 byli zgromadnje ze susednymi Gilbertowymi kupami – źinsajšnym Kiribatijom – oficielnje britiska kolonija.

W lěśe 1974 su rozsuźili se wobydlarje za wótźělenje wót Gilbertowych kupow a njewótwisnosć ako pśidatny stat. Wót lěta 2000 jo Tuvalu ze cłonkom Zjadnośonych narodow.

Tuvalu njejo w žednom wójaŕskem zwězku organizěrowany, daniž ma swójske wójsko.

Góspodaŕstwo

Głownej góspodaŕskej gałuzy stej rolnikaŕstwo a rybaŕstwo. Głowne rolnikaŕske produkty su kokosowe wórjechy, banany a taro. Nejwažnjejšej eksportowej produkta stej kopra (kokosowe měso) a listowe znamki. Teke pśedawanje pšawow na internetowych domenach .tv, kótarež su wósebnje pla telewizijnych sćelakow wjelgin woblubowane, jo měł w 2000tych lětach wěsty góspodaŕski wuznam.

Infrastruktura

Wót lěta 2002 ma Tuvalu cełkownje wósym kilometrow asfaltěrowaneje drogi a z tym nejkrotšu nadroznu seś na swěśe. Wót lětanišća we Funafuti dawa liniju do Fidžija. Wobchad mjaz kupami pśewjeźo se z pśewóznymi cołnami.

Wótkaza

 Commons: Tuvalu – Zběrka wobrazow, widejow a audio-datajow

• Potepjenje Tuvalua (eng.)