Sgoteg

Iaith Germanaidd a siaredir yn ne'r Alban yw'r Sgoteg neu Lallans. Mae Sgoteg yn perthyn i'r Saesneg, ac fe'i hystyrir yn dafodiaith Saesneg gan rai, er bod Llywodraeth yr Alban a Siarter Ieithoedd Lleiafrifol Ewrop yn ei chyfrif yn iaith leiafrifol draddodiadol. Mae'n dal i gael ei siarad yn nwyrain a de'r Alban.

Sgoteg

Enghraifft o:	iaith naturiol, iaith fyw
Math	Anglic
Yn cynnwys	Central Scots, Southern Scots, Sgoteg Wlster, Northern Scots, Insular Scots, Cromarty dialect, Doric, Glasgow patter
Rhagflaenydd	Middle Scots
Enw brodorol	Scots leid
Nifer y siaradwyr	90,000 (1999),[1]   1,500,000,[1]   99,200 (2011)[1]
cod ISO 639-2	sco
cod ISO 639-3	sco
Rhanbarth	Yr Alban, Gogledd Iwerddon, Gweriniaeth Iwerddon
System ysgrifennu	yr wyddor Ladin
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Ceir enghraifft gyfoes o'r iaith Sgoteg yn y gân brotest o'r 1960au gan Hamish Henderson, Freedom Come-All-Ye. Wrth ddarllen geiriau'r gân gellir gweld y tebygrwydd a'r gwahaniaeth rhwng Saesneg. Ymysg lladmeiryddion cyfoes yr iaith mae'r bardd ifanc, Len Pennie.

Newid Llafariaid

Un gwahaniaeth rhwng Saesneg a Sgoteg yw i'r iaith Sgoteg beidio cael ei heffeithio gan y 'Great Vowel Shift' a ddigwyddodd i'r Saesneg rhwng tua 1350 a 1600 yn yr un ffordd. Un enghraifft o'r newid llefariaid yma oedd bod llefariaid oedd yn cael eu sillafur ou (w yn Gymraeg) newid i au (aw yn Gymraeg); gwelir y gwahaniaeth gydag ynganiad gyfoes "brown cow" yn Saesneg tra i'r Sgoteg gadw ac arddel hyd heddiw "broon coo".^[2]

Nid Gaeleg

Tudalen flaen Wicipedia Sgoteg ar 31 Ionawr 2021

Noder nad gair arall am yr iaith Geltaidd o'r Alban, Gaeleg yw Sgoteg. Maent yn ddwy iaith ar wahân.

Dolen allanol

• Lallans - 'Cymdeithas yr Iaith' Sgoteg
• 'Speaking Scottish - is Scots a Language or Slang?' Cyflwyniad ar Youtube