Ynys Môn (etholaeth Senedd Cymru)

Etholaeth Senedd Cymru o fewn Rhanbarth Gogledd Cymru ydy Ynys Môn. Mae'n ethol un aelod drwy ddull cyntaf i'r felin. Mae hefyd yn rhan o etholaeth ranbarthol Gogledd Cymru, sydd yn ethol pedwar aelod ychwanegol er mwyn cael cynrichiolaeth mwy cyfrannol ar gyfer y rhanbarth. Yr aelod dros yr etholaeth yw Rhun ap Iorwerth (Plaid Cymru).

Ynys Môn

Etholaeth Senedd Cymru
Lleoliad Ynys Môn o fewn Gogledd Cymru a Chymru
Math:	Senedd Cymru
Rhanbarth	Gogledd Cymru
Creu:	1999
AS presennol:	Rhun ap Iorwerth (Plaid Cymru)
AS (DU) presennol:	Llinos Medi (Plaid Cymru)

Ffiniau

Crëwyd etholaeth Senedd Cymru Ynys Môn yn 1999, gyda'r un ffiniau ac etholaeth seneddol o'r un enw, a'r un ffiniau a Sir Fôn.

Crëwyd rhanbarth Gogledd Cymru yn ystod yr etholiad cynulliad cyntaf hefyd yn 1999, ac ers 2007 mae hi wedi cynnwys etholaethau Aberconwy, Alun a Glannau Dyfrwy, Arfon, De Clwyd, Dyffryn Clwyd, Gorllewin Clwyd, Delyn, Wrecsam ac Ynys Môn.

Hanes

Yn Etholiad Cynulliad Cenedlaethol Cymru, 1999, yr etholiad cyntaf i'r Cynulliad, enillwyd y sedd gan Ieuan Wyn Jones, a ddaeth yn arweinydd Plaid Cymru rhwng 2000 a 2012. Ar yr 20fed o Fehefin, 2013, ymddiswyddodd Ieuan Wyn Jones, i achosi isetholiad a gynhaliwyd ar y 1af o Awst. Enillwyd yr isetholiad yn gyfforddus gan Rhun ap Iorwerth gyda mwyafrif o dros 9000 o bleidleisiau. Yn yr etholiad Cynulliad canlynol, daliwyd y sedd eto gan Rhun ap Iorwerth gyda mwyafrif tebyg.

Pleidleisio

Mewn etholiadau Senedd, mae gan bob pleidleisiwr ddwy bleidlais: un ar gyfer ymgeisydd i fod yn Aelod o'r Senedd dros yr etholaeth, a'r llall ar gyfer rhestr pleidiol o ymgeiswyr rhanbarthol. Defnyddir Dull d'Hondt ar gyfer dyrannu seddi rhanbarthol, gan ystyried canlyniadau'r etholaethau yn y rhanbarth.

Aelodau Cynulliad/ Aelodau o'r Senedd

Etholiad		Aelod	Plaid	Delwedd
	1999	Ieuan Wyn Jones	Plaid Cymru
	2013 (isetholiad)	Rhun ap Iorwerth	Plaid Cymru

Aelodau o'r Senedd

Etholiad		Aelod	Plaid	Delwedd
	2021	Rhun ap Iorwerth	Plaid Cymru

Etholiadau

Etholiadau yn y 2020au

Etholiad Senedd 2021: Ynys Môn
Plaid		Ymgeisydd	Pleidleisiau	%	±%
	Plaid Cymru	Rhun ap Iorwerth	15,506	55.91	+1.12
	Ceidwadwyr	Lyn Hudson	5,689	20.51	+8.97
	[[Llafur|Nodyn:Llafur/meta/enwbyr]]	Samantha Egelstaff	5,300	19.11	+2.11
	Reform UK	Emmett Jenner	692	2.50	-
	Democratiaid Rhyddfrydol	Christopher Jones	547	1.97	+0.65
Mwyafrif			9,817	35.40	+3.93
Y nifer a bleidleisiodd			27,734	51.79	+1.12
	Plaid Cymru yn cadw		Gogwydd	+1.80

Etholiadau yn y 2010au

Etholiad Cynulliad 2016: Ynys Môn[1]
Plaid		Ymgeisydd	Pleidleisiau	%	±%
	Plaid Cymru	Rhun ap Iorwerth	13,788	54.8	+13.4
	Llafur	Julia Dobson	4,278	17.0	−9.2
	Plaid Annibyniaeth y DU	Simon Wall	3,212	12.8	+12.8
	Ceidwadwyr	Clay Theakston	2,904	11.5	−17.7
	Gwyrdd	Gerry Wolff	389	1.5	+1.5
	Democratiaid Rhyddfrydol	Thomas Crofts	334	1.3	−1.8
	Annibynnol	Daniel ap Eifion Jones	262	1.0	+1.0
Mwyafrif			9,510	37.8	+25.6
Y nifer a bleidleisiodd			25,167	50.0
	Plaid Cymru yn cadw		Gogwydd

Is-etholiad Ynys Môn, 2013
Plaid		Ymgeisydd	Pleidleisiau	%	±%
	Plaid Cymru	Rhun ap Iorwerth	12,601	58.24	+16.8
	Llafur	Tal Michael	3,435	15.88	−10.3
	Plaid Annibyniaeth y DU	Nathan Gill	3,099	14.3
	Ceidwadwyr	Neil Fairlamb	1,843	8.5	−20.7
	Llafur Sosialaidd	Kathrine Jones	348	1.61
	Democratiaid Rhyddfrydol	Stephen Churchman	309	1.4	−1.8
Mwyafrif			9,166	42.3	+30.3
Y nifer a bleidleisiodd			21,635	—	—

