Сиборгий

Сиборги (лат. Seaborgium), Sg, — 106-мĕш хими элеменчĕ.

Сиборги/Seaborgium (Sg)
Атом номерĕ	106
Ансат япалалăхăн курăмĕ
Атом палăрăмĕсем
Атом масси (моль масси)	[271] а. е. м. (г/моль)
Атом радиусĕ	пм
Ионизаци энергийĕ (пĕрремĕш электрон)	кДж/моль (эВ)
Электронсен конфигурацийĕ	[ [Rn]5f146d47s2
Химилле палăрăмсем
Ковалентла радиус	пм
Ион радиусĕ	пм
Электронегативлăх (Полинг шучĕпе)
Электрод потенциалĕ
Оксидлав капашĕсем
Ансат япалалăхăн термодинамикăлла палăрăмĕсем
Тачăлăх	г/см³
Пайлавла ăшăшăнăçтарăш	Дж/(K·моль)
Ăшăяраслăх	Вт/(м·K)
Шăрану температури	K
Шăраннин пайлавла ăшши	кДж/моль
Вĕрев температури	K
Пăспулăмăн ăшăлăхĕ	кДж/моль
Моль калăпăшĕ	см³/моль
Ансат япалалăхăн кристалл решетки
Решетке тытăмĕ
Решетке периочĕ	Å
c/a танлашăнни	n/a
Дебай температури	K

Элементсен периодла тытăмĕ H He Li Be B C N O F Ne Na Mg Al Si P S Cl Ar K Ca Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr Rb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe Cs Ba * Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn Fr Ra ** Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Cn Nh Fl Mc Lv Ts Og * La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu ** Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr
Сĕлтĕлле металсем	Сĕлтĕлле-çĕрле металсем	Куçăмлă металсем
Çăмăл металсем	Металлоидсем	Инертлă газсем
Металмаррисем Галогенсем Лантаноидсем Актиноидсем

Sg	106
[271]
Rn]5f146d47s2
Сиборги

Истори

Элемента пĕрремĕш хут 1974-мĕш çулти Берклири Лоуренс ячĕллĕ наци лабораторинче ²⁴⁹Cf+¹⁸O→²⁶³106+4n. реакципе синтезленĕ ^[1]. ²⁵⁹Rf тата малалла ²⁵⁵No α-арканупа изотопа уйăрнă. Çав вăхăтрах, анчах уйрăм ĕçлесе, Дубнăри Г. Н. Флеровпа Ю. Оганесян ушкăнĕ 106-мĕш элемента хура тăхланпа хром тĕшĕсене пĕрлештерсе синтезлани çинчен пĕлтернĕ^[2]. Тĕпчевçĕсем асăрханă спонталлă пайлануне ²⁵⁹106 изотопăн тĕшĕ арканнипе çыхăнтарнă (çурма аркану тапхăрĕ темиçе милли çеккунт) ^[3]. 1993-мĕш çулта ИЮПАК ĕç ушкăнĕ Дубна ушкăнĕн ĕçĕ малалли тĕпчевсем валли пысăк пĕлтерĕшлĕ, анчах беркли ушкăнĕпе танлаштарсан, çĕнĕ элемента синтезланине уçăмлă çирĕплетеймен ^[4]. Çавăнпа 1997-мĕш çулхине ИЮПАК (хăйĕн малтанхи сĕнӳпе, совет ăсчахĕсем сĕннĕ пек резерфорди ятпа килĕшмесĕр)^[5]) америка тĕпчевçисем сĕннипе Гленн Сиборг ятне çирĕплетет ^[6]. Сиборг плутони тата тăхăр трансуран элеменчĕсен синтезланине хутшăннă. Çавăн хыççăн хăй пурăннă вăхăтрах хими элеменчĕн ятне тивĕçлĕ пĕрремĕш ăсчах пулса тăнă^[7].

Синтезланă элемент питĕ радиохастар, часах арканать.

Сиборгий принадлежит к числу трансактиноидов, предположительно расположен в группе VIB, в седьмом периоде системы Менделеева. Формула трёх внешних электронных слоев атома сиборгия предположительно такова: Асчахсем элементăн темиçе изотопне (258—266 тата 271) синтезленĕ. ²⁷¹Sg изотопăн çурма аркану тапхăрĕ чи пысăкки, 2,4 мин. 298 К металл хытă пулмалла. Тĕсĕ паллă мар, шурă-кĕмĕл е сăрă тĕслĕ пуль.

Изотопĕсем

Тĕп статья: Сиборги изотопĕсем

Изотоп	Масса	Çурма аркану тапхăрĕ[8]	Аркану меслечĕ
258Sg	258	2,9+1,3−0,7 мç	спонталлă пайлану
259Sg	259	0,48+0,28−0,13 ç	α-аркану 255Rf (90 %); спонталлă пайлану
260Sg	260	3,6±0,9 мç	α-аркану256Rf; спонталлă пайлану
261Sg	261	0,23±0,06 ç	α-аркану 257Rf
262Sg	262	6,9+3,8−1,8 мç	спонталлă пайлану; α-аркану 258Rf (< 22 %)
263Sg	263	1,0±0,2 ç	α-аркану 259Rf; спонталлă пайлану (< 30 %)
264Sg	264	37+12−11 мç	спонталлă пайлану
265Sg	265	8±3 ç	спонталлă пайлану; α-аркану 261Rf
266Sg	266	21+20−12 с	спонталлă пайлану; α-аркану 262Rf
271Sg	271	2,4+4,3−1,0 мин	α-аркану 267Rf; спонталлă пайлану

Хими çыхăнăвĕсем

Наука пĕлĕкен пĕртен пĕр сиборги çыхăнăвĕ - сиборги (VI) фторичĕ.

Асăрхавсем

1. A. Ghiorso et al. Element 106. — Т. 33. — № 25.
2. Ю. Ц. Оганесян и др. Синтез нейтронодефицитных изотопов фермия, курчатовия и элемента с атомным номером 106. — Т. 20. — № 8.
3. В обзорной работе Хофманна (S. Hofmann New elements - approaching Z=114. — Т. 61. — № 6.) хальхи пĕлӳпе килĕшӳллĕн вĕсем ²⁶⁰Sg тата ²⁵⁶Rf изотопĕсен спонталлă пайлануне асăрханă
4. R. C. Barber et al. Discovery of the transfermium elements. — Т. 65. — № 8.
5. Commission on Nomenclature of Inorganic Chemistry Names and symbols of transfermium elements (IUPAC Recommendations 1994). — Т. 66. — № 12.
6. Commission on Nomenclature of Inorganic Chemistry Names and symbols of transfermium elements (IUPAC Recommendations 1997). — Т. 69. — № 12.
7. Willem H. Koppenol Paneth, IUPAC, and the Naming of Elements. — Т. 88. — № 1.
8. Nudat 2.3

Ку вĕçлемен статья. Эсир статьяна тӳрлетсе тата хушса проекта пулăшма пултаратăр. Çак асăрхаттарнине май пулсан тĕрĕсреххипе улăштармалла.

Каçăсем

• Apsidium — Seaborgium 2011 ҫулхи Чӳк уйӑхӗн 12-мӗшӗнче архивланӑ.
• Сиборги Webelements сайтра
• Сиборги хими элеменнчĕсен вулавăшĕнче 2011 ҫулхи Ҫурла уйӑхӗн 23-мӗшӗнче архивланӑ.
• ОИЯИ сайчĕнче элемента синтезлани çинчен 2012 ҫулхи Кӑрлач уйӑхӗн 18-мӗшӗнче архивланӑ.