Чарăну палли

Чарăну палли (вырăс чĕлхинчи "знак препинпния" тенине калькăласа тунă термин) — çырулăх элеменчĕ, ăна текстра, пуплерĕшре, сăмахçаврăнăшĕсенче тĕрлĕ сăлтавсемпе усă кураççĕ. Çырулăхăн саспалли текен элеменчĕсемпе танлаштарсан, чарăну паллисем çырура пулăшу функцийĕсене пурнăçлаççĕ.

2006-мĕш çулта вырăс орфографийĕн тата пунктуацийĕн йĕркевĕсен çĕнĕ редакцийĕ тухнă^[1]. Унпа килĕшÿллĕн хăшпĕр терминсене епле усă курас ыйтăва уçăмлатнă. Чарăну паллисем вĕсем — пунктуаци паллисем. Çапла вара саспалли мар орфографилле паллăсем пунктуаци паллисен (чарăну паллисен) шутне кĕмеççĕ.Вăл шутра — кĕскетес тĕллевпе усă курнă чухнехи пăнчă, дефис, чалăш йĕр, пусăм палли). Чăваш чĕлхи — урăх чĕлхе. Çапах та 2006-мĕш çулта вырăс чĕлхи тĕлĕшпе кĕртнĕ терминологи уçăмлăхĕсене шута илме тивет.

Чарăну паллисен тĕсĕсем

Хальхи чылай çырулăхра чарăну паллисене çакăн валли усă кураççĕ:

• сăмахсене пĕр-пĕринчен уйăрма (сикчĕ — пушă вырăн);
• текстра тĕл пулакан тулли шухăша, çав шутрах эмоципе шухăш вĕçлевĕн шайне шута илсе, тепринчен уйăрма (пăнчă, кăшкăру тата ыйту палли, виçĕ пăнчă);
• предложени пайĕсен пĕр-пĕрин хушшинчи пăхăнăвне кăтартма (пăркăч, пăнчăпа хӳреллĕ пăнчă, икĕ пăнчă, тире);
• цитатăсемпе тӳрĕ пуплеве палăртма (чĕрнешке)
• сиктерсе хăварнă текста кăтартма (виçĕ пăнчă);

Чарăну паллисен шутне кĕмен паллăсемпе усă курасси

• кĕскетнĕ сăмаха кăтартма (пăнчă, дефис, чалăш йĕр);
• сăмаха ăнлав тăрăх пайлама (дефис);

Чарăну паллисем хушшинче мăшăрлисем тĕл пулаççĕ: пĕр-пĕр пуплев пайне палăртма усă курнă икĕ пăркăч, хăлăпка, чĕрнешке.

Çырулăхри хăшпĕр паллăсем пĕр харăсах пунктуаци палли пек те, орфографи палли пек те çуреме пултараççĕ. Акă, пăнчă палли, пуплерĕш вĕçĕнче усă курнă чухне чарăну палли шутланать, сăмаха кĕскетнĕ чухне вара — орфографи палли.

Чăваш чĕлхинче

Чăваш чĕлхинчи чарăну паллисем вырăс çырулăхĕнчен кĕнĕ.

Çавăн пекех пăхăр

• Пунктуаци

Асăрхавсем

1. Правила русской орфографии и пунктуации. Полный академический справочник. Под ред. В.В. Лопатина. — М.: Эксмо, 2006. — 480 с. ISBN 5-699-18553-4