państwò w Eùropie From Wikipedia, the free encyclopedia
Irlandiô – państwò w zôpadny Eùropie, nôleżącé do Eùropejsczi Ùnie. Zajimô piãc szóstich òstrowù ò ti sami pòzwie. Grańczi leno z Nordowô Irlandiô, chtërna je dzélã Zjednónégò Królestwa. Stolëcą i nôwikszim gardã je Dublin.
Leżi w zôpadny Eùropie, na òstrowie Irlandiô. Òtôczô ją Atlanticczi Òcean (Celticczé Mòrze na pôłnim, Irlandzczé Mòrze na pòrénkù).
1,448 km
Klimat ùmiarkòwóny nadmòrsczi, pòd wpłiwã Nordowòatlanticczégò Prądu. Łagódné zëmë, dosc chłodno òb lato. Czãsté ùblónowienié, znacznô serosc lëftu.
Centralnô równizna òbrëmiónô dosc niewësoczima górama; przez òstrów bieżi czile spłôwnëch rzék. Mòrsczé klifë na zôpadnym ùbrzégù.
Irlandczicë 82,2% (w 2016)
Òglowò ùżiwónym jãzëkã je anielsczi, 94% pòpulacje òkresliwô gò jakò swój rodny jãzëk. 11% lëdzy pòdôwô, że jich rodnym jãzëkã je irlandzczi. Irlandzczi dominëje w dzélu państwa pòzéwónym Gaeltacht, w jaczim mieszkô 96,628 lëdzy.
katolëcë 78.3%, Kóscół Irlandie (anglikańsczi) 2.7%, prawòsławié 1.3%, mùzułmanie 1.3%,
Dwùjizbowi parlament, w skłôd jaczégò wchôdô niższô jizba Dáil Éireann (Zéńdzenié Irlandie, 158 nôleżników na piãcolatną kadencjã) i wëższô jizba Seanad Éireann (Senat Irlandie, 60 nôleżników).
Pierszé znôné szlachë wnożënë na môlach Irlandii szacowané są na 8000 p.n.e. i bëłë to przecążczi jachtôrzów z eùropejsczégò kòntinentu. Zaostałoscą pò tëch ludach są serie grobniców (np. Newgrange). Òd V wiekù òstrów béł chrystianizowóni przez swiãtégò Patrika. W VIII wiekù zaczął sã nôbiég wikingów, jaczi w 1014 w kùńcu òstôł òdparti przez armiã króla Briana Zuchternégò.
Òd 1169 zaczãłë sã anielsczé wëkùstrzënczi, zaczinającë wielelatné òbsadzenié òstrowa. W tim cządzé òdbëłë sã zwielono różné pòwstania i wòjnë procëm Anielczików. Kùńc anielsczégò panowaniô miôł plac dopiérze na pòczątkù XX stalatégò. W tim cządze pòwstôł pierszi irlandzczi rząd z Éamonã de Valerą w przódkù, co sprawiło początk irlandzczi domôcy wòjnë.
W 1955 rokù Irlandiô stała sã nôleżnikã ONZ, w 1973 wstąpiła do Eùropejsczi Wspólnotë.
Państwa w Eùropie | |
---|---|
Albańskô | Andorra | Aùstriô | Belgijskô | Biôłorus | Bòsnijô ë Hercegòwina | Bùlgarskô | Chòrwackô | Cyper | Czeskô Repùblika | Czôrnogóra | Dëńskô | Estóńskô | Fińskô | Francëjô | Greckô | Irlandëjô | Islandëjô | Italskô | Lëtewskô | Liechtenstein | Luksembùrskô | Łotewskô | Madżarskô | Malta | Miemieckô | Mòłdawskô | Mònakò | Néderlandzkô | Nordowô Macedoniô | Norweskô | Pòlskô | Pòrtugalskô | Rumùńskô | Ruskô | San Marino | Serbskô | Sloweńskô | Słowackô | Szpańskô | Szwajcarskô | Szwedzkô | Tëreckô | Ùkrajina | Watikan | Wiôlgô Britanijô | |
Zanôléżné teritoria: Alandsczé òstrowë | Farersczé òstrowë | Gibraltar | Grenlandzkô | Guernsey | Jersey | Man | Svalbard | |
Ògrańczoné ùznanié: Kòsowò | Pòdniéstrze |
Państwa z Eùro | |
---|---|
Państwa Gòspòdarczi i Walutowi Ùniji
Aùstriô | Belgijskô | Chòrwacją | Cyper | Estóńskô | Fińskô | Francëjô | Greckô | Irlandëjô | Italskô | Lëtewskô | Luksembùrskô | Łotewskô | Malta | Miemieckô | Néderlandzkô | Pòrtugalskô | Słowackô | Sloweńskô | Szpańskô |
|
jine państwa: Andorra | Czôrnogóra | Kosowskô | Mònakò | San Marino | Watikan |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.