Вьетна́мера тӀом (вьетн. Chiến tranh Việt Nam, инг. Vietnam War) — Вьетнамера, Лаосера, Камбоджера дов 1955 1 ноябрера Сайгон йожалц 1975 шеран 30 апрель[63] кхаччалц. Иза бара шолгӀа ХӀиндоцийн тӀом, иза официалан беш бара Къилбаседа а, Къилба Вьетнамана йукъахь. Къилбаседа Вьетнаман гӀо лоцура Советийн Союзо, Цийчоьно[64], кхечу коммунистийн бартхошший; Къилба Вьетнаман гӀо лоцура Цхьаьнатоьхна Штаташа а, кхечу антикоммунистийн бартхоша а[65][66]. ТӀом лору йуккъера тӀом шийлачу тӀеман хенара[67]. ТӀом лаьттира 20 шарахь гергга, ткъа дуьххьала дӀа АЦШ дакъалацар чекхделира 1973 шарахь. Дов иштта дехьаделира луларчу пачхьалкхашка, гражданийн тӀом чӀагӀбар Лаосехь а, Камбоджехь а, иза чекхбелира 1975 шарахь кхуьйи пачхьалкх схьакхийтира социалистийн лагерах.
Edwin E. Moise. Tonkin Gulf and the Escalation of the Vietnam War, p.1
«The Republic of Vietnam, whose forces had been soundly defeated in 55 days, ceased to be a sovereign nation and the two Vietnams were reunited under Communist control».
James Willbanks. Vietnam War Almanac (Facts On File). Infobase Publishing, 2009, p. viii.
Thomas E. Weil et. al. Area Handbook for Brazil (1975), p. 293
Stanley R. Larsen, James L. Jr. Collins. Vietnam Studies: Allied Participation in Vietnam. Washington, DC: Department of the Army, 1985. p. 167. Spain sent a medical team to Co Gong Province in 1965.
The Cuban Military Under Castro, 1989. Page 76
Cuba in the World, 1979. Page 66
Victory in Vietnam: The Official History of the People's Army of Vietnam, 1954–1975. Translated by Merle Pribbenow, Lawerence KS: University of Kansas Press, 2002, p. 211: "By the end of 1966 the total strength of our armed forces was 690,000 soldiers.”. According to Hanoi's official history, the Viet Cong was a branch of the People's Army of Vietnam.
Doyle, The North, pp. 45–49
Clarke, Jeffrey J. (1988), United States Army in Vietnam: Advice and Support: The Final Years, 1965–1973, Washington, D.C: Center of Military History, United States Army, p. 275: "The Army of the Republic of Vietnam suffered 254,256 recorded combat deaths between 1960 and 1974, with the highest number of recorded deaths being in 1972, with 39,587 combat deaths"
Wiesner, Louis, Victims and Survivors: Displaced Persons and Other War Victims in Viet-Nam, 1954-1975 (Greenwood Press, 1988), pp. 318-9.
Associated Press, 3 April 1995, "Vietnam Says 1.1 Million Died Fighting For North."
Soames, John. A History of the World, Routledge, 2005.
Боца хаамаш Вьетнамера тӀом, Терахь ...
Вьетнамера тӀом |
---|
Коьрта конфликт: ШолгӀа ХӀиндоцийн тӀом, Шийла тӀом |
|
Терахь |
1955 1 ноябрехь[1][2] йа 1959/1960[3] — 1975 30 апрелехь |
Меттиг |
ХӀиндоцийчоь |
Бахьна |
- Парижан машаре барт;
- АЦШ а, цуьнан бартхойн а эскарш арадахар Республика Вьетнамера (Къилба Вьетнамера);
- ДӀайаккхар Республика Вьетнам ДРВ а, КЪВМКЪФ/РЮВ а эскарша[4]
|
Хийцамаш |
|
- Республика Вьетнам
- Паччахьалла Лаос
- Кеп:Байракх/Кхмерийн Республика (1970 шарахь дуьйна)
- Кхмер Серей
|
|
|
- Нго Динь Зьем †
- Зыонг Ван Минь
- Нгуен Кхань
- Фан Кхак Шыу
- Нгуен Ван Тхиеу
- Нгуен Као Ки
- Нгуен Нгок Лоан
- Джон Кеннеди †
- Линдон Джонсон
- Ричард Никсон
- Джеральд Форд
- Уильям Уэстморленд
- Роберт Макнамара
- Крейтон Абрамс
- Максвелл Тейлор
- Элмо Зумвалт
- Чхэ Мён Син
- Роберт Мензис
