تاوەری گەلەتا (بە تورکی:Galata Kulesi)، یان بە ناوی فەرمی ئێستای مۆزەخانەی گالاتە کولێسی (بە تورکی:Galata Kulesi Müzesi)، تاوەرێکە لە ناوچەی بێئۆغڵو لە ئەستەنبوڵ لە تورکیا. ناوی لێنراوە بەو چارەکە کە تێیدا ھەڵکەوتووە، گالاتا. تاوەرەکە وەک تاوەرێکی چاودێری لە بەرزترین خاڵی دیوارەکانی گەڵاتە دروست کراوە،[1] ئێستا ئەو تاوەرە فەزای پێشانگە و مۆزەخانەیە، ھەروەھا یەکێکە لە ھێماکانی بێئۆغڵو و ئەستەنبوڵ.
مێژوو
.jpg)
لە سەردەمی بیزەنتینەکاندا ئیمپراتۆر جوستینیان تاوەرێکی لە شوێنێکدا دروست کرد کە بڕیار بوو ببێتە گالاتا. ئەم تاوەرە لە کاتی جەنگی خاچھەڵگری چوارەمدا وێران کرا.
تاوەری بەناوبانگی گالاتای ئەمڕۆ بۆ یەکەمجار لە ساڵی ١٣٤٨ بە شێوازی ڕۆمانی[2][3] وەک کریستیا توریس (بورجی مەسیح) لە کاتی فراوانکردنی کۆلۆنی جێنەوا لە قوستەنتینییە دروست کرا. لەو کاتەدا تاوەری گالاتا کە بەرزییەکەی ٢١٩٫٥ پێ بوو (٦٦٫٩ م)، بەرزترین بینا بوو لە قوستەنتینییە.[4]
دوای ھەڵوەشاندنەوەی کۆلۆنی جەنەوا و ڕوخاندنی دیوارەکانی لە ساڵی ١٤٥٣، تاوەرەکە وەک زیندان لە سەدەی ١٦دا بەکارھات. ھەر لە سەربانەکەیەوە بوو کە، لە ساڵی ١٦٣٨دا، ھەزەرفێن ئەحمەد چەلەبی باڵەکانی بەستەوە و یەکەم گەشتی نێوان کیشوەرەکانی کرد، لە دۆغانچیلار مەیدانی لە ئوسکودار لە دیوی ئاسیای شارەکە نیشتەوە، چیرۆکێکی ڕەسەنایەتی گوماناوی کە لەلایەن نووسەری سەفەری عوسمانییەوە گێڕایەوە، ئەڤلییە چەلەبی.
لە ساڵی ١٧١٧ەوە عوسمانییەکان تاوەرەکەیان بەکارھێنا بۆ ئاگاداربوون لە ئاگرکەوتنەوە (لە لای ئەستەنبوڵی کۆن لە شارەکەدا تاوەری بەیازیت ھەمان ئەرکی دەکرد). لە ساڵی ١٧٩٤ و لە سەردەمی سوڵتان سەلیمی سێیەمدا، سەقفی تاوەرەکە لە سرکە و دار دروست کراوە و بەھۆی ئاگرکەوتنەوەوە پلیکانەکان زیانێکی زۆریان بەرکەوتووە. ئاگرێکی دیکە لە ساڵی ١٨٣١دا زیانی بە بیناکە گەیاند، دوای ئەوە کارەکانی نۆژەنکردنەوەی زیاتر ئەنجامدرا.
لە ساڵی ١٨٧٥دا سەقفی مەخرەجی تاوەرەکە لە کاتی زریانێکدا وێران بوو.[5][6] تا کۆتایی سەردەمی عوسمانی بەبێ ئەم سەقفە ئایکۆنییە مایەوە. دوای چەندین ساڵ، لە کاتی کاری نۆژەنکردنەوە لە نێوان ساڵانی ١٩٦٥ بۆ ١٩٦٧، سەقفی مەخرەجی دووبارە دروستکرایەوە[5][6]
لە ساڵی ٢٠٢٠ تاوەرەکە بە شێوەیەکی مشتومڕاوی نۆژەنکرایەوە پاشان وەک مۆزەخانە کرایەوە.[7] بە شێوەیەکی سەرەکی بەھۆی دیمەنە ٣٦٠ پلەیییەکانی ئەستەنبوڵەوە بەناوبانگە کە لە سەکۆی چاودێرییەکەیەوە دیارە.
سەرچاوەکان
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
