Tvrtko Kulenović bio je bosanskohercegovački pripovjedač, esejist, putopisac i scenarist. Profesor na Filozofskom fakultetu u Sarajevu i član Akademije nauka i umjetnosti BiH. Prvi predsjednik P.E.N. Centra u Bosni i Hercegovini (1992–1996)..[1]
 | Ovom članku potrebna je jezička standardizacija, preuređivanje ili reorganizacija. |
| Tvrtko Kulenović | |
|---|---|
 Tvrtko Kulenović | |
| Rođenje | 9. april 1935 Šabac |
| Smrt | 13. april 2019. Sarajevo |
| Zanimanje | Književnik |
Poznata djela
Odanost jugu, putopis, 1970. ; Kasino, roman, 1987. ; Mehanika fluida, putopis, 1987.Čovekova porodica, roman, 1991. ; Istorija bolesti, roman, 1994.; Jesenja violina, roman, 2000. ; Trag crne žuči, pripovijetke, 2005. ; Smrt na fotografiji, radio drama ; Rezime ; Lektira I, II, II ; Čakra - Istok Zapadu danas | |
Rođen je u Šapcu, 9. aprila 1935. godine, gdje je završio osnovnu školu i prvi razred gimnazije. Srednjoškolsko obrazovanje stiče u Drugoj muškoj gimnaziji u Sarajevu. Studirao je i diplomirao jugoslavensku književnost na Filozofskom fakultetu u Beogradu. Po odsluženju vojnog roka zaposlio se u Narodnoj i univerzitetskoj biblioteci u Sarajevu na klasifikaciji strane knjige, gdje ostaje do 1968. Iste godine stupa na dužnost dramaturga Narodnog pozorišta.
Od 1965. do 1967. boravio je na Osmania University u Hyderabadu, Indija, gdje je studirao klasičnu indijsku i azijsku estetiku, posebno pozorište. Od januara do juna 1971. na Istituto del Teatro, Universita di Roma, izučavao je commedia del' arte i njene veze s azijskim pozorištem.
Godine 1971. izabran je za asistenta na novootvorenom Odsjeku za komparativnu književnost, teatrologiju i bibliotekarstvo Filozofskog fakulteta u Sarajevu. U novembru 1974. doktorirao je na temu "Teorijske osnove modernog evropskog i klasičnog azijskog pozorišta" na Filozofski fakultet u Sarajevu, te je 1975. biran u zvanje docenta, 1980. u zvanje vanrednog profesora i 1983. u zvanje redovnog profesora na Odsjeku za opću književnost i bibliotekarstvo (preimenovan u Odsjek za komparativnu književnost i bibliotekarstvo).
Predavao je na Akademiji scenskih umjetnosti u Sarajevu, Akademiji umjetnosti u Novom Sadu i Fakultetu dramskih umjetnosti u Beogradu (postidplomski studij). Učestvovao je na brojnim domaćim i međunarodnim simpozijima. U dva navrata, 1981. i 1987, boravio je i predavao kao gostujući profesor u okviru Fulbrightove fondacije u SAD-u (Univerzitet Rutgers, Univerzitet Floride i Univerzitet Illinoisa – projekt o genocidu).
Bio je prvi predsjednik P.E.N. centra Bosne i Hercegovine,[2] osnovanog 30. oktobra 1992, te direktor Narodnog pozorišta Sarajevo (1999–2003). Također je bio redovni član Akademije nauka i umjetnosti Bosne i Hercegovine, te saradnik časopisa Sarajevske sveske. Pisao je romane, eseje iz oblasti teatrologije i književne teorije i kritike, putopise, pripovijetke, radio drame.
- Odanost jugu, putopis, 1970.
- Putovanje, putopis, 1974.
- Pejsaži zrelog doba, putopis, 1979.
- Karavan, zbirka pripovjedaka, 1981.
- Kasino, roman, 1987.
- Mehanika fluida, putopis, 1987.
- Čovekova porodica, roman, 1991.
- Istorija bolesti, roman, 1994.
- Jesenja violina, roman, 2000.
- Majka voda, putopisi, 2004.
- Trag crne žuči, pripovijetke, 2005.
Knjige eseja i teorija
- Indija i umjetnost, 1972.
- Čakra – Istok Zapadu danas, 1973.
- Teorijske osnove modernog evropskog i klasičnog azijskog pozorišta, 1983.
- Umetnost i komunikacija, 1983.
- Lektira I, 1976.
- Lektira II, 1984.
- Lektira III, 1989.
- Galerije, 1990.
- Rezime, 1995.
- Vrata koja se njišu, 2008.
