فەرھەنگێکی سەرھێڵی ئازاد کە ھەموو کەسێک دەتوانێت دەستکاریی بکات From Wikipedia, the free encyclopedia
ویکیفەرھەنگ (بە ئینگلیزی: Wiktionary) فەرھەنگێکی ناوەرۆک ئازادیی سەرھێڵە، لەسەر بنەمای ھاوکاری کراوە کە وشەسازی زۆرێک لە زمانەکانی جیھان دەگرێتەوە و واتا و وشەڕەتناسی و بێژەکردنی وشەکان لەخۆدەگرێت. ھەموو نووسینەکان بە ھاوبەشی لە ڕێگەی ویکییەوە ئەنجام دەدرێن، و بە ١٧٢ زمان بەردەستە، بە ھەردوو زارەوەی کوردییشەوە. لەبەر ئەوەی ویکیفەرھەنگ بەھۆی ڕەچاوکردنی شوێنی چاپەوە سنووردار نییە، زۆربەی چاپە زمانییەکانی ویکیفەرھەنگ پێناسە و وەرگێڕانی زاراوەکان لە زۆر زمانەوە پێشکەش دەکەن و ھەندێک چاپیش زانیاریی زیادە پێشکەش دەکەن کە بەزۆری لە لە «فەرھەنگی ھاوواتاکان» دەبینرێن.
| ویکیفەرھەنگ | |
|---|---|
 | |
| دامەزران | ١٢ی کانوونی یەکەمی ٢٠٠٢ |
| ناو بە زمانی فەرمی | Wiktionary |
| خوێندنەوەی ئای پی ئەی | ˌwɪkʃɪˈneɹi |
| دامەزرێنەر | جیمی وەیڵز، لاری سانگر، دامەزراوەی ویکیمیدیا، دانیاڵ ئالستۆن |
| خاوەن | دامەزراوەی ویکیمیدیا |
| چاپەکان | Wiktionary language edition |
| دانەر | جیمی وەیڵز |
| وڵاتی بنەڕەت | ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا |
| دابەشکەر | گووگڵ پلەی |
| کۆدی خشتە | 6968 |
| کارپێکەر | دامەزراوەی ویکیمیدیا |
| بزوێنەری نەرمامێر | میدیاویکی |
| وێبگە | https://wiktionary.org/ |
| ھاشتاگ | ウィクショナリー |
| مۆڵەت | CC BY-SA 3.0 |
| دۆخی چاپکردن | مافی بڵاوکردنەوە پارێزراوە |
ویکیفەرھەنگ لە ١٢ی کانوونی دووەمی ٢٠٠٢ دوای پێشنیارێکی «دانیال ئەلستۆن» و بیرۆکەیەکی «لاری سانگر» (ھاوبەشی دامەزرێنەری ویکیپیدیا) ھێنرایە سەرھێڵ.[1][2] لە ٢٨ی ئازاری ٢٠٠٤ یەکەمین وەشانی ویکیفەرھەنگی نائینگلیزی بە زمانی فەرەنسی و پۆڵەندی دەستیپێکرد. لەو کاتەوە ویکیفەرھەنگ بە چەندین زمانی دیکە دەستی پێکردووە. ویکیفەرھەنگ لەسەر ناوی دۆمەینی کاتی (wiktionary.wikipedia.org) تا ١ی ئایاری ٢٠٠٤ داندرابوو، بەڵام دواتر بۆ ناوی پاوانی ئێستای گۆڕدرا. تا مانگی تەممووزی ٢٠٢١، ویکیفەرھەنگ زیاتر لە ٣٠ ملیۆن وتار (و چەندین نووسینی دیکە) لە نێو بڵاوکراوەکانیدا لەخۆگرتبوو.[3] گەورەترین چاپی زمانەکان ویکیفەرھەنگ زمانی ئینگلیزییە کە زیاتر لە ٧٫٣ ملیۆن وتاری تێ نووسراوە، لە دوای ئەویش ویکیفەرھەنگی فەڕەنسی بە زیاتر لە ٤٫٦ ملیۆن و ویکیفەرھەنگی مالاگاسی بە زیاتر لە ١٫٨ ملیۆن وتارەوە. چل و سێ چاپی زمانی ویکیفەرھەنگ ھەریەکەیان زیاتر لە ١٠٠ ھەزار نووسراو لەخۆدەگرێت. زۆرێک لە پێناسەکانی گەورەترین چاپە زمانییەکانی پڕۆژەکە لەلایەن بووەتەکانەوە دروستکراون کە ڕێگەی داھێنەرانەیان بۆ دروستکردنی نووسینەکان دۆزییەوە یان (بە دەگمەن) بە شێوەیەکی خۆگەڕ ھەزاران نووسینیان لە فەرھەنگەکانی پێش ویکیفەرھەنگ ھاوردە کردووە. لە کۆی ١٨ بۆت کە لە ساڵی ٢٠٠٧دا لە ویکیفەرھەنگی ئینگلیزی تۆمارکرابوون، حەوت بۆتیان ١٦٣ ھەزار لەو نووسراوانەیان لەوێ دروست کردووە.[4]
پڕۆژەی ویکیفەرھەنگ بە زمانی کوردیی ناوەندی بە فەرمی لە ڕێکەوتی ٢٩ی ئازاری ٢٠٢٣ دروست کرا و ڕاگەیاندرا.
تا تشرینی دووەم ٢٠٢٤، وێبسایتی ویکیفەرھەنگ بۆ 195 زمان هەیە کە 171 زمانیان چالاک و 24 زمانیان داخراوون.[5] بەشە چالاکەکان ٤١٬٨٧٧٬٢٨١ وتاریان هەیە، بەشە داخراوەکانیش ٣٣٩ وتاریان هەیە.[6] ٧٬٣٩٥٬٨٨٣ بەکارھێنەری تۆمارکراو ھەیە کە ٥٬٨٨٥ بەکارھێنەر لەم دواییانەدا چالاکن.
