Cynan Garwyn

Un o frenhinoedd cynnar teyrnas Powys oedd Cynan Garwyn (fl. ail hanner y 6g). Roedd yn fab i Frochwel Ysgithrog a thad i Selyf ap Cynan, a laddwyd ym Mrwydr Caer (tua 615).^[1] Yr adeg honno yr oedd ffiniau Powys yn ymestyn i'r dwyrain, dros Glawdd Offa heddiw, ac yn cynnwys rhannau sylweddol o'r Gororau.

Cynan Garwyn
Ganwyd	c. 545  Cymru
Bu farw	c. 613
Dinasyddiaeth	Cymru
Galwedigaeth	brenin neu frenhines
Tad	Brochwel Ysgithrog
Plant	Selyf ap Cynan, Eiludd Powys, Cyndrwyn Fawr, Beuno

Mae hyn yn erthygl am y brenin o'r 6ed ganrif: am enghreifftiau eraill o'r enw, gweler Cynan.

Hanes

Canodd y bardd Taliesin awdl foliant i Gynan a elwir Trawsganu Cynan Garwyn. Os dilys yr awduraeth, dyma'r gerdd hynaf sydd ar gael yn yr iaith Gymraeg. Yn y gerdd molir Cynan fel rhyfelwr dewr a ffyrnig yn ymosod ar deyrnasoedd Brythonaidd eraill, gan gynnwys Cernyw.^[1]

Cyfeirir at gyrch arfaethedig ar Forgannwg gan Gynan ym Muchedd Cadog. Ataliodd y sant Cadog y brenin rhyfelgar. Gellid cynnig dyddiad o tua 577 i'r digwyddiad. Yn ddiweddarach ceir cyfeiriadau at Gynan yn Nhrioedd Ynys Prydain. Yn ôl Buchedd Beuno rhoddodd Cynan anrhegion hael i sant Beuno.^[1]

Cyfeiriadau

1. Ifor Williams (gol.), Canu Taliesin (Caerdydd, 1960). Tud. xvii-xxiii.