Radiodrame
- Smrt na fotografiji
- Glasovi iz sjećanja
- Karneval
- Danas mislim o R. ili Večernja zvona
- Ornebuška stepa
- San o staklu
- Smrt u Sarajevu
- Poetika odustajanja
Autorski tekstovi objavljeni u Sarajevskim sveskama
- http://www.sveske.ba/en/content/dnevnik-uspomena-i-prognoza
- http://www.sveske.ba/en/content/francuska-veza
- http://www.sveske.ba/en/content/gradovi-na-ostrvima
- http://www.sveske.ba/en/content/ja-sam-vezilja-tkalja
- http://www.sveske.ba/en/content/jogini-komesari-i-ostali
- http://www.sveske.ba/en/content/melanholija-sibicarenja
- http://www.sveske.ba/en/content/odiseja-ultramarin
- http://www.sveske.ba/en/content/sonnenschein-dase-drndic
- http://www.sveske.ba/en/content/tresnje-i-gojazne-ptice
- http://www.sveske.ba/en/content/vava
Scenarij
- Smrt u Sarajevu, poetsko-dokumentarni film; režija: Haris Prolić; koproducenti: Filmski arhiv Oružanih snaga i Televizije Bosne i Hercegovine, 1994.
- 1975 – Šestoaprilska nagrada grada Sarajeva;
- Nagrada za najbolju radiodramu u Ohridu 1989.
- Godišnja nagrada "Veselina Masleše" 1991.
- 27-julska nagrada BiH
- Fund for Free Expression Award, SAD, 1993.
- 1994 – Godišnja nagrada Društva pisaca Bosne i Hercegovine za najbolju knjigu;
- Nagrada Otvorenog društva Soros za najbolji rukopisni roman 1999.
- Književna nagrada Naklade "Zoro" za najbolju knjigu-zbirku neobjavljenih priča 2005.
U eseju "Književnost kao sporazum svjetova" Muhamed Dželilović o Kulenovićevom djelu piše:
"Tvrtko Kulenović se u svojim djelima jednostavno i ne pokušava sakriti i stoga su ona puna ne samo elemenata autobiografskog, nego i autoreferencijalnog. Pisac – svjetski građanin – uvijek je otvoreno prisutan: i onda kada piše o Drugom svjetskom ratu u romanu Kasino, spretno povezujući svoje viđenje ljudske sudbine kao loptice koja skakuće na nepredvidivom historijskom ruletu u kasinu sa bitkom kod Monte Kasina; i onda kada u Istoriji bolesti govori o konkretnoj sudbini svoje supruge koja je u užase rata u Bosni stupila sa istorijom duge karcinomne bolesti od koje će i umrijeti usred opsade Sarajeva, vezujući tu priču sa krvavom historijskom pričom izazvanom bolešću čitavih naroda na Balkanu – „bolešću bez imena i lijeka“, kako je sam naziva... itd. Ali njegovo poimanje čovjeka i svijeta, kao i tip njegove otvorenosti jasno se vidi u romanu Čovjekova porodica. Kao i obično, autor započinje pričom o sebi, o svom djetinjstvu, o vlastitoj, najužoj porodici."
Željko Grahovac navodi da je Kulenović afirmirao do tada gotovo nepostojeći žanr putopisno-esejističke proze (što se tiče bh. književnosti):
"Kulenović je intelektualac, duhovni i duševni strasnik koji ponire u suštinu stvari – ma o čemu razmišljao i pisao; zato je i pojavni svijet ovozemaljske stvarnosti prisutan u njegovim putopisno-esejističkim prozama upravo toliko i tako – koliko i kako kroz njega proviruje i probija sama suštastvenost ljudskog postojanja u određenim povijesnosocijalnim okvirima. Sav njegov prozni izraz je u žudnji za proziranjem, za raskrivanjem biti, osobenosti i osebujnosti života kao kompleksnog procesa – tajnovitost i nedokučivost kojega nas upravo i podstiče na duhovnu avanturu okupljanja i samosabiranja u ljudstvu raspršenog i raskomadanog Božanskog bića čovjeka..."
Poetički kredo Kulenovićevih romana često se povezuje sa tzv. "novom osjećajnošću" i potrebi etičkog angažmana pisca, o čemu govori i Alma Skopljak:
"Istoriju bolesti Tvrtka Kulenovića ne određuje samo insistiranje na mediju knjige, niti insistiranje na transformacijama tradicionalnih oblika pripovijedanja, već i eksplicitno insistiranje na etičkom angažmanu umjetnika i umjetničkog djela. Ono je prepoznatljivo i u Jesenjoj violini, dakle u dijelu Kulenovićevog romanesknog opusa koji nastaje nakon agresije na BiH, i usložnjava inače veoma kompleksnu arhitektoniku ova dva romaneskna ostvarenja, kao i njihovu interpretaciju, ali, iako nikada tako eksplicitno, i u dijelu romanesknog opusa koji im je prethodio, dakle u romanima Kasino i Čovekova porodica. U Istoriji bolesti Kulenović se opredijelio za knjigu kao svjedočenje o egzistencijalnoj traumi u ratnim zbivanjima i, potvrđujući ideju Mihaila Epštejna o povratku nove iskrenosti, razotkrio svu složenost drame odnosa između autora i teksta u momentu kada se piščeva pozicija van teksta izjednači sa pozicijom žrtve i svjedoka opsade grada."
Naučni skup povodom književnog djela Tvrtka Kulenovića pod nazivom "Čovjekova porodica" održan je 2009. Sva izlaganja prikupljena su i objavljena u specijalnom broju Odjeka, revije za umjetnost, nauku i društvena pitanja.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
