Angharad Tomos

Awdures ac ymgyrchydd o Gymraes yw Angharad Tomos (ganed 19 Gorffennaf 1958).

Angharad Tomos
Geni	Angharad Tomos (1958-07-19) 19 Gorffennaf 1958 (66 oed) Bangor, Gwynedd
Galwedigaeth	Awdures, ymgyrchydd iaith
Cenedligrwydd	Cymreig
Addysg	Ysgol Gynradd Bontnewydd ac Ysgol Dyffryn Nantlle
Cyfnod ysgrifennu	1982–
Math o lên	Llenyddiaeth plant, llenyddiaeth ffuglen a ffeithiol ar gyfer oedolion
Gwaith nodedig	Si Hei Lwli, Wele'n Gwawrio, Titrwm
Priod	Ben Gregory
Plant	Un bachgen

Bywgraffiad

Fe'i ganed ym Mangor, Gwynedd ym 1958, a chafodd ei magu yn un o bum chwaer yn Llanwnda ger Caernarfon. Mynychodd Ysgol Gynradd Bontnewydd ac Ysgol Dyffryn Nantlle. Cychwynodd ei haddysg uwch ym Mhrifysgol Cymru, Aberystwyth, ond bu iddi adael er mwyn gweithio i Gymdeithas yr Iaith. Cafodd radd ym Mhrifysgol Cymru, Bangor yn ddiweddarach.

Mae'n ymgyrchydd iaith digyfaddawd, yn llenor disglair, ac wedi gwneud cyfraniad enfawr gyda'i llyfrau i blant. Bu'n gadeirydd Cymdeithas yr Iaith. Enillodd Fedal Lenyddiaeth Eisteddfod yr Urdd ym 1981 ac eto ym 1982 â'i chyfrol Hen Fyd Hurt.

Mae hi'n ysgrifennu a darlunio llyfrau i blant, gan gynnwys ei chyfres Rwdlan, a leolir yng Ngwlad y Rwla. Rala Rwdins oedd y gyfrol gyntaf yn y gyfres hon, cyhoeddwyd gan Y Lolfa ym 1983.

Ym 1985 derbyniodd wobr yr Academi Gymreig am ei nofel Yma o Hyd sydd am fywyd carchar y cafodd hi ei hun brofiad ohnno fel ymgyrchydd iaith. Enillodd Fedal Ryddiaith yr Eisteddfod Genedlaethol ddwywaith, ym 1991 ac ym 1997, a Gwobr Tir na n-Og ddwywaith yn ogystal, ym 1986 ac 1994

Enillodd Wobr Mary Vaughan Jones yn 2009 am ei chyfraniad tuag at llenyddiaeth plant yng Nghymru.^[1]

Mae hi'n briod â Ben Gregory ac yn byw ym Mhen-y-groes, Gwynedd.

Ymgyrchu

Mae Tomos yn ymgyrchydd sydd wedi cefnogi sawl achos. Yn ogystal ag ymgyrchoedd dros y Gymraeg mae hi wedi gweithredu dros heddwch a gwrth-ryfel^[2] ac yn erbyn cerflun Henry Morton Stanley yn Ninbych^[3].

