![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/AxialTiltObliquity.png/640px-AxialTiltObliquity.png&w=640&q=50)
Cyhydedd wybrennol
From Wikipedia, the free encyclopedia
Y cyhydedd wybrennol yw cylch mawr y sffêr wybrennol ddychmygol ar yr un plân â chyhydedd y Ddaear. Mae'r plân cyfeirio hwn yn sail i'r system gyfesurynnau cyhydeddol. Mewn geiriau eraill, mae'r cyhydedd wybrennol yn amcanestyniad haniaethol o'r cyhydedd daearol allan i'r gofod.[1] Oherwydd gogwydd echelinol y Ddaear, mae'r cyhydedd wybrennol ar hyn o bryd ar oledd tua 23.44° o'r ecliptig (plân orbit y Ddaear). Mae'r gogwydd wedi amrywio o tua 22.0° i 24.5° dros y 5 miliwn o flynyddoedd diwethaf.[2]
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/AxialTiltObliquity.png/640px-AxialTiltObliquity.png)
Byddai rhywun yn sefyll ar gyhydedd y Ddaear yn dychmygu'r cyhydedd wybrennol fel hanner cylch yn pasio trwy'r anterth, y pwynt yn union uwchben. Wrth i'r person symud tua'r gogledd (neu'r de), mae'r cyhydedd wybrennol yn gogwyddo tuag at y gorwel cyferbyn. Diffinnir y cyhydedd wybrennol i fod yn anfeidrol o bell (gan ei fod ar y sffêr wybrennol); felly, mae pennau'r hanner cylch bob amser yn croesi'r gorwel i'r dwyrain ac i'r gorllewin, waeth beth yw safle'r person ar y Ddaear. Wrth y pegynau, mae'r cyhydedd wybrennol yn cyd-daro â'r gorwel seryddol. Ar bob lledred, mae'r cyhydedd wybrennol yn arc neu'n gylch unffurf oherwydd waeth pa mor bell mae person oddi wrth plân y cyhydedd wybrennol, mae'r y cyhydedd wybrennol ei hun yn anfeidrol o bell.[3]
Mae gwrthrychau seryddol ger y cyhydedd wybrennol yn ymddangos uwch y gorwel o'r mwyafrif o lefydd ar y ddaear, ond maent yn ymddangos uchaf (cyrraedd eu hanterth) ger y cyhydedd. Ar hyn o bryd mae plân y cyhydedd wybrennol yn torri trwy'r cytserau hyn:
|