Gwrthfater

Mewn ffiseg cnewyllol, mae gwrthfater yn ddefnydd wedi'i wneud o wrthgnewyllynau sydd a'r un mas â mater cyffredin, ond fod ganddynt wefr gwahanol a nodweddion gronynnau megis rhifau lepton a baryon. Ceir gwrth-hydrogen a gwrthheliwm. Mae cymysgu mater a gwrthfater yn difa'r ddau ond yn creu ynni enfawr a photonau. Nid yw gwyddoniaeth yn deall pam fod cymaint o fater a chyn lleied o wrthfater yn y bydysawd.

Gwrthfater

Math	mater
Y gwrthwyneb	Q10547012
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Yn 1995 cyhoeddodd CERN eu bod wedi creu naw atom o wrth-hydrogen o fewn arbrawf PS210. Yn 2002 cyhoeddodd yr arbrawf ATHENA, oedd wedi'i leoli o fewn CERN, eu bod wedi creu gwrth-hydrogen 'oer'.^[1] Cymerodd 8 mlynedd pellach cyn i'r arbrawf ALPHA (sydd wedi'i ffurffio gan rai o aelodau'r cyn-arbrawf ATHENA) lwyddo i ddal atomau gwrth-hydrogen mewn trap niwtral magnetig.^[2]. Yn 2012 goleuodd ALPHA atomau o gwrth-hydrogen gyda ymbelydredd microdonol gan cynhyrfu trosiad cwantwm (newidiad sbin) mewn gwrth-hydrogen am y tro cyntaf^[3][4].

Defnyddiau

Yn ymarferol defyddir gwrthfater o fath positronnau (gwrth-electronnau) i greu delweddau yn y byd meddygol mewn techneg a enwir yn PET (Positron emission tomography).

Defnydd posibl arall yn y dyfodol pell yw creu tanwydd.

Gweler hefyd

• Mater

Cyfeiriadau

1. M. Amoretti et al. (2002). "Production and detection of cold antihydrogen atoms". Nature 419 (6906): 456–9. Bibcode 2002Natur.419..456A. doi:10.1038/nature01096. PMID 12368849.
2. (Saesneg) Confinement of antihydrogen for 1,000 seconds.
3. (Saesneg) Resonant quantum transitions in trapped antihydrogen atoms.
4.  Gwrth-hydrogen mewn potel (Supplementary Material).

Dolenni allanol

• (Saesneg) Gwefan yr arbrawf ALPHA