![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/81/Chapbook_Jack_the_Giant_Killer.jpg/640px-Chapbook_Jack_the_Giant_Killer.jpg&w=640&q=50)
Llyfryn sieb
From Wikipedia, the free encyclopedia
Llyfryn byr o lenyddiaeth ysgafn oedd yn boblogaidd yng ngorllewin Ewrop ac America yn y cyfnod modern cynnar yw llyfryn sieb.[1] Fel rheol roedd y llyfryn sieb yn bamffled o bedair tudalen, neu luosrif o bedwar, gan amlaf 5½×4¼ modfedd, wedi ei bwytho a chyda torluniau pren yn darlunio'r stori. Cawsant eu cyhoeddi'n ddi-enw a'u gwerthu gan drafaelwyr. Roeddynt yn cynnwys amryw o ddeunydd darllen poblogaidd: straeon am arwyr, chwedlau, llên gwerin, straeon beiblaidd, ffraethebion a digrifwch, baledi, straeon am droseddau a dihirod, hwiangerddi a rhigymau plant, gwersi ysgol, a breuddwydion, a ffurfiau defnyddiol megis almanaciau.
![]() Clawr o lyfryn sieb Saesneg o'r 19g cynnar. | |
Enghraifft o'r canlynol | print book format ![]() |
---|---|
Math | broadside ![]() |
Yn cynnwys | bookbinding ![]() |
![]() |
Y Ffrancod oedd y cyntaf i gyhoeddi llyfrynnau sieb, a hynny ar ddiwedd y 15g. Ffynnodd y Volksbücher yn yr Almaen yng nghanol yr 16g, ac roedd y rhain yn cynnwys addasiadau rhyddiaith o ramantau canoloesol ac amryw straeon o wledydd eraill. Ymddangosodd llyfrynnau tebyg yn Lloegr, ac oddi yno danfonwyd enghreifftiau i'r Amerig a gawsant eu hailargraffu'n lleol.[2] Yn y 18g dechreuwyd cynhyrchu llyfrynnau sieb yn yr iaith Saesneg i blant, yn cynnwys hen rigymau neu fywgraffiadau tybiedig o gymeriadau cyfarwydd, megis Old Mother Hubbard. Mae llyfrynnau sieb o werth i ysgolheigion sy'n astudio diwylliant gwerin gan eu bod yn cynnwys caneuon gwerin ac hen chwedlau megis Sinderela a Jac y Cawrladdwr, yn aml â darluniau sydd yn enghreifftiau o gelf werin. Argraffiadau cryno answyddogol o nofelau poblogaidd, megis Robinson Crusoe, oedd rhai ohonynt. Roedd ambell un yn cynnwys straeon cyfoes o natur gyffrous a gawsant eu cyflwyno fel newyddion go iawn, yn debyg i'r papurau clecs yn y 19g.[3]
Y cylchgrawn rhad a ganodd gnul y llyfryn sieb yn y 19g.[2]