Remove ads
Llyffant a geir mewn twyni a rhostir yng ngorllewin a chanolbarth Ewrop yw llyffant y twyni (Epidalea calamita). Mae'r gwryw'n 5–6.5 cm o hyd ac mae'r fenyw'n 6–7.5 cm.[2] Mae ei groen yn frown, llwyd neu wyrdd gyda llinell felen ar hyd y cefn.[3] Mae'n bwydo ar chwilod a phryfed eraill fel rheol.[2]
| Llyffant y twyni | |
|---|---|
 | |
| Oedolyn ger Badilla, Sbaen | |
| Statws cadwraeth | |
| Dosbarthiad gwyddonol | |
| Teyrnas: | Animalia |
| Ffylwm: | Chordata |
| Dosbarth: | |
| Urdd: | Anura |
| Teulu: | Bufonidae |
| Genws: | Epidalea Cope, 1864 |
| Rhywogaeth: | E. calamita |
| Enw deuenwol | |
| Epidalea calamita (Laurenti, 1768) | |
 | |
| Cyfystyron | |
|
Bufo calamita | |
Mae'n brin iawn yng ngwledydd Prydain ac Iwerddon. Yng Nghymru, mae wedi cael ei ailgyflwyno i Dalacre a Gronant.[4]
Prin iawn yw hanes y creadur hwn yng Nghymru er y gallwn yn hawdd ddychmygu iddo fod yma am ganrifoedd, yn ddiarwybod i neb, gan ei fod yn byw hyd heddiw yn nhwyni Ainsdale, Formby, Swydd Gaerhirfryn. Ond mae yna hen hanes o lyffantod y twyni yng Nghymru mewn lle ychydig yn annisgwyl, sef beddrod Barclodiad y Gawres ym Môn
Mae Barclodiad y Gawres yn feddrod ar ffurf croes gydag eithafion y groes yn perthyn i'r meirw a'r canol yn fan cyhoeddus. Yn y mannau dirgel, ar gyfer y meirw yn unig, y dyluniwyd delweddau haniaethol, ac yn y canol cyhoeddus yn 60au'r ganrif ddiwethaf daethpwyd o hyd i olion anifeiliaid na fyddai fyth yn cyd-ddigwydd yno yn naturiol. Dyma sut y disgrifiodd yr archeolegydd Frances Lynch y darganfyddiadau ym mhridd y beddrod:
- “Ni chafodd y canol ei ddefnyddio i gladdu, ond yn hytrach ar gyfer defodau. Cynheuwyd tân yng nghanol y llawr a thra roedd yn mudlosgi arllwyswyd dogn o lobsgóws drosto, cyn ei ddiffodd gyda haen o gerigos a chregyn maharen. Adnabyddid cynhwysion y lobsgóws, o'r mân esgyrn yn y pridd, fel gwrachen, yslywen, gwyniad môr, llyffant, llyffant dafadennog, llyffant y twyni (natterjack), neidr y gwair, llygoden, llyg ac ysgyfarnog".
Gwrachod Shakespeare a anfarwolodd ddefod debyg ym Macbeth a T. Gwynn Jones gyfieithodd eu llafargan i ni i’r Gymraeg:
- Llyffant fu dan garreg oer,
- Fis ynghwsg yn magu poer,
- Llysnafeddog wenwyn bryntaf,
- Berwer di'n y pair yn gyntaf....
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads