Cyngor Rhanbarthol Llydaw

Cyngor rhanbarthol ar gyfer Llydaw weinyddol yw Cyngor Rhanbarthol Llydaw (Ffrangeg: Conseil régional de Bretagne, Llydaweg: Kuzul Rannvroel Breizh). Mae'n cynnwys 83 o gynghorwyr o 4 département ac nid y 5 llawn hanesyddol; mae département Liger-Atlantel (ardal dinas Naoned, prifddinas hanesyddol Llydaw ar un adeg, wedi ei hepgor. Cynhelir etholiadau i'r cyngor pob 6 mlynedd, bu'r un ddiwethaf yn 2021.

Cyngor Rhanbarthol Llydaw

Enghraifft o'r canlynol	regional council
Rhanbarth	Roazhon
Gwefan	http://www.bretagne.bzh/
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Hôtel de Courcy, cartref Cyngor Rhanbarthol Llydaw (2009)

Plac yn nhref Gwened yn cofnodi cytndeb uno Dugaeth Llydaw â Ffrainc yn 1532. Cadwodd Llydaw elfen o hunanlywodraeth, gan gynnwys ei senedd nes y Chwyldro Ffrengig yn 1789

Peidied drysu a Senedd Llydaw - senedd hanesyddol y wlad a sefydlwyd yn ystod Dugaeth Llydaw a bu'n weithredol hyd at iddo gael ei diddymu (er na gydnabyddodd y Senedd ei hun hynny) yn ystod y Chwyldro Ffrengig.

Lleoliad

Safle Patton sy’n dod â swyddfeydd y Llywydd a’r Is-lywyddion ynghyd, yn ogystal â gwasanaethau cymorth Rhanbarth Llydaw

Golygfa o'r de o Hôtel de Courcy, cartref y Cyngor

Cynhelir cynulliadau llawn yn Roazhon, ar safle'r Hôtel de Courcy ^[1] ger canol y ddinas, ar 9 rue Martenot, cyferbyn sgŵar La Motte ger Parc du Thabor ac wrth ymyl safle'r prefecture rhanbarthol. Lleolir y rhan fwyaf o'r gwasanaethau gweinyddol ar safle adilad Patton, yn yr ardal o'r un enw yn gogledd y ddinas.

Cyfansoddiad aelodau

Dosrennir seddi cynghorwyd y Cyngor yn ôl poblogaeth y pedwar departement:

• 17 o gynghorwyr dros Aodoù-an-Arvor
• 19 o gynghorwyr dros Mor-Bihan
• 23 o gynghorwyr dros Il-ha-Gwilen (Ille-et-Vilaine)
• 24 o gynghorwyr dros Penn-ar-Bed

Cyd-destun Hanesyddol

Fel holl ranbarthau gweinyddol Ffrainc, ganed rhanbarth Llydaw yn ail hanner yr 20g. Yn ystod yr Ail Ryfel Byd, creodd archddyfarniadt^[2] o 30 Mehefin 1941 a ysgrifennwyd gan Philippe Pétain ac a gyhoeddwyd ar 1 Gorffennaf 1941 yng Nghyfnodolyn Swyddogol Gwladwriaeth Ffrainc yn ystod yr Ail Ryfel Byd, o dan feddiannaeth yr Almaen, Ranbarth Rennes, a oedd yn cynnwys adrannau Cotes du Nord (gelwir yn Aodoù-an-Arvor bellach), Finistère, Ille-et-Vilaine a Morbihan. Gyda rhyddhau Ffrainc rhag y Natsïaid, rhoddwyd terfyn ar y strwythur gweinyddol yma. Yn dilyn hynny, cafwyd archddyfarniad gweinidogol o 28 Tachwedd 1953 a lofnodwyd o dan y Bedwaredd Weriniaeth, egluro fframwaith y "rhaglenni gweithredu rhanbarthol" a gyflwynwyd gan archddyfarniad o 30 Mehefin 1955. Creodd yr archddyfarniad hwn rhanbarth o'r enw "Llydaw" ac sy'n cynnwys yr un peth terfynau fel Rhanbarth Rennes yn 1941. Mae'n cyfateb i 80% o arwynebedd Llydaw hanesyddol, wedi'i dorri i ffwrdd o'r Loire-Atlantique presennol. Mae'r terfynau hyn wedi aros yn sefydlog yn ystod y newidiadau yn statws yr etholaethau hyn.

Yn 2004, pleidleisiodd Cyngor Rhanbarthol Llydaw i greu Cyngor Ieuenctid Rhanbarthol (CRJ). Mae'r rhain yn swyddogion etholedig ifanc rhwng 14 a 18 oed sy'n cynrychioli eu tiriogaethau wrth wneud penderfyniadau sy'n peri pryder iddynt.

Pwerau'r Cyngor

Neuadd y Cyngor yn Hôtel de Courcy

Ers ei sefydlu yn 1982 mae pwerau'r Cyngor Rhanbarthol wedi cynyddu, a hynny o fewn cyd-destun newidiadau ar draws holl gynghrau rhanbarthol Ffrainc.^[3] Dylid nodi bod pwerau Cyngor Llydaw dipyn yn wannach na grymoedd Senedd Cymru. Gwerth nodi hefyd bod grymoedd a chyllideb départementau a chynghorau bwrdeitrefol Llydaw, fel yn Ffrainc, yn gryfach na'r rhai cyfatebol Cymreig.

Cyllideb

Cyllideb gyffredinol ar gyfer rhanbarth Llydaw ar gyfer 2021 oedd €1.675bn - sydd tua 10% o gyllideb Senedd Cymru ar gyfer poblogaeth ychydig yn fwy.

Cyfrifoldebau

Mae'r Cyngor, yn wahanol i Senedd Cymru neu'r Alban yn gweithredu ar bolisïau a deddfau sydd wedi eu gweithredu yng Chynulliad Cenedlaethol Ffrainc ym Maris. Nid oes ganddi pwerau deddfu.

• Addysg a hyfforddiant galwedigaethol - mae hyn yn cynrychioli cyllideb o €695 miliwn (gan gynnwys adeiladau ac offer ar gyfer ysgolion uwchradd). Mae rhanbarth Llydaw yn adeiladu, yn adnewyddu, yn cynnal ac yn rhoi dodrefn ac offer i sefydliadau gyda chymorth 2,500 o asiantau technegol.
• Hyfforddiant a chyfeiriadedd - yn cynrychioli mwy na thraean o'i gyllideb flynyddol. Mae'r Rhanbarth yn ariannu mwy na 25,000 o gyrsiau hyfforddi y flwyddyn. Mae'r Rhanbarth yn rheoli 115 o ysgolion uwchradd cyhoeddus a'r 98 o fwytai yn y rhwydwaith cyhoeddus sy'n gweini mwy na 10 miliwn o brydau bwyd y flwyddyn.
• Trafnidiaeth - ar dir, ar y môr ac yn yr awyr, mae teithio rhanbarthol hefyd yn un arall o'i sgiliau. Mae trafnidiaeth yn cynrychioli cyllideb o €369 miliwn. Mae'r Rhanbarth yn berchen ar bedwar maes awyr, mae'n rheoli rhwydwaith Breizh Go sy'n dod â TER, bysiau rhanbarthol, cludiant ysgol, a chysylltiadau morol â phrif ynysoedd Llydaw ynghyd.
• Busnes - mae'r Cyngor yn cefnogi busnesau ac ymchwil i annog arloesi a chreu swyddi yn Llydaw. Mae'r eitem hon, sef economi ac arloesi, yn cynrychioli cyllideb o €217 miliwn.
• Ynni adnewyddadwy - rheoli dau barc natur rhanbarthol a sawl gwarchodfa natur ranbarthol. Mae'r Rhanbarth yn neilltuo €28 miliwn i'r amgylchedd.
• Celf, ieithoedd rhanbarthol (Llydaweg a Galeg) treftadaeth, chwaraeon, twristiaeth, dyfrffyrdd - mae'r awdurdod â chyllideb o €92 miliwn.^[4]

Hunaniaeth weledol y sefydliad

Ceid tair gwahanol esblygiad ar yr hunaniaeth weledol ers sefydlu'r Cyngor yn yr 1980au.

Logo	Commentaire
	Logo Cyngor Rhanbarthol Llydaw rhwng 1988 a 2005 (dyluniad ar siâp daearyddol Llydaw)
	Logo Cyngor Rhanbarthol Llydaw: gwyrdd Argoat, glas yr Armor a'r ermine, yn bresennol ar yr arfbais a'r faner Lydaweg, sy'n ymddangos fel pe bai'n symud ac yn cymryd siâp y diriogaeth ranbarthol. Gellir ei ddirywio hefyd mewn unlliw yn lliwiau siart lliw Siarter Graffeg y Rhanbarth. Mae hefyd yn bodoli yn Llydaweg a Gallo.
	Logo newydd ers 2016. Mae bellach ar gael mewn fersiwn monocrom yn un o liwiau siarter graffeg Rhanbarth Llydaw.[5].

Cyn Arlywyddion

• René Pleven (1974–1976)
• André Colin (1976–1978)
• Raymond Marcellin (1978–1986)
• Yvon Bourges (1986–1998)
• Josselin de Rohan]] (1998–2004)
• Jean-Yves Le Drian (2004-2012)
• Pierrick Massiot (2012-2015)
• Jean-Yves Le Drian (2015-2017)
• Loïg Chesnais-Girard (2017-)

Seneddau Celtaidd eraill

• Senedd Cymru
• Senedd yr Alban
• Dáil Éireann
• Cynulliad Gogledd Iwerddon
• Tynwald Ynys Manaw
• Cyngor Sir Cernyw

Cyfeiriadau

1. "Ancien hôtel de Courcy". POP : la plateforme ouverte du patrimoine. Cyrchwyd 3 Awst 2023.
2. Décret du 30 juin 1941
3. "KEFRIDIOÙ" (yn Llydaweg). Gwefan Cyngor Rhanbarthol Llydaw. Cyrchwyd 3 Awst 2023.
4. "Élections régionales : quelles sont les compétences de la région Bretagne?". Gwefan newyddion France Bleu. 11 Mehefin 2021.
5. "Site de la région Bretagne, page du logo". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2008-11-28. Cyrchwyd 2023-08-03.

Dolenni allanol

• Gwefan swyddogol (tudalennau Llydaweg)

Eginyn erthygl sydd uchod am Lydaw. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.