Кнессет

Кнессет (иврит: הַכְּנֶסֶת [ha ˈkneset] ( соносхо); бук. "суглаан"^[2] гү, али "ассамблей") Израилиин нэгэ палататай хуули тогтоохо байгуулга юм. Дээдэ гүрэнэй органай хубида Кнессетиинь бэеэ даанги ба, тиимэ хадаа, Израилиин засагай газарые бүрин хинадаг (нютагай засаг захиргаа ба сүүдэй тогтоохо ба эсэргүүсүүлэнэй системын гадуур).

Кнессет הכנסת‎ HaKnesset
24-р Кнессет
Түхэл
Түхэл	Нэгэ палататай
Дарга
Дарга	Мики Леви, Еш Атид 2021 оной 6 һарын 13
Юрэнхы Сайд	Нафтали Бенет, Ямина 2021 оной 6 һарын 13
Юрэнхы Сайдай Орлогшо	Яир Лапид, Еш Атид 2021 оной 6 һарын 13
Структура
Һуудалнууд	120
Намууд	Засагай газар (61)[1]   Еш Атид (17)   Кахоль-лаван (8)   Хосен ле-Исраэль (8)   Авода (7)   Исраэль Бейтейну (7)   Ямина (6)   Һа-Ямин һа-Хадаш (6)   Тиква Хадаша (6)   Мерец (6)   Нэгэдэһэн Арабай Жагсаалта (4) Оппозици (59)   Ликуд (29)   Шас (9)   Яһадут һа-Тора (7)   Дегель һа-Тора (4)   Агудат Исраэль (3)   Ткума (7)   Ткума (4)   Оцма Йеһудит (1)   Ноам (1)   Атид Эһад (1)   Нэгэдэмэл Жагсаалта (6)   Һадаш (3)   Маки (2)   нам буса (1)   Тааль (2)   Балад (1)   Ямина (1)[lower-alpha 1]   Һа-Ямин һа-Хадаш (1)
Һунгуули
Һунгуулиин системэ	Намай-жагсаалтын пропорциональна түлөөлэлгэ Д’Һондтын арга
Һүүлшын һунгуули	2021 оной 3 һарын 23
Удаахи һунгуули	2025 оной 11 һарын 11
Хуралдаанай танхим
Кнессет, Гиват-Рам, Баруун Иерусалим, Израиль
Вебсайт
main.knesset

Израилиин Улас Түрын Системэ

Кнессет бүхы хуулиие баталжа, юрэнхылэгшэ, юрэнхы сайдые һунгадаг (юрэнхы сайд албан ёһоор юрэнхылэгшээр томилогдодог), засагай газарай кабинетые баталжа, засагай газарай ажалые хинадаг. Тэрээнһээ гадна, Кнессет гүрэнэй хинагшые һунгадаг. Кнессет мүн гэшүүдэйнхэ ойроо хүртэшэгүй байдалые болюулха, юрэнхылэгшэ болон гүрэнэй хинагшые тушаалһаань гаргаха, конструкциин этигэжэ найдаагүйн вотумаар засагай газарые тарааха, мүн өөрынгөө тараажа шэнэ һунгуулиие тогтоохо бүрин эрхэтэй. Юрэнхы сайд мүн Кнессетые тарааха эрхэтэй. Гэбэшье һунгуули дууһатал Кнессет мүнөөнэй бүрэдэлээрээ хуули засагаа хадагалжа үлдэдэг.^[3] Кнессет Иерусалимай Гиват-Рамда хуралдадаг.

Нэрэ

"Кнессет" гэһэн терминиинь эртэнэй Кнессет ҺаГдола (Иврит: כְּנֶסֶת הַגְּדוֹלָה) гү, али "Ехэ Ассамблей"-һээ гаралтай ба еврей заншалай дагуу 120 бэшээшэ, сэсэн хүн, үзэлшэдэй суглараан байһан юм.^[4] Гэбэш ямаршье эмхидхэлэй үе залган абаһан байдал байдаггүй ба гэшүүдэй тоонһоо гадна адли зүйл бараг байхагүй, ушариинь эртэнэй Кнессетиинь шажан шүтэлгэтэй, һунгагдадагүй байгуулга байһан.

Гэшүүд

Кнессетэй гэшүүдые Ивридээр эрэгтэй бол חֲבֵר הַכְּנֶסֶת (Һавер ҺаКнессет) гү, али эмэгтэй бол חַבְרַת הַכְּנֶסֶת (Һаврат ҺаКнессет) гэжэ нэрлэдэг.

