Erdlerz

Erdlerz (ya bûmlerz, ya zi zelzele) bınê erdi de u zerrekê erdi de cayo ke tede enerciye veciyena u riyê enerciye ra pıhelê sismiki vıraziyenê, cı rê vaciyeno. Dıma pıhelê sismiki hetê corêni ra resenê u erdi lerznenê, şanenê u lewnenê. Enê hediseyi rê be namê kılmeki ra erdlerz vaciyeno. Cayo ke tede erdlerz beno uca de aktivita sismike zi esta ke frekansê erdlerzi, erdlerz çıqas gırdo u kamci grube ra kewneno, inan mocnena. Erdlerz be aletê sismografi yeno peymıtene. Şınasiya ke erdlerzi sero guriyena, cı rê sismolociye vaciyena. Gıraniya erdlerzan be peymıtoğê Moment magnitudi (ya zi be peymıtoğê ke zemanê veri de guriyêne: peymıtoğê Richteri) areste bena. Peymıtoği ra gore erdlerzê ke hirê (3) u bınê cı de ca gênê zerar nêdanê, nêhesiyenê u lerznayışê cı tede tey nêveciyenê. Erdlerzê ke hewt (7) u corê cı derê, inan rê erdlerzê rıcıyayışi vaciyenê. Şıdetê lerzayışi be peymıtoğê Mercalliê şıdeti yeno peymıtene. Erdlerz bınê erdi de kamca de beno u uca çıqas xoriyo, no zi muhimo u quweta erdlerzi vırneno.^[1]

Serranê 1963 u 1998ıne miyan de erdlerzê ke dınya sero biyê

Hirê tipê fayan estê. Namê fayi şınasiya erdlerzi de erdlerz kamcayi şıkneno, fayo ke terefê erdlerzi ra şıkiyeno cı rê vaciyeno.^[2]

Vêrde de erdlerzê pili

Rank	Serre	Ca	Erdlerz	Gırdiye
1	1960	Valdivia, Şili	1960 Erdlerzê Valdivia	9.5[3]
2	1964	Prince William Sound, Alaska, DAY	1964 Erdlerzê Alaska	9.2[3]
3	2004	Okyanuso Hind, Sumatra, İndonezya	2004 Erdlerzê û tsunamiyê Okyanusê Hindi	9.1[3]
4	2011	Okyanuso Pasifik, Tōhoku (eyalet), Japonya	2011 Erdlerzê û tsunamiyê Tōhoku
5	1952	Kamçatka, Federasyonê Rusya	1952 Erdlerzê Severo-Kurilski	9.0[4]
6	1868	Arica, Şili (dıma Peru)	1868 Erdlerzê Arica	9.0 (est.)[5]
7	1700	Okyanuso Pasifik, DAY u Kanada	1700 Erdlerza Cascadia	8.7–9.2 (est.) [6]
8	869	Pasifik , Tōhoku (eyalet) , Japan	869 Erdlerzê Jogan Sanriku	8.9 (est.)
9	1611	Pasifik , Hokkaido, Japan	1611 Erdlerzê Sanriku	8.9 (est.)
10	1762	Chittagong, Bengladeş	1762 Erdlerzê Arakani	8.8 (est.)
11	1833	Sumatra, İndonezya	1833 Erdlerzê Sumatra	8.8 (est.)
12	1906	Ekvador – Kolombiya	1906 Erdlerzê Ekvadori	8.8[3]
13	2010	Offshore Maule, Şili	2010 Erdlerzê Şili	8.8[3]
14	1950	Assam, Hindistan	1950 Erdlerzê Assam–Tibeti	8.7
15	1707	Pasifik , Shikoku (eyalet), Japan	1707 Erdlerzê Hōei	8.7 (est.)
16	1730	Valparaiso, Şili	1730 Erdlerzê Valparaisoyi	8.7 (est.)[7]
17	1755	Atlantik, Lizbon, Portekiz	1755 Erdlerzê Lizboni	8.5–9.0[8]
18	1965	Rat Islands, Alaska, United States	1965 Erdlerzê Adeyanê Rati	8.7[3]

Referansi

1. http://www.crustal.ucsb.edu/outreach/faq.php
2. http://en.vedur.is/earthquakes-and-volcanism/reports-and-publications/
4. "Historic Earthquakes – Kamchatka." U.S. Geological Survey, October 26, 2009.
5. "Historic Earthquakes – Arica Archived 2010-01-16 at the Wayback Machine." U.S. Geological Survey, October 21, 2009.
6. Lua error Xetay pele Modul:Citation/CS1 dı rêza 845 de ya: Argument map not defined for this variable: NameListStyle.
7. "Historic World Earthquakes Archived 2009-11-25 at the Wayback Machine." U.S. Geological Survey, November 23, 2009.
8. Gutscher, M. -A.; Baptista, M. A.; Miranda, J. M. (2006). "The Gibraltar Arc seismogenic zone (part 2): Constraints on a shallow east dipping fault plane source for the 1755 Lisbon earthquake provided by tsunami modeling and seismic intensity". Tectonophysics (Elsevier) 426: 153–166. doi:10.1016/j.tecto.2006.02.025 . http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0040195106002897.

Bestoğê teberi

• Erdlerz cıgeyrayış
• Universıta Boğaziçi-Kandilli
• Dezgehê Afeti rê Amadebiyayış u Terbiyetê Erdlerzi
• Erdlerzê peyêni Archived 2010-06-14 at the Wayback Machine
• Banka İnformatikê Erdlerzi
• Dezgehê Cıgeyrayışê Cêolociya DAY