Topinambur
From Wikipedia, the free encyclopedia
Topinambur (Helianthus tuberosus) jo rostlina ze swójźby kóšowych kwětarjow (Asteraceae). Rostlina se kublo ako kulturna rostlina.
Mě
Mě rostliny póchada z mjenja indiańskego roda, kótaryž jo był žywy na pśibrjogu Brazilskeje.
Wopisanje
Topinambur jo trajne zele, kótarež dośěgnjo wusokosć wót 100 až do 250 cm.
Łopjena
Dołojcne a srjejźne łopjena su gropne, napśeśiwo stojece abo stoje pó tśich we mutwjach. Wóni su jajowato-lancetojte.
Kwiśonki
Kwiśo wót oktobra až do nowembra. Kwiśonkowe kóšyki dośěgnu šyrokosć wót 4 až do 14 cm. Wobłuk z rorkowymi kwiśonkami dośěgnjo šyrokosć wót 1 až do 2,5 cm.
Kule
Rostlina twóri dłujke pódzemske wótnožki, na kótarychž kóńcykach se wutwóriju kule z kulowatymi cłonkami. Forma kulow wjelgin wariěrujo. Kule dośěgnu wagu až do 150 g. Teke barwa běliznje móžo rozdźělna byś. Wariěrujo wót swětłeje bruni do cerwjeni. Nutśikowne kulow jo běłe a twarde.
Wóni wopśimjeju inulin město škroba. Mimo togo wopśimjeju 2,5 % bělkowiny a 15,8 % wuglikowych hydratow.
Stojnišćo
Rostlina derje pśenjaso mroz, suchotu a seń.
Rozšyrjenje
Póchada z Pódpołnocneje Ameriki. W lěśu 1612 bu do Europy zawjeźona.
Wužywanje
Topinambur bu pó lěśe 1619 prědny raz w Europje sajźany. Pó tśiźasćalětnej wójnje jo był wažne zakładne žywidło. Rostlina se jano hyšći rědko w Nimskej na pódpołdnju a krotkem wjacorje sajźa, pśi comž samo wóźiwjejo. Zele a kule se zwětšego ako pica wužywaju. W Francojskej rostlina se hyšći cesćej sajźa, pśi comž kule se zwětšego produkciji alkohola wužywaju.
Sajźanje
Rostlina móžo se w nazymje abo nalěśe seś, pśi comž jo wótstawk mjaz rědoma wót 40 až 70 cm optimalny.
Škódniki a chórosći
Sliniki a wótergi gniśe mógu kulam škóźeś.
Pódobna družyna
- Słyńca (Helianthus annuus) ma kóšyki, kótarež dośěgnu šyrokosć wót až do 40 cm. Wobłuk z rorkowymi kwiśonkami jo šyršy. Wše łopjena su měnjate, wutšobojte abo jajowate.
Nožki
Žrědła
Eksterne wótkaze
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.