From Wikipedia, the free encyclopedia
Mae eli hedfan, neu ehedeli, yn eli rhithbair y dywedir iddo gael ei ddefnyddio gan wrachod wrth arfer dewiniaeth Ewropeaidd ers y cyfnod Modern Cynnar, pan gofnodwyd gyntaf ryseitiau manwl ar gyfer paratoadau o'r fath a phan ledaenodd eu defnydd i Ogledd America drefedigaethol.
Mae'r eli yn cael ei adnabod gan amrywiaeth eang o enwau, gan gynnwys eli hedfan gwrachod, eli gwyrdd, ennaint hud, neu eli lycanthropig. Yn yr Almaeneg yr oedd yn Hexensalbe (yn llythrennol 'eli gwrach') neu Flugsalbe (yn llythrennol 'eli hedfan'). Yr oedd enwau Lladin yn cynnwys unguentum sabbati (yn llythrennol 'eli saboth'), unguentum pharelis, unguentum populi (yn llythrennol 'eli aethnen'), neu unguenta somnifera (yn llythrennol 'eli cysgu').[1][2]
Nododd Francis Bacon ("Yr Arglwydd Verulam") fod eli'r gwrachod yn cynnwys "braster plant a gloddiwyd allan o'u beddau, suddion helogan, llysiau'r blaidd, a phumbys, wedi'i gymysgu â blawd gwenith mân."
Yn wahanol i gynhwysion a nodwyd gan Bacon, mae'r cynhwysion gwenwynig a restrir mewn ysgrifeniadau ethnobotaneg yn cynnwys: cedowrach,[3] clychau llewyg yr iâr, afal dreiniog, llewyg yr iâr du, mandrac, cegiden cegid, a/neu lysiau'r blaidd,[4][5][6] gyda'r rhan fwyaf ohonynt yn cynnwys atropin, hyosÿamin, a/neu sgopolamin.[7] Gall sgopolamin achosi effeithiau seicotropig pan gaiff ei amsugno'n drawsdermaidd.[8] Mae'r alcaloidau tropan hyn yn cael eu dosbarthu fel deliriannau o ran eu heffeithiau seicoweithredol.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.