Gweriniaeth yr Iseldiroedd

Gweriniaeth ffederal yn y Gwledydd Isel a fodolai o 1588 i 1795 oedd Gweriniaeth yr Iseldiroedd (Iseldireg: Republiek der Nederlanden) neu Weriniaeth Unol Daleithiau yr Iseldiroedd (Republiek der Verenigde Nederlanden), yn swyddogol Gweriniaeth y Saith Iseldir Unedig (Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden), a oedd yn cyfateb yn fras i diriogaeth gyfoes yr Iseldiroedd.^[1] Hon oedd cenedl-wladwriaeth annibynnol gyntaf yr Iseldirwyr.

Gwladwriaeth yr Iseldiroedd

Math	gwlad ar un adeg
Prifddinas	Den Haag
Poblogaeth	1,880,500
Sefydlwyd	26 Gorffennaf 1581
Anthem	Wilhelmus van Nassouwe
Iaith/Ieithoedd   swyddogol	Iseldireg
Daearyddiaeth
Gwlad	Gweriniaeth yr Iseldiroedd
Cyfesurynnau	52.08°N 4.3°E
Gwleidyddiaeth
Corff deddfwriaethol	States General of the Netherlands
Arian	Reichsthaler, Dutch guilder
Ffeiliau perthnasol ar Comin

Sefydlwyd y weriniaeth gan y saith talaith yng ngogledd yr Iseldiroedd Sbaenaidd a wrthryfeloedd yn erbyn tra-arglwyddiaeth Ymerodraeth Sbaen yng Ngwrthryfel yr Iseldiroedd (1566–1648). Ffurfiwyd cynghrair ym 1579 trwy Undeb Utrecht gan arglwyddiaethau Groningen, Friesland, Utrecht, ac Overijssel, iarllaethau Holand a Zeeland, a Dugiaeth Guelders. Datganwyd annibyniaeth ganddynt trwy'r Ddeddf Ymwadiad ym 1581, a ffurfiwyd y ffederasiwn dan arlywyddiaeth stadtholder ym 1588.

Yr 17g oedd Oes Aur yr Iseldiroedd, ac adeiladwyd ymerodraeth drefedigaethol gan forwyr a masnachwyr Iseldiraidd. Dirywiodd grym y weriniaeth yn ystod y 18g, ac ym 1795 cwympodd yn sgil y Chwyldro Batafaidd a fe'i olynwyd gan y Weriniaeth Fatafaidd.

Cyfeiriadau

1. (Saesneg) Dutch Republic. Encyclopædia Britannica. Adalwyd ar 11 Hydref 2021.