Etholiad Cynulliad 2011: Ynys Môn[2]
Plaid		Ymgeisydd	Pleidleisiau	%	±%
	Plaid Cymru	Ieuan Wyn Jones	9,969	41.4	+1.7
	Ceidwadwyr	Paul Williams	7,032	29.2	+16.2
	Llafur	Joe Lock	6,307	26.2	+8.8
	Democratiaid Rhyddfrydol	Rhys Taylor	759	3.2	−0.2
Mwyafrif			2,937	12.2	−4.4
Y nifer a bleidleisiodd			24,067	48.6	−3.2
	Plaid Cymru yn cadw		Gogwydd	−7.3

Etholiadau yn y 2000au

Etholiad Cynulliad 2007: Ynys Môn[3]
Plaid		Ymgeisydd	Pleidleisiau	%	±%
	Plaid Cymru	Ieuan Wyn Jones	10,653	39.7	+2.3
	Annibynnol	Peter Rogers	6,261	23.3	+23.3
	Llafur	Jonathan Austin	4,681	17.4	−6.4
	Ceidwadwyr	James Roach	3,480	13.0	−15.5
	Democratiaid Rhyddfrydol	Mandi L. Abrahams	912	3.4	−4.9
	Plaid Annibyniaeth y DU	Francis C. Wykes	833	3.1	+2.2
Mwyafrif			4,392	16.4	+6.5
Y nifer a bleidleisiodd			26,820	51.8	+1.5
	Plaid Cymru yn cadw		Gogwydd

Etholiad Cynulliad 2003: Ynys Môn
Plaid		Ymgeisydd	Pleidleisiau	%	±%
	Plaid Cymru	Ieuan Wyn Jones	9,452	37.4	−15.2
	Ceidwadwyr	Peter Rogers	7,197	28.5	+9.3
	Llafur	William G. Jones	6,024	23.8	+0.9
	Democratiaid Rhyddfrydol	Nicholas Bennett	2,089	8.2	+3.0
	Plaid Annibyniaeth y DU	Francis C.Wykes	481	1.9
Mwyafrif			2,255	8.9	0.0
Y nifer a bleidleisiodd			25,243	50.3	−9.3
	Plaid Cymru yn cadw		Gogwydd

Etholiadau yn y 1990au

Etholiad Cynulliad 1999: Ynys Môn[4]
Plaid		Ymgeisydd	Pleidleisiau	%	±%
	Plaid Cymru	Ieuan Wyn Jones	16,469	52.6
	Llafur	Albert Owen	7,181	22.9
	Ceidwadwyr	Peter Rogers	6,031	19.2
	Democratiaid Rhyddfrydol	James H. Clarke	1,630	5.2
Mwyafrif			9,288	29.7%
Y nifer a bleidleisiodd			31,311	59.6
	Plaid Cymru yn cipio etholaeth newydd

Gweler Hefyd

• Ynys Môn (etholaeth seneddol)

Etholaethau Senedd Cymru
Llafur	Aberafan | Alun a Glannau Dyfrdwy | Blaenau Gwent | Bro Morgannwg | Caerffili | Canol Caerdydd | Castell-nedd | Cwm Cynon | Delyn | De Caerdydd a Phenarth | De Clwyd | Dwyrain Abertawe | Dwyrain Casnewydd | Gogledd Caerdydd | Gorllewin Abertawe | Gorllewin Caerdydd | Gorllewin Casnewydd | Gŵyr | Islwyn | Llanelli | Merthyr Tudful a Rhymni | Ogwr | Pen-y-bont ar Ogwr | Pontypridd | Rhondda | Torfaen | Wrecsam
Ceidwadwyr	Aberconwy | Brychieniog a Sir Faesyfed | Dyffryn Clwyd | Gorllewin Caerfyrddin a De Sir Benfro | Gorllewin Clwyd | Maldwyn | Mynwy | Preseli Penfro
Plaid Cymru	Arfon | Ceredigion | Dwyfor Meirionnydd | Dwyrain Caerfyrddin a Dinefwr | Ynys Môn
Rhanbarthau etholiadol Senedd Cymru
Rhanbarth Gogledd Cymru: Ceidwadwyr (2) | Plaid Cymru (1) | Llafur (1) Rhanbarth Canolbarth a Gorllewin Cymru: Llafur (2) | Plaid Cymru (1) | Y Democratiaid Rhyddfrydol (1) Rhanbarth Gorllewin De Cymru: Ceidwadwyr (2) | Plaid Cymru (2) Rhanbarth Canol De Cymru: Ceidwadwyr (2) | Plaid Cymru (2) Rhanbarth Dwyrain De Cymru: Ceidwadwyr (2) | Plaid Cymru (2)

1. "Wales elections". BBC. BBC. 6 Mai 2016. Cyrchwyd 22/04/2018. Check date values in: |accessdate= (help)
2. "Wales elections". BBC. BBC. 6 Mai 2011. Cyrchwyd 6 Mai 2011.
3. "Etholiad Cynulliad 2007". BBC News. British Broadcasting Corporation. 2007-05-07. Cyrchwyd 2018-04-22.
4. "Wales elections". BBC. BBC. 6 Mai 1999. Cyrchwyd 22/04/2018. Check date values in: |accessdate= (help)