- Гарольд Холт
- Джон Гортон
- Гоф Уитлэм
|
- Хо Ши Мин †
- Ле Зуан
- Тон Дык Тханг
- Во Нгуен Зяп
- Ван Тьен Зунг
- Хоанг Ван Тхай
- Нгуен Ван Линь
- Нгуен Хыу Тхо
|
|
ок. 1 420 тыс. чел. (1968)
Мехкашкахула
- 850 эз. ст. (1968)
- 1,5 млн. ст. (1974—1975)[30]
Кеп:Байракх/Республика Корея
|
860 эз. ст. гергга (1967)
Мехкашкахула
- 690 эз. ст. (1967 январь)[35]
Кеп:Байракх/ХСРА
|
|
- 318 568–377 311 кхелхинарш,
- 1340 эз. чевнаш йинарш[43]
Мехкашкахула
ТӀемлой:
- 254 256[44]—313 тыс.[45] кхелхинарг
- 1170 эз. чевнаш йинарш[43],
- 840 (1968—1973) а, 1100 а (1975) эз. йийсаре бахнарш[46]
Граждански:
- 58 220 кхелхинарш[50],
- 303 644 чевнаш йинарш[51]
- 5099 кхелхинарг,
- 10 962 чевнаш йинарш,
- 4 тӀепаза вайна[52]
- 521 кхелхинарг,
- 3129 чевнаш йинарш[53]
- 351 кхелхинарг,
- 1358 чевнаш йинарш[43]
- 37 кхелхинарг,
- 187 чевнаш йинарш[54]
Кеп:Байракх/Цийн Республика
хьовса АгӀонийн иэшамаш
|
- 850 132 кхелхинарг,
- 604,2 эз. гергга чевнаш йинарш
Мехкашкахула
ТӀемлой:
Граждански:
- 1,1 эз. гергга кхелхинарг,
- 4,2 эз. чевнаш йинарш[39]
Хьажа АгӀонийн иэшамаш
|
|
|
Викиларми чохь медиафайлаш |
ДӀачӀагӀа
Ма-дарра Вьетнаман истори, Бихкина кхетамаш ...
Вьетнаман истори |
|
Исторел хьалхара заманаш |
500 эз. шо вайн эран тӀекхаччарц |
Шира вьетан тайпанаш а, паччахьаллаш |
1 эз.шо хьалхара вайн эран тӀекхаччалц |
Аувьеташ, лаквьеташ, Хонг-банг некъий, паччахьалла Ванланг |
вайн эрал 257 шо хьалха00 |
Пачхьалкх Аулак |
257—207 вайн эра кхаччалц |
Чьеу некъий, пачхьалкх Намвьет |
207—111 вайн эра кхаччалц |
1-ра цийчоьнан мохк баккхар |
111 вайн эрал хьалха — 39 шо вайн эран |
Йижрий Чынг |
40—43 |
2-гӀа цийчоьнан мохк баккхар |
43—544 |
Хьалхара ЛигӀеран некъий |
544—602 |
3-гӀа цийчоьнан мохк баккхар |
602—905 |
Кхук некъий |
905—938 |
Нго некъий |
939—967 |
Шийтта шыкуанин мур |
966—968 |
Динь некъий |
968—980 |
Хьалхара ЛегӀеран некъий |
980—1009 |
ТӀехьара ЛигӀеран днекъий |
1009—1225 |
Чан некъий |
1225—1400 |
• Монголийн тӀемаш Дайвьетаца а, Тямпца а |
1257—1288 |
Хо некъий |
1400—1407 |
4-гӀа цийчоьнан мохк баккхар |
1407—1427 |
• ТӀаьхара ЧангӀеран некъий |
1407—1413 |
Ле некъий |
1428—1527 |
Мак некъий |
1527—1592 |
Йухаденбина Ле некъий |
1533—1788 |
• Чинь а, Нгуен а эланаш |
Тэйшон некъий |
1778—1802 |
Нгуен некъий |
1802—1945 |
• Вьетнаман импери |
1945 |
Французийн ХӀиндоцийчоь |
1887—1954 |
• Французийн Кохинхина |
1862—1949 |
• Французийн Аннам |
1884—1954 |
• Французийн Тонкин |
1884—1954 |
• Французийн ХӀиндоцийчоь шогӀачу дуьненана тӀамехь |
1939—1945 |
• Операци «Мэйго Сакусэн» |
1945 шеран 9 март |
Августан революци |
1945 |
• Демократин Республика |
1945—1946 |
1-ра ХӀиндоцийн тӀом |
1946—1954 |
• Пачхьалк Вьетнам |
1949—1955 |
Вьетнам йекъар |
1954 |
• Къилбаседа Вьетнам |
1954—1976 |
• Къилба Вьетнам |
1954—1976 |
2-гӀа ХӀиндоцийн тӀом |
1957—1975 |
• Вьетнамера тӀом |
3-гӀа ХӀиндоцийн тӀом |
• Кампучин-вьетнаман дов |
• Цийчоьнан-вьетнаман герзашца долу Ӏоттадалар (1979—1990) (Цийчоьнан-вьетнаман тӀом) |
• ГӀаттама болам ФУЛРО[en] |
1975—1988 |
Цхьаьнатохар |
1976 |
• Социалистиийн Республика |
1976 дуьйна |
• «Карладаккхар» |
1986 дуьйна |
Бихкина кхетамаш |
Фунам, Ченла, Камбуджадеша |
I—XV бӀешераш |
Линьи, Тямпа |
192—1832 |
Вьетнаман урхалчийн исписка Исторел хьалхара Вьетнаман урхалчаш |
|
|
ДӀачӀагӀа