Gwasgariad y De
From Wikipedia, the free encyclopedia
Yng nghyd-destun tarddiad bodau dynol yn Affricana, mae'r senario Gwasgariad Deheuol (neu Wasgariad y De; neu weithiau: yr ymfudo arfordirol mawr) yn cyfeirio at y mudo cynnar ar hyd arfordir deheuol Asia, o benrhyn Arabia trwy Persia (Iran heddiw) ac India i Dde-ddwyrain Asia ac Oceania.[1] Gwladychodd disgynyddion diweddarach y mudwyr hyn, yn y pen draw, weddill Ewrasia, gweddill Oceania, a'r Americas. .
Defnyddir damcaniaeth llwybr yr arfordir yn bennaf i ddisgrifio poblogaeth gychwynnol Gorllewin Asia, India, De-ddwyrain Asia, Gini Newydd, Awstralia, Oceania Agos, a Dwyrain Asia gan ddechrau rhwng tua 70,000 a 50,000 o flynyddoedd yn ôl (CP).[2][3][4][5][6]
Mae'n gysylltiedig â phresenoldeb a gwasgariad grwp-haplo MtDNA M a haplogroup N, yn ogystal â phatrymau dosbarthiad penodol grwp-haplo Y-DNA F (cyndadau O, N, R, Q),[7] grwp-haplo C a grwp-haplo D, yn y rhanbarthau hyn.[8][9]
Mae’r ddamcaniaeth yn cynnig bod bodau dynol cynnar y cyfnod modern, rhai o gludwyr grwp-haplo mitocondriaidd L3, wedi cyrraedd penrhyn Arabia tua 70,000-50,000 o flynyddoedd yn ôl, gan groesi o Ddwyrain Affrica ar hyd culfor Bab-al-Mandab. Amcangyfrifwyd poblogaeth o 2,000 i 5,000 o unigolion yn Affrica, ac mai dim ond grŵp bach, o bosibl cyn lleied â 150 i 1,000 o bobl, a groesodd y Môr Coch.[10] Byddai’r grŵp wedi teithio ar hyd y llwybr arfordirol o amgylch Arabia a Phersia i India yn gymharol gyflym, o fewn ychydig filoedd o flynyddoedd. O India, byddent wedi lledu i Dde-ddwyrain Asia ("Sundaland") ac Oceania ("Sahul").[3][4][6]