Specijalni efekti

Specijalni efekti (SPFX ili SFX) se koriste u filmskoj, televizijskoj i zabavnoj industriji za stvaranje efekata koji se ne mogu postići u normalnim uslovima, kao što je putovanje u drugu galaksiju, stvaranje velikih eksplozija ili prepravljanje, dodavanje ili uklanjanje nekih objekata iz filmske scene. Specijalne efekte sve više zamjenjuje računarski stvoreni efekti (CGI), iako se često događa da se koriste i specijalni i računarski efekti. Specijalni efekti su tradicionalno podijeljeni u kategorije za optičke efekte i mehaničke efekte. Pojavom digitalnog snimanja filmova, razlika između specijalnih efekata i vizuelnih efekata je porasla, a vizuelni se odnose na digitalnu postprodukciju dok se "specijalni efekti" odnose na mehaničke i optičke efekte. Mehanički efekti (koji se nazivaju i praktični efekti ili fizički efekti) obično se postižu tokom snimanja žive akcije. To uključuje korištenje mehaniziranih pozorišnih rekvizita, krajolika, maketa, animatronike, pirotehnike i atmosferskih efekata: stvaranje vjetra, kiše, magle, snijega, oblaka, itd. Automobil koji se čini da vozi sam i raznosi zgradu su primjeri mehaničkih efekata. Mehanički efekti su često uključeni u scenografiju i šminku. Naprimjer, set može biti izgrađen sa vratima ili zidovima koji se raspadaju kako bi se poboljšala scena borbe ili šminka vještačkog lica može se koristiti kako bi glumac izgledao kao neljudsko biće.

Specijalni efekat: eksplozija

Optički efekti (koji se nazivaju i fotografski efekti) su tehnika pomoću koje se slike ili sekvence filma stvaraju fotografski, bilo "u kameri" pomoću višestruke izloženosti, složenih snimaka, ili Schüfftan procesa, ili u postprodukciji pomoću optičkih pisača. Optički efekat može se koristiti da se postave glumci ili setovi nasuprot različitih pozadina.

Historija

Godine 1856, Oscar Gustave Rejlander stvorio je prve "trik fotografije" na svijetu kombiniranjem različitih dijelova od 30 negativa u jednu sliku. Godine 1895, Alfred Clark stvorio je ono što se obično prihvata kao prvi specijalni efekat ikada napravljen za pokretne slike. Dok je snimao scenu obezglavljivanja Marije, kraljice Škotske, Clark je nagovorio glumca da se popne na stratište u Marijinoj odjeći. Dok je dželat dizao sjekiru iznad glave, Clarke je zaustavio kameru, i naredio je svim glumcima da se ne pokreću, a zatim je glumica koja je igrala Mariju napustila set. On je stavio lutku umjesto Marije na mjesto egzekucije, ponovo pokreće snimanje, i dozvoljava dželatu da spusti sjekiru, i odsjeca glavu lutke. "Takve tehnike ... ostale su srce snimanja specijalnih efekata za naredne vijekove."^[1] Ne samo da je to bila prva upotreba trikova u filmu, to je bila prva vrsta fotografskih trikova koja je bila moguća samo u filmu, poznata kao "stop trik".

Francuski mađioničar Georges Méliès je 1896. godine slučajno otkrio isti "stop trik." Prema Mélièsu, njegov fotoaparat se bio zaglavio dok je snimao scenu ulica u Parizu. Kada je prikazao film, otkrio je da je "stop trik" pretvorio kamion u mrtvačka kola, pješak promijenio pravac kretanja, a muškarci se pretvaraju u žene. Méliès, menadžer u pozorištu Robert-Houdin, bio je inspirisan da do 1914. godine snimi više od 500 kratkih filmova. Za to vrijeme razvio je tehnike kao što su dvostruka ekspozicija, ubrzani snimci, snimci koji postepeno blijede, i ručno oslikavanje boja. Zbog svoje sposobnosti da naizgled manipuliše i prikaže stvarnost sa svojom kamerom, kao plodan stvaralac Méliès se ponekad naziva "kino-mađioničar." Njegov najpoznatiji film, Put na Mjesec (1902), kapriciozna je parodija romana Julesa Vernea Od Zemlje do Mjeseca. Tu se ističu kombinacije žive akcije i animacije, a također su uključene i opsežne makete i naslikana pozadina scene.

Od 1910-1920, glavna inovacija u sferi specijalnih efekata bila je poboljšanje naslikane pozadine koje je snimao Norman Dawn. Originalne scene naslikane pozadine, bile su pokrivene komadima kartona postavljenim da blokiraju izloženost filmu, koje su kasnije bile izložene. Umjesto da koristi kartone za blokiranje određenih scena izloženosti filmu, Dawn je jednostavno bojio određene dijelove scene u crno kako bi onemogućio izlaganje filmu. Od djelimično izloženog filma, jedan kadar bi se zatim projicirao na stalak, gdje je slika nacrtana. Sa stvaranjem iluzije slike ravno iz filma, postalo je nevjerovatno lahko prikazati sliku sa pravilnim omjerom i perspektivom. Dawnova tehnika je ušla u udžbenike filmskih tehnika zbog prirodnih slika koje je stvorio.

Reference

1. Rickitt, 10.Richard Rickitt: Special Effects: The History and Technique, Billboard Books; 2nd edition, 2007; ISBN 0-8230-8408-6