From Wikipedia, the free encyclopedia
Mae Baner Gynfrodorol Awstralia yn cynrychioli Awstraliaid Brodorol (aboriginal). Mae'n un o faneri Awstralia a gyhoeddwyd yn swyddogol,[1] ac mae ganddi statws cyfreithiol a gwleidyddol arbennig. Yn aml mae'n cael ei chwifio ynghyd â'r faner genedlaethol a chyda Baner Ynys Culfor Torres, sydd hefyd yn faner a gyhoeddwyd yn swyddogol.
Dyluniwyd Baner Brodorol Awstralia ym 1971 gan yr arlunydd Brodorol Harold Thomas, sy'n hanu o bobl Luritja Canol Awstralia ac sy'n dal hawliau eiddo deallusol i ddyluniad y faner. Dyluniwyd y faner yn wreiddiol ar gyfer y mudiad hawliau tir, a daeth yn symbol o bobl Gynfrodorol Awstralia.
Rhennir y faner yn llorweddol ac yn gyfartal wedi'i rhannu'n rhanbarth du (uchod) a rhanbarth coch (isod); mae disg melyn wedi'i arosod dros ganol y faner. Cyfrannau cyffredinol y faner, fel y'i cyhoeddwyd, yw 2: 3; fodd bynnag, mae'r faner yn aml yn cael ei hatgynhyrchu yn y cyfrannau 1: 2 fel gyda Baner Genedlaethol Awstralia.[2]
Rhoddodd Llywodraeth Awstralia statws "Baner Awstralia" iddi, o dan Ddeddf Baneri 1953, trwy gyhoeddiad ar 14 Gorffennaf 1995.[1]
Oherwydd "goruchwyliaeth weinyddol",[3] ni chyflwynwyd cyhoeddiad 1995 fel y byddai'n parhau mewn grym am gyfnod amhenodol; felly daeth i ben yn awtomatig ar 1 Ionawr 2008. Felly fe'i disodlwyd bron yn union yr un fath, ar 25 Ionawr 2008, gan ddod i rym ar 1 Ionawr.
Yng nghyhoeddiad 2008, cydnabyddid y faner "yn cael ei chydnabod fel baner pobloedd Gynfrodorol Awstralia ac yn faner o arwyddocâd i genedl Awstralia yn gyffredinol" a'i phenodwyd "i fod yn faner pobloedd Gynfrodorol Awstralia ac i gael ei hadnabod fel Baner Frodorol Awstralia". Atgynhyrchir y dyluniad yn Atodlen 1 a'i ddisgrifio yn Atodlen 2.
Ystyr symbolaidd lliwiau'r faner (fel y nodwyd gan Harold Thomas) yw:
Manylebau lliw swyddogol Baner Gynfrodorol Awstralia yw:[4]
Cynllun | Coch | Melyn | Du |
---|---|---|---|
Pantone | 1795 C (neu 179 C ) | 123 C. | Du C. |
RGB
( Hex ) |
204–0–0
(# CC0000) |
255–255–0
(# FFFF00) |
0–0–0
(# 000000) |
CMYK | 0% –100% –100% –30% | 0% –0% –100% –0% | 0% –0% –0% –100% |
Yn y rhan fwyaf o achosion, dylai atgynyrchiadau ar y sgrîn neu'n ddigidol o'r faner ddefnyddio'r lliwiau RGB fel yn y tabl uchod. Wrth arddangos mewn fformatau ffabrig corfforol, mae'n well o lawer defnyddio'r manylebau Pantone . Wrth argraffu ar bapur, mae'r lliwiau CMYK yn well.
Cafodd y faner ei chwifio gyntaf ar Ddiwrnod Cenedlaethol y Brodorion yn Sgwâr Victoria yn Adelaide ar 12 Gorffennaf 1971. Fe'i defnyddiwyd hefyd yn Canberra yn Llysgenhadaeth y Babell Gynfrodorol o ddiwedd 1972. Yn ystod misoedd cynnar y llysgenhadaeth - a sefydlwyd ym mis Chwefror y flwyddyn honno - defnyddiwyd dyluniadau eraill, gan gynnwys baner ddu, werdd a choch a wnaed gan gefnogwyr clwb gyngrhair rygbi Rabbitohs De Sydney, a baner gyda maes coch-ddu yn cynnwys gwaywffon a phedwar cilgant melyn.
