Иран
Хьалхарчу Азера мохк From Wikipedia, the free encyclopedia
Исламан Республика Иран (гӀаж. جمهوری اسلامی ایران) — ДжомхӀури-́йе Эслɒми́-йе Ирɒ́н), доцца — Иран, ГӀажарийчоь (гӀаж. ایران) — иза Хьалхарчу Азера пачхьалкх йу, цуьнан коьрта гӀала — ТехӀеран йу.
| Иран | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| гӀаж. ایران | |||||
| |||||
|
Девиз: «Йозуш цахилар, Маршо, Исламан Республика» «اﺳﺘﻘﻼﻝ، ﺁﺯﺍﺩﻯ، جمهوری اسلامی» «Эстекълаль, азади, джомхӀури-йе-эсломи» |
|||||
| Иранан Пачхьалкхан Шатлакхан Илли | |||||
.svg) |
|||||
| Кхоьллина |
1979 шаран 1 апрель (Исламан революци) |
||||
| Официалан мотт | гӀажарийн | ||||
| Коьрта гӀала | ТехӀеран | ||||
| Йаккхий гӀаланаш | ТехӀеран, Мешхед, Кередж, Тебриз, Шираз, Исфахан, Ахваз | ||||
| Урхаллин тайпа | Исламан республика | ||||
| Лакхара куьгалхо Президент цхьалгӀа вице-президент |
Ӏали Хаменеи Хьасан Рухьани Эшаг Джахангири |
||||
| Пачхь. дин | ислам, шиӀаш | ||||
| Латта | |||||
| • Шадерг | 1 648 000 км² (17-гӀа дуьненахь) | ||||
| • % хина тӀехле | 0,7 | ||||
| Бахархой | |||||
| • Мах хадор | 79 853 900[1] стаг | ||||
| ДЧС | |||||
| • Шадерг (2012) | 997,4 млрд[2] долл. (18-гӀа) | ||||
| • ХӀораннан а сина | 13 100[2] долл. | ||||
| АДКИ (2013) | 0,742[3] (лакхара; 76-гӀа меттиг) | ||||
| Ахча | Иранан риал (IRR, код 364) | ||||
| Интернет-доменаш | .ir | ||||
| Код ISO | IR | ||||
| Код МОК | IRI | ||||
| Телефонан код | +98 | ||||
| Сахьтан аса | +3:30 (аьхккий — UTC+4:30), IRST | ||||
| Автомобилийн некъаш | аьтту агӀора[4] | ||||
 Викиларми чохь медиафайлаш | |||||
Малхбалехь ОвхӀанаца а, Пакистанаца а, Малхбузехь Ӏиракъаца доза ду. къилбасед-Малхбузехь Туркойчоьца а, Азербайджанаца а, Эрмалойчоьца а, къилбасед-Малхбалехь Туркменица доза ду.
къилбаседехь Каспий-хӀорданца а, къилба-Малхбузехь ГӀаьжарийн чукхет-хӀорданац а, Ӏоманан чукхет-хӀорданац, къилба-Малхбалехь Ӏарбийн хӀорданац аре йолуш йу ГӀажарийчоь. Хьалх заман чохь дуьнахь дунен йовзаш хил йу Паьрсийн Пачхьалкх шен гуонахь къаьмнаш цхьан Пачхьалкх чу лаьцна хил мохк бу.
ГӀажарийчоьнан 67,5 % бахархой Ӏаш бу гӀаланашкахь. 2030 шарахь гергачу хьесапехь 80 % Ӏаш хира бу. Йокха гӀала йу — ТехӀеран гӀалахь 8,7 млн адам Ӏаш ду[5] (14 млн в агломерации). ТехӀеранехь пачхьалкхан ахнал дукху индустрин ницкъаш бу, цу йукъахь йу — автомобилан, электронни, герзан, химин, кхача арахецар. Шен йоккхаллица шолгӀачу меттигехь йу — Мешхед, иза йу шиитий лараме гӀала.
ГӀажарийчоьнан коьрта административан дакъош ду останаш (гӀаж. استان — ostān; мн.ч. — استانﻫﺎ — ostānhā), цера чохь йу шахӀрестанаш (гӀаж. شهرستان), шахӀрестанийн чохь йу — бахшаш (гӀаж. بخش). Останан йокха гӀала дукху хьолехь коьрта гӀала хуьйла (гӀаж. مرکز — markaz). ХӀора останан урхалла до губернаторс (остандарс — استاندار). ГӀажарийчоьнан йу 31 остан:
|
1. ТехӀран |
11. Хамадан |
21. Систан а, Белуджистан а |
1950 шоа кхачале ГӀажарийчоь йекъалуш йара 12 остан: Ардалян, Азербайджан, Белуджистан, Фарс, Гилян, Араки-Аджам, Хорасан, Хузестан, Керман, Ларестан, Лурестан, Мазендеран. 1950-м уьш кӀезиг йира 10, а тӀакха 1960 тӀера 1981 кхаччалц уьш дукху хиллира 28. 2004 шарахь ТехӀеран 3 остан йира, ТехӀеран 2010 шарахь 2 остан йира.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