Комитедууд

Үргэлжын комитедууд:

• Гэрэй Комитет
• Финансова Комитет
• Эдэй Засагай Асуудал эрхилһэн Комитет
• Гадаадын Хэрэг ба Оборонын Комитет
• Дотоодо Оршон ба Оршон Тойроной Комитет
• Иммиграци, Абсорбци, ба Диаспорын Асуудал эрхилһэн Комитет
• Болбосорол, Соёл, ба Спортын Комитет
• Үндэһэн Хуули, Хуули, ба Правосуди Комитет
• Хүдэлмэри, Ажана Байдал, ба Элүүр Мэндын Комитет
• Эрдэм Ухаан ба Технологиин Комитет
• Гүрэнэй Хиналтын Комитет
• Эмэгтэйшүүдэй Байдалай Комитет

Тусхай комитедууд:

• Наркотиктай Тэмсэхэ Комитет
• Хүүгэдэй Эрхын Комитет
• Гадаада Ажалшадай Комитет
• Израилиин Түб Һунгуулиин Комисси
• Олониитын Петициин Комитет

Бусад комитедууд болбол Эмхидхэлэй Комитет ба Этикын Комитет юм.

Мүнөөнэй бүридэл

Доорхо таблицада 24-р Кнессетдэ түлөөлэл болоһон парламентын фракцинуудые жагсааба.

Name		Ideology	Symbol	Primary demographic	Leader	2021 result		As of June 2021
						Votes (%)	Seats
	Likud	National liberalism	מחל‎	–	Загбар:Nowarp	24.19%	30 / 120	29 / 120
	Yesh Atid	Liberalism	פה‎	–	Yair Lapid	13.93%	17 / 120	17 / 120
	Shas	Religious conservatism	שס‎	Sephardi and Mizrahi Haredim	Aryeh Deri	7.17%	9 / 120	9 / 120
	Blue and White	Social liberalism	כן‎	–	Benny Gantz	6.63%	8 / 120	8 / 120
	Yamina	National conservatism	ב‎	–	Naftali Bennett	6.21%	7 / 120	7 / 120
	Labor	Social democracy	אמת‎	–	Merav Michaeli	6.09%	7 / 120	7 / 120
	United Torah Judaism	Religious conservatism	ג‎	Ashkenazi Haredim	Yaakov Litzman	5.63%	7 / 120	7 / 120
	Yisrael Beiteinu	NationalismSecularism	ל‎	Russian-speakers	Avigdor Lieberman	5.63%	7 / 120	7 / 120
	Religious Zionist	Religious Zionism	ט‎	Israeli settlers, Modern Orthodox and Hardal Jews	Bezalel Smotrich	5.12%	6 / 120	7 / 120
	Joint List	Big tentMinority interests	ודעם‎	Israeli Arabs	Ayman Odeh	4.82%	6 / 120	6 / 120
	New Hope	National liberalism	ת‎	–	Gideon Sa'ar	4.74%	6 / 120	6 / 120
	Meretz	Progressivism	מרצ‎	–	Nitzan Horowitz	4.59%	6 / 120	6 / 120
	Ra'am	Religious conservatism	עם‎	Israeli Arab Sunni Muslims, Negev Bedouin	Mansour Abbas	3.79%	4 / 120	4 / 120

Түүхэ

Иерусалим, Георг Хаанай Гу., Фрумин Хаусдахи түүхэн һиилбэри

Кнессет анха 1949 оной 2 һарын 14-дэ 1 һарын 20-до болоһон һунгуулиин дараа Тель-Авивта хуралдажа, 1948 оной 5 һарын 14-дэ тусгаар тогтоноһон үдэрһээ эхилэн Израилиин албан ёһоной хуули тогтоохо байгуулгаар ажаллажа байһан Түр Гүрэнэй Зүблэлые һолижо, мандатай үедэ Еврейшүүдэй бүлгэмэй түлөөлхэ орган боложо функционировалжа байһан Түлөөлэгшэдэй Ассамблейг һэлгэһэн.^[5]

Кнессетэй Байшаниинь 1948 оной Араб–Израилиин Дайнай үмэнэ Шейх Бадр гэгдэдэг дүүргэдэ, Иерусалимай баруун хэсэгтэ оршохо гүбөө дээр байрладаг, мүнөөнэй Гиват-Рам. Гол байшангые Джеймс де Ротшильдын завещаниар Израильда бэлэг болгон финансировалжа, 1966 ондо барижа дүүргэһэн. Энэнь Иерусалимай Грек Үнэн Алдартын Патриархатһаа арендлэһэн газар дээр баригдаһан юм.^[6]

Мүнөөнэй байшангаа барихаһаа үмэнэ Кнессет Тель-Авивда суглажа,^[5] тиигээд Иерусалимдахи Фрумин байшан луу нүүһэн.^[7]