Achosodd Cathy Freeman ddadlau yng Ngemau'r Gymanwlad 1994 trwy gario'r faner Gynfrodorol yn ogystal â baner genedlaethol Awstralia yn ystod ei lap buddugoliaeth o'r arena, ar ôl ennill y sbrint 200 metr; dim ond y faner genedlaethol sydd i fod i gael ei harddangos. Er gwaethaf beirniadaeth gref gan swyddogion y Gemau ac arlywydd tîm Awstralia, Arthur Tunstall, cariodd Freeman y ddwy faner eto ar ôl ennill y 400 metr.
Gwrthwynebwyd y penderfyniad ym 1995 gan y Prif Weinidog Llafur Paul Keating y dylid rhoi statws baneri cenedlaethol i faneri Brodorol ac Ynys Culfor Torres ar y pryd gan arweinydd y blaid Rhyddfrydol, John Howard nodi byddai “unrhyw ymgais i roi’r fflagiau’n swyddogol yn gywir byddai statws o dan y Ddeddf Baneri yn cael ei ystyried gan lawer yn y gymuned nid fel gweithred o gymodi ond fel ystum ymrannol ".[5] Serch hynny, ers i Howard ddod yn Brif Weinidog ym 1996 ac o dan lywodraethau Llafur dilynol, mae'r baneri hyn wedi parhau i fod yn faneri cenedlaethol. Fodd bynnag, beirniadwyd y penderfyniad hwn yn wahanol gan ddylunydd y faner, Harold Thomas, a ddywedodd nad oes angen mwy o gydnabyddiaeth ar y faner Gynfrodorol.[6]
Ymgyrchodd y Pwyllgor Cynghori Cynhenid Cenedlaethol i chwifio baner y Brodorion yn Stadiwm Awstralia yn ystod Gemau Olympaidd yr Haf 2000. Cyhoeddodd trefnwyr y Gemau Olympaidd y byddai'r faner Gynfrodorol yn cael ei chwifio mewn lleoliadau Olympaidd. Mae'r faner wedi'i chwifio dros Bont Harbwr Sydney yn ystod yr orymdaith ar gyfer cymodi 2000 a llawer o ddigwyddiadau eraill, gan gynnwys Diwrnod Awstralia .
Yn 2001, ar benblwydd 30 mlynedd ers sefydlu'r faner, bu miloedd o bobl yn rhan o seremoni lle cludwyd y faner o Senedd De Awstralia i Sgwâr Victoria. Ers 8 Gorffennaf 2002, ar ôl argymhellion Pwyllgor Cysoni’r Cyngor, mae’r Faner Frodorol wedi cael ei chwifio’n barhaol yn Sgwâr Victoria ac o flaen Neuadd y Dref Adelaide.
Mae llawer o adeiladau yn Awstralia yn chwifio'r faner Gynfrodorol yn ogystal â baner Awstralia, ac mae Neuadd Crefftau Melbourne yn enghraifft. Mae cynghorau amrywiol yn nhrefi Awstralia yn chwifio'r faner Gynfrodorol o neuaddau tref, fel Bendigo (a fabwysiadwyd yn 2005). Y cyngor dinas cyntaf i chwifio'r faner Frodorol oedd Cyngor Dinas Newcastle ym 1977.[7]
Mae'r faner Gynfrodorol weithiau'n cael ei rhoi yn lle Baner yr Undeb yng nghanton baner Awstralia mewn dyluniadau baner newydd arfaethedig yn Awstralia . Mae baneri o’r fath wedi’u cyflwyno mewn ffuglen wyddonol fel baneri dyfodolol Awstralia, fel yn y ffilm Event Horizon, lle cafodd ei gwisgo gan Sam Neill .[8] Mae llawer o bobl Gynfrodorol yn gwrthwynebu'r defnydd hwn, gan gynnwys Harold Thomas, a ddywedodd "Nid peth eilradd yw ein baner. Mae'n sefyll ar ei ben ei hun, i beidio â chael ei osod fel atodiad i unrhyw beth arall. Ni ddylid ei drin felly. " [9]
Mae Baner Gynfrodorol Awstralia yn cael ei dathlu yn y llun dadleuol The First Supper (1988) gan Susan Dorothea White lle mae'r ffigwr canolog yn fenyw Gynfrodorol sy'n arddangos y faner ar ei chrys-T.
