Вергили

Публи Вергили Марон (лата: Publius Vergilius Maro, МЭҮ 70 оной 10 һарын 15 – МЭҮ 19 оной 9 һарын 21) — эртын Римэй шүлэгшэ болон хойто Италиин Мантуя хотын оршом шэнэлиг таряашанай гэр бүлэдэ түрөө. Тэрэ Кремона, Милан, Рома, Неаполь зэргэ хотонуудта болбосорол оложо, тэндэхиин изагууртануудай хүүгэдүүдтэй хамта гүн ухаан, илангаяа Эпикурэй һургаалай хэшээн үзэжэ, баһа анагааха ухаан, физикэ, математикада һуралсажа байба. Вергили энэ үедэ Юлий Цезариин аша, хожомой эзэн хаан Август Октавиантай тохой ниилүүлэн һуража байһан гэдэг.

Публи Вергили Марон
Publius Vergilius Maro
Ажал үйлэ:	шүлэгшэ
Түрэһэн үдэр:	МЭҮ 70 оной 10 һарын 15[1][2]
Түрэһэн газар:	Мантуя, Римэй республика
Эрхэтэнэй харьяалал:	Древний Рим[d]
Наһа бараһан үдэр:	МЭҮ 19 оной 9 һарын 21[3][2] (50 наһатай)
Наһа бараһан газар:	Брундизиум, Римэй республика

Тэрэ МЭҮ 42-39 ондо бэшэһэн түрүүшынхи бүтээл Буколики (Малшанай дуу) гэхэ амар шэнжэтэй арбан бүлэг дуулалдаа амрагай сэдьхэлдэ умбаһан малшадай ажа түрэлые магтан дүрсэлөө. МЭҮ 29 ондо Георгики (Газар таряалан) гэдэг һургаал найраглал бэшэжэ, Италиин газар эзэмшэлэй ажахые һэргээн хүгжүүлхэ шухала асуудал хүндэһэн байдаг. Энэ зохёолдоо эртын Грециин шулуун шударга хэлэдэг һургаалай аясые үрнүүн бадарангы, сэдьхэлэй халил элидхэһэн уянгын хэмнэлтэйгээр һолижо бэшээ.

Вергили эзэн хаан Октавианда Энейн дуулал гэдэг гол зохёолоо зорюулһан юм. Энэниие Грециин алдарта туули үльгэр Илионой дуулал, Одиссейн дуулал хоёртой эн зэргэсэхысэ зохёол болоһон гэжэ зарим һудалаашад үзэдэг.

Вергили уг зохёолоо дүүрэхэ шадаагүй болон Римэй үндэһэнэй дуулалые зохёон туурбихаар хэрэг ябадалай болоһон газарые нюдээр үзэхээр Греци, Бага Азяар аялжа ябаха замаднь Афина хотодо тэрэнтэй Август хаан дайралдажа шүлэгшын үбшэн шаналгаатайе мэдэжэ, нютагтаа бусахые зүблэн, хүлэг онгосодоо суулгаһан болобош тэрэ Неаполь хото хүрэжэ шадалгүй замдаа өөд болоо.

Вергили алдарта Энейн дуулал-даа Троягай эргэн Энейн тухай домогһоо эшэ абажа Хомерэй хэлбэреэр зохёобо. Энейн дуулал зохёомжын хубида Энейн аялал болон Эней Италиие байлдан дагуулһан тухай гэһэн хоёр үндэһэн хэһэгтэй.

Зохёолд Троя хото дайсанда эзэлэгдэһэнэй дараа Эней хүгшэн эсэгэ, хэһэг хүнүүдэй хамта зугтажа, далайгаар аялан ябаһаар Африкада ошожо, хатан хаан Дидонатай хайра сэдьхэлтэй болоһоншье өөрынгөө зөн совин, үүргэдэ ажалдаа хүтлэгдэн Лациин нютагта ошожо, олон дайнда оролсожо илан диилэжэ бай тухай үгүүлдэг. Зохёолой гол һанаа бол Эней Латин орондо шэнэ уласые үндэһэлжэ, үрэ удамынь дэлхэй юртэмсые захирха хуби зохёолтой гэһэниие гаргаһан ябадал юм.

Ном зохёол

• Альбрехт М. фон. История римской литературы. / Пер. с нем. Т. 2. М., 2004. С. 735—780.
• Загбар:ВТ-ЭСБЕ
• Шевырев, «Об Энеиде» («Учёные записки Московского университета», 1835, том X);
• L. Müller. «О nomen gentile автора Энеиды» («Журнал Министерства народного просвещения», 1877, ч. 189);
• «De Verg. Aen. I» (390—401, ibid., 1876, ч. 185);
• Боровиковский, «Сравнение из Энеиды» (ibid., 1876, ч. 185);
• I. Luniac, «Vergiliana (к Энеиде)» (ibid., 1878, ч. 200);
• Фогель А. К. «Vergiliana (к Энеиде)» (ibid., май 1884);
• L. Schwabe, «Observationes in Cirin» (Дерпт, 1871).

Ср. Д. Нагуевского, «Основы библиографии по истории римской литературы» (Казань, 1889, стр. 61-66) и дополнения В. А. Алексеева (Воронеж, 1890).

• Аверинцев С. С. Две тысячи лет с Вергилием // Аверинцев С. С. Поэты. — М.: Школа «Языки русской культуры», 1996, с. 19-42
• Вормс А. Э. Беседа с Л. Н. Толстым о Вергилии. «Яснополянский сборник — 2002» (публикация и биогр. справка И. В. Егорова и Н. И. Шлёнской), Тула, Изд. дом «Ясная Поляна», 2003, с. 228—235.

Холбооһон

• Латинские тексты Вергилия
• Загбар:Lib.ru
• «Георгики», новый перевод

1. G. L. P. Virgilius // Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology / W. Smith — Boston: Little, Brown, 1870. — Vol. 3. — P. 1263–1268.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q100'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q47500198'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q559411'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q1507776'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q552959'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q55425728'></a>
2. Национальная библиотека Франции — 1537.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563'></a>
3. Bell A. Encyclopædia Britannica — Encyclopædia Britannica, Inc., 1768.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q455'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q2846567'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q2743906'></a>