دە پڕۆژەی سەرەکی زمانی ویکیفەرھەنگ بەپێی ژمارەی وتارەکان لە ناوچەی سەرەکی:
| ژ. زمان | ویکی | وتار | سەرجەم | دەستکارییەکان | بەکارھێنەران | بەڕێوەبەران | بەکارھێنەرە چالاکەکان | فایلەکان | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | ئینگلیزی | en | ٨٬٢١٧٬٦٦٤ | ٩٬٨١٦٬٦٤٩ | ٨٢٬٥٢٩٬٧٣٧ | ٧٤ | ٤٬٢٢٨٬٤٧١ | ٢٬٢١٠ | ١٥ |
| 2 | فەرەنسی | fr | ٦٬٤٧٩٬٠٣٥ | ٧٬١٣٨٬٧٧٣ | ٣٦٬٣٠٨٬٧٩٨ | ٣٢ | ٣٧٩٬١٩٧ | ٤٨٩ | ٦ |
| 3 | مالاگاسی | mg | ٤٬٨٩٩٬٤٤٨ | ٤٬٩٦٦٬٢٩٨ | ٣٣٬٨٥٢٬٧٤٩ | ٢ | ١٢٬٤٧٩ | ٦٩ | ٣ |
| 4 | چینی | zh | ١٬٨٦٨٬٩٣٥ | ٢٬٥٧١٬٣٤٣ | ٨٬٨٢٣٬٨٥٢ | ٩ | ١٢٣٬٢٢٩ | ٨٧ | ١ |
| 5 | یۆنانی | el | ١٬٥٣٨٬٣٨٦ | ١٬٥٩٥٬٥٥٨ | ٦٬٩٥٥٬٥٨٦ | ١٠ | ٦٢٬٩٤٣ | ٨٧ | ٢٣ |
| 6 | ڕووسی | ru | ١٬٣٧٧٬٥٥٥ | ٢٬٩٠١٬٤٩٣ | ١٣٬٥٤٥٬٥٣٢ | ١٥ | ٣٢١٬٨٢٦ | ٢٥٣ | ١٩١ |
| 7 | ئەڵمانی | de | ١٬١٤٢٬٦١٢ | ١٬٣٢٥٬٩٠١ | ١٠٬١٣٤٬٢٣٠ | ١٣ | ٢٤٢٬٣١٠ | ١٨٣ | ٩٣ |
| 8 | کوردی | ku | ١٬٠٠٤٬٦٠٤ | ١٬١٠٠٬٧٠١ | ٦٬٠٢٥٬١٥٢ | ٧ | ١٢٬٩٥٢ | ٤٠ | ١٥ |
| 9 | سویدی | sv | ٩٥٨٬٨٢٤ | ٩٩٨٬٢١٠ | ٤٬٠٧١٬٥٩٨ | ١٣ | ٥٧٬٩٢٤ | ٦٣ | ١ |
| 10 | ئیسپانی | es | ٩٣٢٬٣٣٥ | ٩٨٩٬٠٢٩ | ٥٬٦٦٨٬٢٤٧ | ٨ | ١٧١٬٣١١ | ٩٠ | ١٤ |
بۆ زانینی لیستێکی تەواو لەگەڵ کۆی گشتی سەیری ئاماری ویکیمیدیا بکە: [7]
پێشوازی ڕەخنەگرانە لە ویکیفەرھەنگ تێکەڵ بووە. لە ساڵی ٢٠٠٦ جیل لیپۆر لە وتاری «کەشتی نوح» بۆ ڕۆژنامەی نیویۆرکەر نووسیویەتی:
لە ویکیفەرھەنگ ھیچ ھەوڵێک لەبارەی دەستی سەرەوە نییە. تەنانەت دەستەی سەرنووسەریش نییە. ڕەنگە دروشمی ویکیفەرھەنگ ئەوە بێت: "فەرھەنگنووسی خۆت بە!" کێ پێویستی بە کەسێکی شارەزا ھەیە؟ بۆچی پارەیەکی باش بدەین بۆ فەرھەنگێک کە لەلایەن فەرھەنگناسانەوە نووسراوە لەکاتێکدا دەتوانین خۆمان پێکەوەی دای بنێین؟ ویکیفەرھەنگ ئەوەندە کۆماریخواز و دیموکراسی نییە، ئەوەندەی ماویزمە؛ و تەنھا بەقەد ئەو کتێبانە باشە کە مافی چاپکردنیان بەسەرچووە و لێیان دەبات.
پێداچوونەوەی کیر گراف بۆ کتێبیلیست کەمتر ڕەخنەگرانە بوو:
ئایا شوێنێک ھەیە بۆ ویکیفەرھەنگ؟ بێ گومان. پیشەسازی و جۆش و خرۆشی زۆرێک لە دروستکەرەکانی بەڵگەی بوونی شوێنێکە؛ و زۆر باشە کە سەرچاوەیەکی تری تۆکمەت ھەبێت کە بەکاری بھێنیت کاتێک بەدوای ئەو دەستەواژە سەیرانەدا دەگەڕێیت کە لە جیھانی ئەمڕۆدا کە ھەمیشە لە گۆڕاندایە و لە ژینگەی ئۆنلاین دێنە ئاراوە؛ بەڵام وەک زۆرێک لە سەرچاوەکانی وێب (لەوانەش ئەم شوێنە)، باشترە لەلایەن بەکارھێنەرانی پێشکەوتووەوە بە ھاوبەشی لەگەڵ سەرچاوەی دەسەڵاتدارتر بەکاربھێنرێت.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
