Nagarjuna

Athronydd Bwdhaidd oedd Nāgārjuna (tua 150 – tua 250 OC). Ystyrir ef yn un o'r athronwyr Bwdhaidd pwysicaf a hefyd mai ef, gyda'i ddisgybl Āryadeva, a sefydlodd ysgol Madhyamaka Bwdhaeth Mahāyāna.^[1] Nāgārjuna a gaiff y clod am ddatblygu athroniaeth swtrâu Prajñāpāramitā a, gan rai, am ddatgelu'r ysgrythurau hyn i'r byd wedi iddo eu hachub gan y nāgas, ysbrydion dŵr a ddarlunir fel arfer fel dynion sarffaidd. Ar ben hynny, credir yn draddodiadol i Nāgārjuna ysgrifennu sawl traethawd ar bwnc rasayana yn ogystal â threulio tymor fel pennaeth mynachlog Nālandā.^[2]

Nagarjuna
Ganwyd	c. 150  South India
Bu farw	c. 250  India
Alma mater	Nalanda Mahavihara
Galwedigaeth	athronydd, llenor, bhikkhu, casglwr
Blodeuodd	2 g
Swydd	Zen Patriarch

Hanes

Ychydig iawn a wyddys yn bendant am fywyd Nāgārjuna oherwydd i'r hanesion amdano gael eu hysgrifennu yn Tsieineeg^[3] a Thibeteg ganrifoedd wedi iddo farw. Yn ôl rhai, roedd Nāgārjuna yn enedigol o Dde India.^[4] Cred rhai ysgolheigion mai cynghorwr i un o frenhinoedd Satavahana oedd Nāgārjuna. Os yw hyn yn wir, dengys tystiolaeth archaeolegol yn Amarāvatī ei bod yn bosibl mai Yajña Śrī Śātakarṇi oedd y brenin hwn, a deyrnasai rhwng 167 a 196 OC. Ar sail hyn, rhoddir y dyddiadau 150–250 OC i Nāgārjuna fel arfer.

Yn ôl bywgraffiad o'r 4ydd a'r 5g wedi ei gyfieithu gan Kumārajīva, ganwyd Nāgārjuna i mewn i deulu Brahmin^[5] yn Vidarbha,^[6][7][8] ardal ym Maharashtra, a daeth yn Fwdhydd yn nes ymlaen yn ei fywyd.

Honna rhai ffynonellau fod Nāgārjuna yn byw ar fynydd Śrīparvata ger y ddinas a elwid yn Nāgārjunakoṇḍa ("Bryn Nāgārjuna") ar ddiwedd ei oes^[9] ac mae adfeilion Nāgārjunakoṇḍa yn rhanbarth Guntur, Andhra Pradesh, heddiw. Gwyddys bod gan ysgolion Caitika a Bahuśrutīya fynachlogydd yn Nāgārjunakoṇḍa^[9] ond nid yw'r darganfyddiadau archaeolegol yno wedi dangos unrhyw dystiolaeth bod gan y safle gysylltiad â Nāgārjuna ei hun. Daw'r enw "Nāgārjunakoṇḍa" o'r Oesoedd Canol, ac mae'r arysgrifau o'r 3g a'r 4g yno yn egluro iddo gael ei alw'n Vijayapuri yn yr Oes Hynafol.^[10]

Cyfeiriadau

1. Garfield, Jay L. (1995), The Fundamental Wisdom of the Middle Way, Oxford: Oxford University Press.
2. Hsing Yun, Xingyun, Tom Manzo, Shujan Cheng Infinite Compassion, Endless Wisdom: The Practice of the Bodhisattva Path Buddha's Light Publishing Hacienda Heights California
3. Rongxi, Li; Dalia, Albert A. (2002). The Lives of Great Monks and Nuns, Berkeley CA: Numata Center for Translation and Research, pp. 21–30
4. Buddhist Art & Antiquities of Himachal Pradesh By Omacanda Hāṇḍā, p. 97
5. "Notes on the Nagarjunikonda Inscriptions", Dutt, Nalinaksha. The Indian Historical Quarterly 7:3 1931.09 pp. 633–53 "..Tibetan tradition which says that Nāgārjuna was born of a brahmin family of Vidarbha."
6. Geri Hockfield Malandra, Unfolding A Mandala: The Buddhist Cave Temples at Ellora, SUNY Press, 1993, p. 17
7. Shōhei Ichimura, Buddhist Critical Spirituality: Prajñā and Śūnyatā, Motilal Banarsidass Publishers (2001), p. 67
8. Bkra-śis-rnam-rgyal (Dwags-po Paṇ-chen), Takpo Tashi Namgyal, Mahamudra: The Quintessence of Mind and Meditation, Motilal Banarsidass Publishers (1993), p. 443
9. Akira Hirakawa a Paul Groner, A History of Indian Buddhism: From Śākyamuni to Early Mahāyāna (2007), p. 242
10. K. Krishna Murthy (1977). Nāgārjunakoṇḍā: A Cultural Study. Concept Publishing Company. t. 1. OCLC 4541213.