Cruci greca
From Wikipedia, the free encyclopedia
From Wikipedia, the free encyclopedia
A cruci greca (o croce greca) è una cruci furmata da quattru bracci di uguali misura chì si intersecani à angulu rettu.
In architittura l'intersizzioni di a navata è di u transettu cunferisci à i ghjesgi un pianu à cruci. Si parla di pianta à cruci greca par i ghjesgi in i quali a navata è u transettu ani listessa lunghezza è si intersecani à mità di a so lunghezza. Altrimenti, quandu navata è transettu sò di lunghezzi diffarenti, si parla di pianu à cruci latina[1].
A pianta à cruci greca è tipica di l'arti bizantinu: u prutotipu è a ghjesgia di i Santi Apostuli distrutta à Custantinopuli, ripresa dopu in Italia duranti l'altu medievu, ma guasgi cumplittamenti sustituita da a cruci latina incù l'avventu di u rumanicu. Un famosu asempiu di ghjesgia à cruci greca d'inspirazioni bizantina hè a basilica di San Marcu di Vinezia.
A pianta à cruci greca fù ripresa in l'Italia cintrali duranti u Rinascimentu, quandu funi custruiti numarosi edifizii à pianta cintrali, pianta ch'è Filippo Brunelleschi ebbi modu di spirimintà in a Sacristia Vechja di San Larenzu è in quiddu capilavoru d'armunia furmali chì hè a cappedda Pazzu. Inspirati da u risultatu funi i frateddi da Sangallo: prima Giuliano rializò a basilica di Santa Maria di i Prighjò à Pratu, dopu Antonio prugettu a ghjesgia di San Biagio à Montepulciano; di listessu periodu sò ancu (attribuita senza cirtezza) Santa Maria di a Cunsulazioni di Todi è u prugettu urighjinariu di Bramante è Michelangelo Buonarroti par a basilica di San Petru in Vaticanu. U Bramante riintrudussi sta tipulugia ancu in u Nordu di l'Italia, induva frà altru dighjà Leon Battista Alberti avia spirimintatu u schema in a ghjesgia di San Bastianu. In i Marche, à poca distanza da u Palazzu Ducale di Urbino è da u locu nativu di Bramante, sorghji à cruci greca in u 1495 u vastu santuariu di Santa Maria di i Steddi annantu à cumuna di Cagli. Un antru asempiu di ghjesgia à cruci greca si pò truvà in u piccula cumuna di Cellere, in pruvincia di Viterbo, induva cumparisci a ghjesgia di Sant'Egidio, più famosa com'è ghjesgia di u Sangallo chèi hè stata prugittata da Antonio da Sangallo I. Incù a ghjesgia di u Ghjesù à Roma è incù a mudifica di u prugettu di San Petru, i sperimenti nantu à u pianu à cruci greca poni essa cunsidarati cunclusi, à traversu l'impiantu di l'armunia rinascimintali in u più praticu mudeddu à cruci latina. Eppuri, duranti u Baroccu, Petru da Cortona rializò a ghjesgia di i Santi Luca è Martina à Roma imprudendu una cruci greca appena allungata; sempri assimilevuli à una cruci greca allungata sò a ghjesgia di San Carlu à i Catinari, sempri à Roma, è a cappedda di a Sorbona, in Parighji.
S'è in l'arti ortudossu è di l'Auropa Uriintali a cruci greca è stata imprudata finu à oghji senza suluzioni di cuntinuità, in u mondu cattolicu uccidintali sta tipulugia hè stata ripresa in seguitu à u Rinascimentu solu uccasiunalamenti.
In ebbica neuclassica, mireta d'essa ricurdata a cruci greca di u Panteonu di Parighji, un impunenti edifiziu custruitu da l'architettu Jacques-Germain Soufflot.
Ci sò parechji munimenti chì sò stati custruiti fendu rifarenza à a cruci greca. Si pò mintuvà:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.