Anifail gwaith sydd wedi ei genhedlu o dad yn farch ceffyl a'r fam yn asen. Ceir ei ddrysu ar lafar â'r asyn. From Wikipedia, the free encyclopedia
Mae'r mul yn groesryw ceffyl domestig rhwng asyn (Equus asinus ) a cheffyl (Equus caballus). Mae'n epil asyn gwryw (jac) a cheffyl benywaidd (caseg).[1][2][3] Mae'r ceffyl a'r asyn yn wahanol rywogaethau, gyda niferoedd gwahanol o gromosomau; o'r ddwy hybrid cenhedlaeth gyntaf bosibl rhyngddynt, mae'r mul yn haws i'w gael ac yn fwy cyffredin na'r hinni, sef epil ceffyl gwrywaidd (march) ac asyn benywaidd (asen).
.jpg) | |
| Enghraifft o'r canlynol | hybrid  |
|---|---|
| Math | mamal, packhorse |
| Y gwrthwyneb | hinny |
| Rhiant dacson | Equus |
 Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia | |
Mae mulod yn amrywio'n fawr o ran maint, a gallant fod o unrhyw liw. Maent yn fwy amyneddgar, yn galetach ac yn para'n hirach na cheffylau, ac yn cael eu hystyried yn llai ystyfnig a mwy deallus nag asynnod.[4]
Gelwir yr anifal gan enwau eraill, nifer ohonynt yn ddifriol; bastad mul, mwlsyn, miwl, epil march ac asen.[1] Daw'r gair "mul" fel mewn sawl iaith Ewropeaidd arall, o'r Lladin, mūlus - nid yw'n glir o le ddaw'r gair honno.[1]
Ceir y cofnod cynharaf o'r gair 'asyn' yn y Gymraeg yn llawysgrif Brut Dingestow (sy'n destun cynnar o Brut y Brenhinoedd o'r 13g; "adurn muloed a meirch".[1]
Daeth bridio mulod yn bosibl dim ond pan oedd ystod y ceffyl domestig, a darddodd o Ganol Asia tua 3500 CC, yn ymestyn i mewn i faes yr asyn domestig, a darddodd yng ngogledd-ddwyrain Affrica. Mae'n debyg bod y gorgyffwrdd hwn wedi digwydd yn Anatolia a Mesopotamia yng Ngorllewin Asia, a magwyd mulod yno cyn 1000 CC.[5]
Mae paentiad ym Meddrod Nebamun yn Thebes, sy'n dyddio o tua 1350 CC, yn dangos cerbyd wedi'i dynnu gan bâr o anifeiliaid sydd wedi'u hadnabod yn amrywiol fel onager,[6] fel mulod:[5] neu fel hinniaid ('bastard mul' - epil march ac asen).[7] Yr oedd Mulod yn bresennol yn Israel a Jiwdea yn amser y Brenin Dafydd.[5] Ymhlith y bas-reliefau sy'n darlunio Helfa'r Llew yn Ashurbanipal o Balas Gogleddol Ninefe mae delwedd glir a manwl o ddau ful yn llwythog â rhwydi ar gyfer hela.[7]
Nododd Homeros eu bod wedi cyrraedd Asia Leiaf yn yr Iliad yn 800 CC.[8]
Honnir bod Christopher Columbus wedi dod â mulod i'r Byd Newydd.[9]
Nodweddion corfforol mwyaf nodedig y mul yw:
Mae gan y mul a'r mul y manteision canlynol:
Mae mulod gan amlaf yn ddi-haint. Mewn pum canrif, dim ond 60 o enedigaethau naturiol y ma'r British mule society wedi'u cofnodi oherwydd croesiadau digymell rhwng mulod,[10] sy'n dangos ymyloldeb y ffenomen a'r amhosibl bron yn ymarferol o greu rhywogaeth fasnachol hyfyw newydd ar gyfer bridwyr.
Mae'n hysbys ers 1999 mai'r gwahaniaethau mewn strwythurau cromosomaidd yn y ddwy rywogaeth riant [11] sy'n gyfrifol am y broblem paru cromosomau yn ystod meiosis, yn hytrach nag odrif y cromosomau mewn mulod.
Mae mulod a mulod yn bresennol mewn 10% o achosion anemia hemolytig difrifol sy'n gysylltiedig â gwrthgyrff y fam sydd wedi'u cynnwys mewn colostrwm yn ystod dyddiau cyntaf bwydo ar y fron. Mae'r achos wedi'i nodi ers canol y 1940au ac ers hynny mae wedi'i ddatrys trwy ditradu gwrthgyrff, oedi wrth fwydo ar y fron, a thrallwyso celloedd gwaed y fam.[12].
Mae'r mul yn aml yn cael ei weld fel creadur ystyfnig, er efallai'n annwyl) ac ychydig yn dwp yn niwylliant Gymraeg.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
