From Wikipedia, the free encyclopedia
Univerzitet Yale je privatni, istraživački univerzitet sa sjedištem u New Havenu, američkoj saveznoj državi Connecticut. Član je Ivy league (Lige bršljana) i jedan je od najprestižnijih univerziteta u svijetu.[1][2][3][4] Osnovan je 1701. godine i treća je najstarija visokoškolska ustanova u SAD-u. Na univerzitetu je zaposleno oko 1100 profesora. Sistem biblioteka univerzitata Yale posjeduje oko 12,5 miliona jedinica. Imovina univerziteta koja uključuje i zadužbine procijenjena je na vrijednost od 20,8 milijardi dolara u 2013. godini, i po tome je drugi univerzitet u svijetu.[5] Jedan je od univerziteta osnivača Asocijacije američkih univerziteta koja je formirana 1900. godine. 51 dobitnik Nobelove nagrade je na neki način povezan sa ovim univerzitetom, bilo kao profesor, student ili osoblje univerziteta. Na Yaleu su studirale mnoge poznate ličnosti, između ostalih pet američkih predsjednika, 19 američkih sudaca Vrhovnog suda, nekoliko šefova stranih država i dr. Škola prava ovog univerziteta je najselektivnija pravna škola u SAD-u.[6]
 | |
| latinski: Universitas Yalensis | |
| Moto | Lux et veritas (lat.) svjetlo i istina (bos.) |
|---|---|
| Osnovan | 1701. |
| Vrsta | privatni univerzitet |
| Predsjednik | Peter Salovey |
| Akademsko osoblje | 4.171 |
| Admin. osoblje | 11.128 |
| Studenti | 12.223 |
| Dodiplomci | 5.414 |
| Diplomci | 6.809 |
| Lokacija | New Haven, Connecticut, SAD |
| Udruženja | AAU AIU |
| Veb-sajt | |
 | |
Prvi počeci osnivanja univerziteta sežu još od 9. oktobra 1701. godine kada je generalni sud kolonije Connecticut usvojio "akt o slobodi izgradnje koledža", u nastojanju da se stvori instituciju u kojoj bi se obrazovali budući ministri i vođe za potrebe Connecticuta. Ubrzo nakon toga, grupa od deset ministara se sastala u Branfordu, kako bi dogovorili otvaranje prve biblioteke buduće škole. Ta grupa ljudi, predvođena James Pierpontom, danas je poznata kao grupa "osnivača" univerziteta Yale.[7] Škola je prvobitno nazvana "Collegiate School" a otvorena je u domu njenog prvog rektora Abrahama Piersona,[8] u gradu Killingworth (sadašnem Clintonu). Škola je premještana prvo u Saybrook a onda i u Wethersfield da bi konačno 1718. godine premještena u New Haven gdje se univerzitet i danas nalazi. 1718. godine, po nalogu ili tadašnjeg rektora Samuela Andrewa ili guvernera kolonije Gurdona Saltonstalla, Cotton Mather je kontaktirao uspješnog privrednika iz Velsa (Elihu Yale) sa ciljem da pruži finansijsku financijsku pomoć u izgradnji nove zgrade za koledž. Na osnovu ubjeđivanja Jeremiaha Dummera, Yale, koji je bogatstvo stekao kroz trgovinu dok je živio u Indiji, je donirao devet bala robe nakon čije prodaje je skupljeno više od 560£, što je bio značajan iznos u to vrijeme. Osim toga, Yale je također donirao i 417 knjiga i portret kralja Georgea I. Cotton Mather je u znak zahvalnosti dobročinitelju škole predložio da škola promijeniti ime u Yale College, te su se nadali da će se time povećati šansa za još jednu veliku donaciju za koledž ili za njegovu zaostavštinu. U vrijeme promjene naziva škole, Elihu Yale je bio odsutan na putu u Indiju sa kojeg se više nikada nije vratio.
Kao jedini koledž u to doba u Connecticutu, na Yaleu su se obrazovali uglavnom sinovi tadašnje elite. Tokom tog perioda, Univerzitet Harvard je bio karakterističan po stabilnosti i zrelosti svojih studenata dok je na drugoj strani Yale bio poznat po mladosti i revnosti.[9] Zbog naglaska na klasičnom, došlo je formiranja niza privatnih studentskih društava, čiji se član moglo postati samo po pozivu. Društva su nastala prije svega kao forumi za diskusije o stipendijama, književnosti i politici. Prve takve organizacije koje su raspravljale o društvu su bile: Crotonia iz 1738. godine, Linonia iz 1753. godine i Braća u jedinstvu iz 1768. godine.[10]
Centralni kampus Univerziteta Yale se nalazi u centru New Havena i zauzima površinu od 1,1 km2. Dodatnih 2,0 km2 površine uključuje i golf teren za obuku i park prirode koji se nalazi u ruralnom Connecticutu i Horse Islandu.
Univerzitetski kampus je u velikoj mjeri poznat po građevinama izgrađenim u u Collegiate gotičkom stilu,[11] kao po i nekoliko kultnih modernih građevina kao što su: Umjetnička galerija,[12] Centar za britansku umjetnost, zgrada umjetnosti i arhitekture i dr. Unutar kampusa se nalaze i mnoge, pažnje vrijedne palate iz 19. vijeka smještene duž Hillhouse avenije, za koju je Charles Dickens prilikom svog posjeta SAD-u 1840. godine rekao da je najljepša ulica u Americi. Najstarija zgrada u kampusu je dvorana Connecticut, izgrađena 1750. godine u džordžijanskom stilu. U istom stilu su i zgrade Timothy Dwight koledža, Pierson koledža i Davenport koledža podignute u periodu između 1929. i 1933. godine.
Značajnije nerezidencijalne građevine i znamenitosti kampusa su: Beinecke biblioteka rijetkih knjiga, Toranj Harkness, Kapela Battell, Osbornove memorijalne laboratorije, Payne Whitneyova gimnastička dvorana, Peabody muzej prirodne historije, Sterlingova medicinska sala, Sterlingova memorijalna biblioteka, Centar za britansku umjetnost, Umjetnička galerija i dr.
Univerzitet Yale se trenutno sastoji od 15 akademskih škola koje pružaju veliki izbor studijskih programa i jednog instituta. Članice univerziteta se mogu podijeliti na glavne akademske komponente a to su: Yale koledž (dodiplomski program), Fakultet za nauku i umjetnost, i stručne škole. Članice univerziteta su (sa godinom osnivanja):
Među mnogim poznatim ličnostima koji su studirali na ovom prestižnom univerzitetu izdvajaju se:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
