![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/Map_of_Missouri_River_and_Vicinity.jpg/640px-Map_of_Missouri_River_and_Vicinity.jpg&w=640&q=50)
John Evans (fforiwr)
teithiwr ac anturiaethwr / From Wikipedia, the free encyclopedia
Roedd John Thomas Evans (14 Ebrill 1770 – Mai 1799) yn fforiwr Cymreig a fu'n chwilio am yr "Indiaid Cymreig" ar hyd Afon Missouri, gan gynhyrchu un o’r mapiau cynharaf o’r afon hon.
John Evans | |
---|---|
![]() | |
Ganwyd | 14 Ebrill 1770 ![]() Caernarfon, Waunfawr ![]() |
Bu farw | Mai 1799 ![]() New Orleans ![]() |
Dinasyddiaeth | ![]() |
Galwedigaeth | fforiwr ![]() |
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/Map_of_Missouri_River_and_Vicinity.jpg/640px-Map_of_Missouri_River_and_Vicinity.jpg)
Ganed John Evans yng Ngwredog Uchaf, plwyf Llanwnda ac fe'i bedyddiwyd 14 Ebrill 1770. Symudodd y teulu yn y man ar draws Afon Gwyrfai gan ymsefydlu yn yr Hafod Olau, Waunfawr.[1] Yn nechrau’r 1790au roedd diddordeb mawr yng Nghymru ac ymysg Cymry Llundain yn arbennig, yn y stori fod Madog ab Owain Gwynedd wedi darganfod America yn y 12g, a bod rhai o ddisgynyddion y Cymry yn dal i fyw yng Ngogledd America ac yn siarad Cymraeg. Credid mai llwyth y Mandan oedd y rhain. Esgorodd Iolo Morgannwg ar gynllun i deithio i America a chwilio am y Mandan ar hyd Afon Missouri, a chytunodd John Evans i fynd gydag ef. Yn y diwedd ni aeth Iolo, ac ar ei ben ei hun y teithiodd John Evans i America, gan gyrraedd Baltimore yn Hydref 1792. Yng ngwanwyn 1793 aeth i St. Louis yn Louisiana Sbaeneg, lle carcharwyd ef gan y Sbaenwyr am gyfnod gan eu bod yn amau ei fod yn ysbiwr.
Fodd bynnag erbyn Ebrill 1795 roedd wedi cael cefnogaeth yr awdurdodau Sbaenig i deithio i fyny'r Missouri a cheisio darganfod llwybr at y Môr Tawel o ran uchaf yr afon. Cafodd hyd i’r Mandan ar 23 Medi 1796,[2] a threuliodd y gaeaf gyda nhw cyn dychwelyd i St. Louis yn 1797. Ni allodd ddarganfod unrhyw awgrym o eiriau Cymraeg yn eu hiaith. Roedd wedi teithio 1,800 milltir i fyny’r Missouri o’r fan lle mae’n aberu yn Afon Mississippi, a chynhyrchodd fap yn dangos cwrs yr afon. Daeth hwn i ddwylo Thomas Jefferson a throsglwyddodd Jefferson ef i Lewis a Clark fu’n fforio’r ardal ychydig yn ddiweddarach.
Parhaodd John Evans yng ngwasanaeth yr awdurdodau Sbaenig, ond bu farw yn New Orleans yn mis Mai 1799 wedi ei siomi'n fawr.