From Wikipedia, the free encyclopedia
Math o gerdd ar fesurau digynghanedd yw cwndid (lluosog: 'cwndidau'). Daw i'r amlwg yn nhraddodiad llenyddol Gwent a Morgannwg yn ail hanner y 15g a bu'n boblogaidd hyd y 18g. Cerddi moesol neu grefyddol ydynt fel rheol ond ceir enghreifftiau o gwndidau mawl hefyd. Credir fod llawer o'r cwndidau cynnar yn enghreifftiau o waith y Glêr.[1] Mae'r gair 'cwndid' ei hun yn fenthyciad canoloesol o'r gair Saesneg condut, sy'n tarddu o'r gair Lladin Canol conductus, sef "math o motet (cerdd fer delynegol) a genid wrth i'r offeiriad fynd at yr allor".[2]
Y mesurau a welir yn amlaf yn y cwndidau yw'r cywydd deuair fyrion a'r awdl-gywydd, ond heb gynghanedd.[3] Carolau ar gyfer y gwyliau eglwysig yw nifer o'r cwndidau sydd ar glawr heddiw. Dywedir am y cwndidwr Siôn Tomas o blwyf Lidnerth:
Ceir ambell bennill sy'n profi fod rhai o'r cwndidwyr yn arfer canu cerddi serch hefyd, ac mae'n bosibl fod tystiolaeth y llawysgrifau yn gamarweinol mewn hyn o beth gan nad oedd cerddi o'r fath yn teilyngu lle mewn llawysgrif.[5]
Un o ganolfannau mawr y canu cwndid oedd Tir Iarll, Morgannwg. Mae'r cwndidwyr yn cynnwys Llywelyn Siôn, Edward Dafydd o Fargam, Edward Evan o Ben-y-fai a Lewis Hopkin.[6]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.