Байрлалга ба байгуулгын саг

Кнессет үбэлэй үедэ

• 1949 оной 2 һарын 14: Иерусалим, Еврейн Агентлиг, Учредительнэ Ассамблейн анханай хуралдаан
• 1949 оной 2 һарын 16: Учредительнэ Ассамблейн нэрые "Кнессет" болгохые зүбшөөрбө; гэшүүдэй тоог 120 болгожо табиба; Кнессет Тель-Авивда хураладжа эхилбэ (анха мүнөөнэй Оперно Башнида, дараань Тель-Авивдахи Сан Ремо отельдо)^[8]
• 1949 оной 12 һарын 26 – 1950 оной 3 һарын 8: Кнессет Иерусалим руу нүүжэ; анха Еврейн Агентлигай байшанда хуралдаба
• 1950 оной 3 һарын 13: Кнессет Иерусалим, Георг Хаанай Гудамжадахи Фрумин Хаус луу нүүбэ.^[8]
• 1950–1955: Израилиин засагай газар Кнессетэй байнгын байшангын архитектурна тэмсээн зохёон байгуулһан. Осип Кларвейнэй оригинальна дизайн тэмсээндэ шүүһэн
• 1955: Засагай газар Кнессетиие мүнөөнэй байрандиинь бариха түсэбиие баталба
• 1957: Джеймс де Ротшильд Юрэнхы Сайд Давид Бен-Гуриондо байшангын барилгын ажалые финансировалха хүсэлтэй байгаагаа мэдээсэбэ
• 1958 оной 11 һарын 14: Кнессетны байшангын түшэг тулгууриин табилга
• 1966 оной 8 һарын 31: Шэнэ байшангын санаар олгуулга (6-р Кнессетэй үеэр)
• 1981: Шэнэ залгалаанай барилгын ажал эхилбэ
• 1992: Шэнэ залгалаа нээгдэбэ
• 2001: Кнессетэй байшангын ниитэ площадиие хоёр дахин дээшэлүүлхэ томо шэнэ залгалаанай барилгын ажал эхилбэ.
• 2007: Шэнэ томо залгалаа нээгдэһэн

Кнессетэй ассамблейнууд

Кнессетэй сесси бүри һунгуулиин дугаараараа мэдэгдэһэн. Тиимэ хадаа 1949 оной Израилиин анханай һунгуулиар һунгагдаһан Кнессетиие Анханай Кнессет гэдэг. Мүнөөнэй, 2021 ондо һунгагдаһан, Кнессет болбол Хорин-дүрбэдүгээр Кнессет юм.

• Нэгэдэхи Кнессет (1949–1951)
• Хоёрдугаар Кнессет (1951–1955)
• Гурбадахи Кнессет (1955–1959)
• Дүрбэдэхи Кнессет (1959–1961)
• Табадахи Кнессет (1961–1965)
• Зургаадахи Кнессет (1965–1969)
• Долоодохи Кнессет (1969–1974)
• Наймадугаар Кнессет (1974–1977)
• Юһэдугаар Кнессет (1977–1981)
• Арбадугаар Кнессет (1981–1984)
• Арбан-нэгэдэхи Кнессет (1984–1988)
• Арбан-хоёрдохи Кнессет (1988–1992)
• Арбан-гурбадахи Кнессет (1992–1996)
• Арбан-дүрбэдэхи Кнессет (1996–1999)
• Арбан-табадахи Кнессет (1999–2003)
• Арбан-зургаадахи Кнессет (2003–2006)
• Арбан-долоодохи Кнессет (2006–2009)
• Арбан-наймадахи Кнессет (2009–2013)
• Арбан-юһэдэхи Кнессет (2013–2015)
• Хоридохи Кнессет (2015–2019)
• Хорин-нэгэдэхи Кнессет (2019)
• Хорин-хоёрдохи Кнессет (2019–2020)
• Хорин-гурбадахи Кнессет (2020-2021)
• Хорин-дүрбэдэхи Кнессет (2021-)

Тэмдэглэл

1. Although Yamina is part of the government, Amichai Chikli chose to join the opposition.

Зүүлтэ

1. Israel’s Knesset to vote on new government, end Netanyahu’s reign (en) (13 June 2021).
2. The Oxford Dictionary of English, Oxford University Press, 2005
3. The Knesset. Jewishvirtuallibrary.org. Retrieved 8 September 2011.
4. Synagogue, The Great (Heb. כְּנֶסֶת הַגְּדוֹלָה, Keneset ha-Gedolah) Jewish Virtual Library
5. Knesset - History.
6. Defacement in Jerusalem monastery threatens diplomatic crisis Haaretz, 8 October 2006
7. Beit Froumine. Knesset.gov.il (30 August 1966). Retrieved 8 September 2011.
8. The Knesset's Anniversary.