Llyfryddiaeth

• Yma o Hyd (Y Lolfa, 1985)
• Y Llipryn Llwyd (Y Lolfa, 1985)
• Titrwm (Y Lolfa, 1994)
• Hen Fyd Hurt (Y Lolfa, 1992)
• Sothach a Sglyfath, Cyfres Cled (Y Lolfa, 1993)
• Stwnsh Rwdlan (Y Lolfa, 1997)
• Parti Cwmwl (Y Lolfa, 1998)
• 'Dydw i Ddim Eisiau' - Stori Jona (Cyhoeddiadau'r Gair, 1999)
• 'Un Bach Ydwyf' (Cyhoeddiadau'r Gair, 1999)
• Ar y Brig - Stori Saceus (Cyhoeddiadau'r Gair, 1999)
• I Mewn i'r Arch â Nhw (Cyhoeddiadau'r Gair, 1999)
• Paid Siglo'r Cwch (Cyhoeddiadau'r Gair, 1999)
• Rhywun i'w Garu (Cyhoeddiadau'r Gair, 1999)
• Y Wal Na Ddaeth i Lawr (Cyhoeddiadau'r Gair, 1999)
• Yn Ffau'r Llewod (Cyhoeddiadau'r Gair, 1999)
• Nadolig heb Goeden (Cyhoeddiadau'r Gair, 1999)
• Cnonyn Aflonydd (Gwasg Gwynedd, 2001)
• I Mewn i'r Arch â Nhw (Cyhoeddiadau'r Gair, 2001)
• Nadolig heb Goeden (Cyhoeddiadau'r Gair, 2001)
• Hiraeth am Yfory (Gwasg Gomer, 2002)
• Rhagom (Gwasg Carreg Gwalch, 2004)
• Wele'n Gwawrio (Y Lolfa, 2004)
• Dysgu'r Wyddor gyda Rwdlan (Y Lolfa, 2005)
• Eira'r Gaeaf (Y Lolfa, 2010)
• Pecyn Cyfres Darllen Mewn Dim (Y Lolfa, 2007)
• Si Hei Lwli (Y Lolfa, 2005)
• Wrth fy Nagrau i (Gwasg Carreg Gwalch, 2007)
• Gwanwyn Gwlad y Rwla (Y Lolfa, 2010)
• Haf Braf (Y Lolfa, 2010)
• Halibalŵ Yr Hydref (Y Lolfa, 2010)
• Bodlon - Byw'n Hapus ar Lai (Gwasg Gwynedd, 2011)
• Llyfr Lliwio Gwlad y Rwla (Y Lolfa, 2011)
• Tua'r Dyfodol (Caernarfon : Cyngor Gwynedd, 2014)
• Darn Bach o Bapur (Gwasg Carreg Gwalch, 2014)
• Paent! (Gwasg Carreg Gwalch, 2015)
• The Empty Room (Gwasg Carreg Gwalch, 2016)
• Henriét y Syffrajét (Gwasg Carreg Gwalch, 2018)
• Y Castell Siwgr (Gwasg Carreg Gwalch, 2020)

Gwobrau ac anrhydeddau

• 1982 - Medal Lenyddiaeth Eisteddfod yr Urdd am Hen Fyd Hurt
• 1986 - Gwobr Tir na n-Og am Y Llipryn Llwyd (Cyfres Rwdlan)
• 1991 - Medal Ryddiaith Eisteddfod Genedlaethol Cymru am Si Hei Lwli
• 1994 - Gwobr Tir na n-Og am Sothach a Sglyfath (Cyfres Cled)
• 1997 - Medal Ryddiaith Eisteddfod Genedlaethol Cymru am Wele'n Gwawrio
• 2009 - Gwobr Mary Vaughan Jones

Cyfeiriadau

1.  Anrhydeddu Awdur Llyfrau Plant - Tlws Mary Vaughan Jones 2009. Cyngor Llyfrau Cymru (24 Tachwedd 2009).
2. http://archif.rhwyd.org/ycymro/newyddion/c/x44/i/3734/desc/cofio-hedd-nid-cledd--pererindod-heddwch-gogledd-cymru/
3. http://www.telegraph.co.uk/comment/letters/7963923/If-it-was-right-to-drop-the-bomb-on-Hiroshima-it-cant-be-immoral-to-have-Trident.html

Dolenni allanol

• Archif y Llyfrgell Genedlaethol Archifwyd 2011-07-20 yn y Peiriant Wayback
• Ei thudalen ar wefan Cymdeithas yr Iaith Archifwyd 2011-07-25 yn y Peiriant Wayback