Mumbai
dinas fwyaf India From Wikipedia, the free encyclopedia
dinas fwyaf India From Wikipedia, the free encyclopedia
Prifddinas talaith Maharashtra yng ngorllewin India a phrif borthladd a chanolfan economaidd India yw Mumbai (Marathi: मुंबई, Mumbaī, IPA:[ˈmumbəi], hen enw hyd at 1995: 'Bombay'). Dyma'r ddinas fwyaf poblog yn India a'r ail ddinas fwyaf poblog yn y byd, gyda phoblogaeth o tua 15,414,288 (2018), ac mae poblogaeth Mumbai Fwyaf (sy'n cynnwys yr ardal fetropolitan cyfagos) oddeutu 22,885,000 (2016)[1][2]. Lleolir Mumbai ar arfordir gorllewinol India a cheir yno harbwr sy'n naturiol ddwfn. Mae Mumbai yn ymdrin â dros hanner cargo morol yr India.
 | |
| Math | mega-ddinas, prifddinas y dalaith, dinas, metropolis, business cluster  |
|---|---|
| Enwyd ar ôl | Mumba |
| Poblogaeth | 15,414,288 |
| Sefydlwyd |
|
| Pennaeth llywodraeth | Iqbal Singh Chahal |
| Cylchfa amser | Indian Standard Time |
| Gefeilldref/i | Llundain, Los Angeles, St Petersburg, Stuttgart, Yokohama, Espoo, Honolulu County, İzmir, Berlin, Busan, Durango, Durango, Jakarta, Manila, Honolulu |
| Daearyddiaeth | |
| Rhan o'r canlynol | Konkan |
| Sir | Maharashtra |
| Gwlad |  India |
| Arwynebedd | 603 ±1 km² |
| Uwch y môr | 14 ±1 metr |
| Cyfesurynnau | 19.0758°N 72.8775°E |
| Cod post | 400001 |
| Swydd pennaeth y Llywodraeth | Maer Mumbai, Municipal Commissioner of Mumbai |
| Pennaeth y Llywodraeth | Iqbal Singh Chahal |
 | |
Mae'n borthladd pwysig iawn ac yn ddinas sydd wedi gweld tyfiant economaidd aruthrol yn ystod y degawdau diwethaf; serch hynny anwastad yw dosbarthiad y buddiannau economaidd a nodweddir y ddinas gan gyferbyniaethau trawiadol rhwng y da eu byd a'r tlodion niferus. Yn 2008, enwyd Mumbai yn un o ddinasoedd alpha'r byd.[3][4] Mae ganddi fwy o filiwnyddion a biliwnyddion nag unrhyw ddinas arall yn India gyfan.[5][6]
Mae gan y ddinas nifer o adeiladau bric coch o gyfnod y Raj, e.e. y brif orsaf reilffordd yng nghanol y ddinas. Mae "Porth India", yr heneb a godwyd i nodi ymweliad y brenin Siôr V ym 1911, yn symbol o'r ddinas. Dros y dŵr ym Mae Mumbai mae nifer o henebion Bwdhaidd hynafol i'w cael ar Ynys Elephanta.[7][8]
Mumbai yw prifddinas arian, masnach ac adloniant India.[9] Mae hefyd yn un o ddeg canolfan fasnach orau'r byd o ran llif-arian byd-eang,[10] gan gynhyrchu 6.16% o Gynnyrch Mewnwladol Crynswth (GDP) India[11], ac mae'n cyfrif am 25% o allbwn diwydiannol, 70% o fasnach forwrol India (Ymddiriedolaeth Porthladd Mumbai a JNPT), a 70% o drafodion cyfalaf economi India.[12][13][14]
Mae'r enw Mumbai yn deillio o Mumbā neu Mahā-Ambā - enw'r dduwies Mumbadevi o gymuned frodorol Koli[15]— ac ā'ī sy'n golygu "mam" yn yr iaith Marathi, sef mamiaith pobl Koli ac iaith swyddogol Maharashtra.[16][17]
Fodd bynnag, mae enwau hŷn ar y ddinas, a'r hynaf sy'n hysbys yw 'Kakamuchee' a 'Galajunkja', a ddefnyddir weithiau o hyd.[18][19] Yn 1508, defnyddiodd Gaspar Correia o Bortiwgal yr enw gwneud "Bombaim" yn ei ysgrif Lendas da Índia ("Chwedlau'r India").[20][21]
Yn wreiddiol, roedd y saith ynys sy'n ffurfio Mumbai yn gartref i gymunedau o bobl Koli a oedd yn siarad iaith Marathi.[16][22] Am ganrifoedd, bu'r ynysoedd dan reolaeth ymerodraethau brodorol cyn cael eu goresgyn gan Ymerodraeth Portiwgal ac yna the East India Company (Cwmni Dwyrain India) o Loegr. Yn 1661 priododd Siarl II, brenin Lloegr a'r Alban â Chatrin o Braganza ac fel rhan o'i gwaddol derbyniodd Charles borthladdoedd Tangier a Saith Ynys Bombay.[23] Yn ystod canol y 18g, ail-gynlluniwyd Bombay fel rhan o brosiect Hornby Vellard,[24] a adferodd yr ardal rhwng y saith ynys o'r môr.[25] Ynghyd ag adeiladu priffyrdd a rheilffyrdd, trawsnewidiwyd Bombay gan y prosiect, a gwblhawyd ym 1845, yn borthladd enfawr ar Fôr Arabia. Nodweddwyd Bombay yn y 19g gan ddatblygiadau economaidd ac addysgol. Yn ystod dechrau'r 20g daeth yn sylfaen gref i fudiad annibyniaeth India. Ar annibyniaeth India ym 1947 ymgorfforwyd y ddinas yn Nhalaith Bombay. Yn 1960, yn dilyn Mudiad Samyukta Maharashtra, crëwyd talaith newydd o'r enw Maharashtra, gyda Bombay yn brifddinas arni.[26]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
