ДегӀастанан Автономин Советийн Социалистийн Республика
From Wikipedia, the free encyclopedia
Де́гӀастанан Автоно́мин Сове́тийн Социали́стийн Респу́блика (ДегӀастанан АССР, ДАССР, 1936 шеран 5 декабрь кхаччалц Автономин ДегӀастанан Социалистийн Советийн Республика[2]) — 1921—1991 шерашкахь хилла Российн Советийн Федеративан Социалистийн Республикин автономин республика.
| АССР | |||||
| ДегӀастанан Автономин Советийн Социалистийн Республика | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| жӀай. Дагъистаналъул АССР даьргӀ. Дагъиста АССР гӀум. Дагъыстан АССР лаьзг. Дагъустандин АССР гӀазгӀум. Дагъусттаннал АССР | |||||
 | |||||
|
|||||
| 42°59′00″ къ. ш. 47°29′00″ м. д.HGЯO | |||||
| Пачхьалкх |
 ССРС |
||||
| Йукъайоду | РСФСР | ||||
| Адм. центр | ХIинжа-гIала | ||||
| Истори а, географи а | |||||
| Кхоллар | 1921 шо | ||||
| ДӀайаккхар | 1991 шо | ||||
| Латта | 50,3 тыс. | ||||
| Йоккха гӀала | ХIинжа-гIала | ||||
| Бахархой | |||||
| Бахархой | |||||
| Официалан меттанаш | оьрсийн, жӀайн, гӀазгӀумкийн, лезгӀойн, гӀумкийн, ногӀийн (1936 шо кхаччале а, 1978 шарал тӀехьа а), табасаранийн, даргӀойн, азербайджанийн, татийн,нохчийн (1978 шарахь дуьйна) | ||||
.svg)
,
Коьрта шахьар — ХӀинжа-ГӀала.
 |  |  |
Йукъахь итт гуо болу ДегӀастанан автономи, кхайкхийра Леррина гулйина Йерриг ДегӀастанан Советийн гуламехь (1920 шеран 13 ноябрехь), цигахь председатель Коркмасов Джелал вара.[3] ДегӀастанан Автономин Социалистийн Советийн Республикин юридически агӀора кечдар хилира 1921 шеран 20 январехь Йерригроссийн Центран Кхочушдаран Комитетан сацамца.[4] Коркмасов Джелал председатель волуш 1921 шеран 1—7 декабрехь хиллачу Хьалхарчу Йерриг ДегӀастанан кхолламан Советийн гуламо, тӀеийцира ДегӀастанан Конституци.
1922 шеран 16 февралехь республикин, РСФСР Республикех хьалхара, совгӀат дира Къинхьегаман ЦӀечу Байракхан орденца. СовгӀат делира бахархоша 28 дийнахь 50 километр деха хи дуьллу Октябран Революцин цӀарах татол дуьллуш турпала, бертахь болх барна.[5]
1922 шеран 16 ноябрехь Республика ДегӀастанан мохк шозза тӀекхийтира, цунна йукъа ГӀизларан гуо, НогӀийн, ӀаьржаногӀийн, Аучикулакан дакъош тохарна.[6] ДАССР мохк хилира 57 320 км².
Республикин бахархойн бараман динамика:
ДегӀастанан гӀалийн а, гуонийн а бахархойн этносийн хӀоттам 1926 шеран бахархой багарбаран жамӀашца
ДегӀастанан гӀалийн а, гуонийн а бахархойн этносийн хӀоттам 1939 шеран бахархой багарбаран жамӀашца
Къоман хӀоттам
| шо | Оьрсий | ЖӀай | ДаргӀой | ГӀумкий | ГӀазгӀумкий | ЛезгӀой | НогӀий | Азербайджанаш | Табасаранаш | Таташ а, ламанан жуьгтий а | Нохчий |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1926 | 12,5% | 17,7% | 13,9% | 11,2% | 5,1% | 11,5% | 3,3% | 3,0% | 4,0% | 1,5% | 2,8% |
| 1939 | 14,3% | 24,8% | 16,2% | 10,8% | 5,6% | 10,4% | 0,5% | 3,4% | 3,6% | ? | 2,8% |
| 1959 | 20,1% | 22,5% | 13,9% | 11,4% | 5,0% | 10,2% | 1,4% | 3,6% | 3,2% | 1,6% | 1,2% |
| 1970 | 14,7% | 24,4% | 14,5% | 11,8% | 5,0% | 11,4% | 1,5% | 3,8% | 3,7% | 1,3% | 2,8% |
| 1979 | 11,6% | 25,7% | 15,2% | 12,4% | 5,1% | 11,6% | 1,5% | 4,0% | 4,4% | 1,6% | 3,0% |
| 1989 | 9,2% | 27,5% | 15,6% | 12,9% | 5,1% | 11,3% | 1,6% | 4,3% | 4,3% | 0,9% | 3,2% |
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
