ھەڵبژاردنی شارەوانییەکان لە تورکیا From Wikipedia, the free encyclopedia
ھەڵبژاردنی ناوچەیی لە باکووری کوردستان و تورکیا لە ٣١ی ئازاری ٢٠٢٤ لە سەرانسەری ٨١ پارێزگای وڵاتەکەدا ئەنجامدرا.[1] بەگشتی ٣٠ سەرۆکی شارەوانی شارە گەورەکان و ١٫٣٦٣ شارەوانی ناوچەیی، شانبەشانی ١٢٨٢ ئەنجومەنی پارێزگا و ٢١٫٠٠١ ئەنجومەنی شارەوانی ھەڵبژێردران، جگە لە چەندین پۆستی ناوخۆیی بێلایەنی وەک نوێنەرانی موختارەکان و ئەنجومەنی پیران.
 | |||||||
| |||||||
| |||||||
| |||||||
| ئەنجامەکان بۆ ھەر پارێزگایەک و ھەر ناوچەیەکی تورکیا | |||||||
ھەڵبژاردنەکان دوای ١٠ مانگ لە ھەڵبژاردنی پەرلەمان و سەرۆکایەتی ساڵی ٢٠٢٣ ئەنجامدرا کە ھاوپەیمانی نەتەوەیی ئۆپۆزسیۆن تووشی شکستێکی چاوەڕواننەکراو بوو بەرامبەر بە حوکمڕانی ھاوپەیمانی گەلی سەرۆککۆماری ئەردۆغان. ئەمەش سەرەڕای قەیرانی ئابووری بەردەوام و بەرزبوونەوەی خێرای ھەڵاوسان بوو. دوای شکستەکە، ھاوپەیمانی شەش حزبی ئۆپۆزسیۆن ھەڵوەشایەوە و پارتە سەرەکییەکانی ئۆپۆزسیۆن پارتی کۆماریی گەل (جەھەپە) و پارتی باش (ئییە پارتی) کاندیدی جیاوازیان بۆ سەرجەم پۆستەکانی سەرۆکایەتی شارەوانی بە شێوەیەکی کاریگەر ڕاگەیاند. ئەمە یەکەم ھەڵبژاردنی سەرتاسەری بوو کە ئۆزگور ئۆزێل سەرۆکی نوێی جەھەپە بەشداریی تێدا کرد، کە لە تشرینی دووەمی ٢٠٢٣دا سەرکەوت بەسەر کەمال کلچدارئۆغلوی پێش خۆی بۆ ئەو پۆستە.
پارتی یەکسانی و دیموکراسیی گەلان (دەم پارتی) کە شوێنی پارتی دیموکراتی گەلان (ھەدەپە) وەک پارتی سەرەکی کوردەکانی تورکیا گرتەوە، لە زۆرێک لە شارە گەورەکانی ڕۆژاوا کاندیدەکانی خۆی ڕاگەیاند، سەرەڕای ئەوەی پێشتر بۆ پارتە ھاوپەیمانەکانی تر کاندیدەکانی کشاندەوە.
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ئەردۆغان دانی بە زیانەکانی ئاکەپەدا نا لە ھەڵبژاردنەکاندا بەڵام ڕای گەیاند کە ئەوە «کۆتایی نییە بۆ ئێمە بەڵکو خاڵی وەرچەرخانە»، ئاماژەی بەوەشکرد، ڕێز لە ئەنجامەکە دەگرێت و «ھەڵەکانمان چاک دەکەینەوە و کەموکوڕییەکانمان لادەبەین». ئۆزگور ئۆزێل، سەرۆکی جەھەپە، ستایشی دەنگدەرانی کرد و ڕای گەیاند، ئەوان «ئەزموونی نوێی سیاسییان» لە تورکیا دامەزراندووە.[2][3] مەرال ئاکشەنەر، ڕێبەری ئییە پارتی، داوای کۆنگرەی نائاسایی حیزبی کرد، لەکاتێکدا داوای دەست لەکارکێشانەوەی کرابوو[4]
ئەمە یەکەم ھەڵبژاردن بوو لە دوای دامەزراندنی پارتی داد و گەشەپێدانی حوکمڕان لە ساڵی ٢٠٠١ەوە کە لە ھەڵبژاردنێکی نیشتمانیدا پلەی یەکەمی بەدەست نەھێنابێت، جەھەپە ٣٧٫٨٪ی دەنگەکانی مسۆگەر کرد لەکاتێکدا ئاکەپە ٣٥٫٥٪ی دەنگەکانی بەدەستھێنا. ئەوە یەکەم ھەڵبژاردنی سەرتاسەری بوو لە ساڵی ١٩٧٧ەوە کە جەھەپە پلەی یەکەمی تێدا ھێنابێت. شرۆڤەکاران دەنگدانەکەیان بەراورد کرد بە ھەڵبژاردنە ناوخۆیییەکانی ساڵی ١٩٨٩، کە ئۆپۆزسیۆنی چەپی ناوەڕاست لەو کاتەدا سەرکەوتنی بەرچاوی لە بەرامبەر حکوومەتی ڕاستڕە بەدەستھێنا بوو و لە دەنگی گشتیدا پلەی یەکەمی بەدەستھێنا.[5]
لە ٢ی نیساندا دەسەڵاتداران سەرکەوتنی عەبدوڵڵا زەیدان، ئەندامی دەم پارتی ھەڵوەشاندەوە، کە زیاتر لە ٥٥٪ی دەنگەکانی لە ھەڵبژاردنی سەرۆکایەتی شارەوانی لە شاری وان بەدەستھێنا و ڕکابەرەکەی، عەبدوڵڵا ئارواس لە ئاک پارتی، بە براوە ڕاگەیاندرا سەرەڕای ئەوەی تەنھا ٢٧٪ی دەنگەکانی بەدەستھێنا بوو.[6] ئەم بڕیارە بووە ھۆی ناڕەزایەتی دژ بە حکوومەت لە وان و ئەستەمبوڵ، ھەروەھا گردبوونەوەیەک لە ئەنقەرە ڕێکخرا. جەھەپە بۆ پشتیوانی، ئەندامانی نارد بۆ شاری وان.[7][8] ڕۆژی دواتر دەستەی باڵای ھەڵبژاردنەکان گوێی لە تانەکەی زەیدان گرت و وەک براوە زەیدانی ڕاگەیاند.[9]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