Baner Gynfrodorol Awstralia yw'r faner ddiofynnu yn y gêm we NationStates .
Enillodd gwerthu condomau yn lliwiau'r faner Gynfrodorol wobr iechyd cyhoeddus yn 2005 am lwyddiant y fenter wrth wella arferion rhyw diogel ymhlith pobl frodorol ifanc.
Roedd y faner i fod yn rhan o'r logo ar dudalen gartref Google Awstralia ar Ddiwrnod Awstralia 2010, ond gorfodwyd y cwmni i addasu'r dyluniad oherwydd bod Harold Thomas yn mynnu taliad pe bai Google yn ei ddefnyddio.[10]
Defnyddiodd y grŵp gwrth-Islamaidd Reclaim Australia y faner yn eu protestiadau, a gondemniwyd yn gyhoeddus gan yr awdur Harold Thomas. Dywedodd am y defnydd:[11]
"Dylent gael caniatad gan gymunedau Brodorol yn gyffredinol. Y faner yw ein hunaniaith ac yn fynegiant o bwy yr ydym ni. Mae' amlwg ein bod ni'n ei ddefnyddio o'n gwirfodd ac yn ewyllysgar ac mae'r llywodraeth yn cydnabod y faner. Mae ganddi ei lle. Ond mae'n hyrt i ddefnyddio'r faner dros ddicter neu reswm gamarweiniol arall."
Bydd emojis a ddyluniwyd gan y Brodorion sy'n cynnwys y faner yn cael eu rhyddhau drwy ap, gyda chaniatâd Harold Thomas.[12]
Mae hawlfraint yn y faner wedi bod yn destun dadl, ynglŷn â pherchnogaeth wreiddiol yr hawlfraint ac o ran perchnogaeth gyfredol.
Yn 1997, yn achos Thomas v Brown a Tennant,[13] datganodd Llys Ffederal Awstralia mai Harold Thomas oedd perchennog yr hawlfraint wrth ddylunio baner Gynfrodorol Awstralia, ac felly mae gan y faner amddiffyniad o dan gyfraith hawlfraint Awstralia . Roedd Thomas wedi ceisio cydnabyddiaeth gyfreithiol o'i berchnogaeth a'i iawndal yn dilyn cyhoeddiad y Llywodraeth Ffederal yn 1995 o'r dyluniad. Gwrthwynebwyd ei honiad gan ddau arall, George Brown a James Tennant.[14] Dyfarnodd Thomas hawliau i Carroll & Richardson yn unig - Flagworld Pty Ltd a Birubi Art Pty Ltd am weithgynhyrchu a marchnata'r faner a chynhyrchion sy'n cynnwys delwedd y faner.
Ym mis Mehefin 2019, dirwywyd Birubi Art i $ 2.3 miliwn AUD am werthu cynhyrchion a wnaed yn Indonesia fel "celf Frodorol". Roedd y cwmni wedi cychwyn achos datodiad o'r blaen.[15] Ym mis Tachwedd 2018, rhoddwyd trwydded i WAM Clothing ar gyfer defnyddio’r faner ar ddillad, ac ym mis Mehefin 2019 adroddwyd eu bod wedi mynnu bod busnesau sy’n eiddo i’r Brodorion yn rhoi’r gorau i werthu dillad a oedd yn cynnwys y faner.[16]
Ym mis Mehefin 2020, ar ôl i bêl-droediwr Brodorol amlwg ddechrau gwerthu crysau-T trwyddedig WAM yn dwyn y faner trwy ei wefan ei hun, ysgrifennodd y cyn-seneddwr Brodorol Nova Peris, arweinydd ymgyrch "rhyddhewch y faner" at y Llywodraethwr Cyffredinol, yn gofyn am ei gefnogaeth am wyro WAM o'r hawlfraint.[17]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.