Caerllion

Pentref a chymuned ym mwrdeistref sirol Casnewydd, Cymru, yw Caerllion, hefyd Caerllion-ar-Wysg (Saesneg: Caerleon). Saif ar lannau gorllewinol Afon Wysg, ger dinas Casnewydd. Ystyr Caerllion ydy 'caer y llengoedd'.

Caerllion

Math	pentref, cymuned
Poblogaeth	7,971
Daearyddiaeth
Sir	Casnewydd
Gwlad	Cymru
Cyfesurynnau	51.615°N 2.959°W
Cod SYG	W04000813
Cod OS	ST336909
Cod post	NP18
AS/au y DU	Jessica Morden (Llafur)
Ffeiliau perthnasol ar Comin

Defnyddir yr enw "Caerllion" (neu "Caerllion Fawr") weithiau i gyfeirio at ddinas Caer yn Lloegr.

Olion Rhufeinig

Prif: Caer Rufeinig Caerllion

Yn y cyfnod Rhufeinig, fel Isca Silurum, roedd Caerllion yn ganolfan i'r lleng Legio II Augusta. Symudodd y lleng i Gaerllion tua'r flwyddyn 74, a bu yma am ganrifoedd, efallai tan ddechrau'r 4g. Mae'r olion o'r cyfnod yma yn parhau i fod yn nodwedd amlycaf Caerllion. Ymhlith yr olion mae olion barics y llengfilwyr, y baddondy, y muriau oedd yn amgylchynu'r gaer, a'r amffitheatr tu allan i'r muriau. Enw Rhufeinig ar y dref oedd 'Iskalis' a ddaeth o enw'r afon: Wysg.

Yn yr Historia Regum Britanniae gan Sieffre o Fynwy, Caerllion yw prifddinas y Brenin Arthur.

Yr Oesoedd Canol

Tua dwy neu dair km i'r gogledd-orllewin saif Mwnt y Castell, sef hen domen mwnt a beili.

Coleg Hyfforddiant Sir Fynwy

Roedd Caerllion yn leoliad i Coleg Hyfforddi Sir Fynwy a sefydlwyd yn 1914. Roedd y Coleg yn hyfforddi dynion i ddod yn athrawon. Yn 1962 agorwyd y Coleg ar gyfer myfyrwyr benywaidd. Yn 1975 daeth y Coleg yn rhan o Goleg Addysg Uwcg Gwent, ac wedi hynny, yn rhan o Brifysgol De Cymru.

Cyfrifiad 2011

Yng nghyfrifiad 2011 roedd y sefyllfa fel a ganlyn:^[1][2][3][4]

Cyfrifiad 2011
Poblogaeth cymuned Caerllion (pob oed) (8,061)			100%
Y nifer dros 3 oed sy'n siarad Cymraeg (Caerllion) (774)			9.8%
:Y ganran drwy Gymru			19%
Y nifer sydd wedi'u geni yng Nghymru (Caerllion) (6117)			75.9%
:Y ganran drwy Gymru			73%
Y nifer mewn gwaith rhwng 16 a 74 oed(Caerllion) (1,174)			34.2%
:Y ganran drwy Gymru			67.1%

Enwogion

• Julius ac Aaron, merthyron Cristionogol, dienyddiwyd yn 304
• Arthur Machen (1863 - 1947), llenor

Cyfeiriadau

1. "Ystadegau Allweddol ar gyfer Cymru". Swyddfa Ystadegau Gwladol. Cyrchwyd 2012-12-12.. Poblogaeth: ks101ew. Iaith: ks207wa - noder mae'r canran hwn yn seiliedig ar y nier sy'n siarad Cymraeg allan o'r niferoedd sydd dros 3 oed. Ganwyd yng Nghymru: ks204ew. Diweithdra: ks106ew; adalwyd 16 Mai 2013.
2. Canran y diwaith drwy Gymru; Golwg 360; 11 Rhagfyr 2012; adalwyd 16 Mai 2013
3. Gwefan Swyddfa Ystadegau Gwladol; Niferoedd Di-waith rhwng 16 a 74 oed; adalwyd 16 Mai 2013.
4. Gwefan Llywodraeth Cymru; Ystadegau Economaidd Allweddol, Tachwedd 2010; Mae'r gyfradd gyflogaeth ymhlith pobl 16 – 64 oed yng Nghymru yn 67.1 y cant.; adalwyd 31 Mai 2013^{[dolen farw]}

Oriel

• 
  Golygfa ar Gaerllion
• 
  Golygfa o'r olion Rhufeinig
• 
  Yr Amffitheatr Rufeinig

gw • sg • go

Trefi a phentrefi Bwrdeistref Sirol Casnewydd

Dinas
Casnewydd
Pentrefi
Allteuryn  · Basaleg  · Caerllion  · Langstone  · Llanfaches  · Llanfihangel-y-fedw  · Llansanffraid Gwynllŵg  · Llan-wern  · Pen-hŵ  · Y Redwig  · Trefesgob  · Trefonnen  · Tŷ-du