Transpozon

Transpozoni, izvorno opisani kao "skačući geni" (jumping genes), ili transpozibilni elementi (eng. transposible element: TE) su male sekvence DNK koje se mogu premještati na različite pozicije unutar genoma ćelije. To su "moduli informacije" , koji pod uticajem posebnih rekombinacijskih enzima (transpozaza) ispoljavaju neočekivane ("ilegitimne" - illegitimate) rekombinacije nehomolognih segmenata, čije su posljedice ekvivalentne analognim hromosomskim rearanžmanima.^[1]

Bakterijski DNK transpozon

Proces transpozicije se odvija po odelu "kopiraj i prenesi" ili "isijeci i prenesi". Transpozicija može da kreira značajne genotipske/fenotipske mutaicje i da promijeni veličinu ćelijskog genoma. Kao jumping genes, transponzone je otkrila Barbara McClintock i za to otkriće je nagrađena Nobelovom nagradom, 1983.^[2]

Transponzoni čine veliki dio C-vrijednosti eukariotskih ćelija. Često smatraju "DNK smećem". Kod Oxytricha, koji imaju jedinstveni genetički sistem, oni imaju presudnu ulogu u razvoju.^[3] Oni su takođe veoma korisni u naučnim istraživanjima kao sredstvo za promenu DNK unutar živog organizma.

Reference

1. Berberović LJ., Hadžiselimović R. (1986): Rječnik genetike. Svjetlost, Sarajevo, ISBN 86-01-00723-6.
2. McClintock B. (1950): The origin and behavior of mutable loci in maize. Proc Natl Acad Sci U S A., 36 (6):344–355.
3. "'Junk' DNA Has Important Role, Researchers Find". Science Daily. 21. 5. 2009.

Također pogledajte

• Genetička rekombinacija
• Hromosom
• Genom