Skijaški skokovi

Skijaški skokovi su sportska disciplina skakanja na skijama u kojoj se skijaš spušta niz posebno konstruiranu skakaonicu te nakon odraza pokušava "preletjeti" što veću udaljenost. Skakaonica je prekrivena snijegom, pa su takmičenja moguća samo u zimskim uslovima. Ipak, danas postoje i varijante izrade skakaonice s vještačkom podlogom te se takmičenja mogu održavati cijele godine, a jedna varijanta tog sporta izvodi se i na vodi.

Skijaški skokovi
Vikersundbakken u Vikersundu najveća je skakaonica na svijetu
Najviša upravna organizacija	FIS
Karakteristike
Broj članova tima	Pojedinačno i ekipno
Oprema	Skije, vezovi, kombinezon, kaciga
Država ili regija	Skandinavija, Srednja Evropa, Sj. Amerika, Japan
Olimpijski sport	Od ZOI 1924 (muškarci) Od ZOI 2014 (žene)

Skakaonice u Einsiedelnu (Švicarska)

Kompleks skakaonica u Pragelatu tokom ZOI 2006. u Torinu

Skakaonica "Matti Nykänen" (K-100) i manja skakaonica (K-64) u Jyväskyli (Finska)

Skijaški skokovi su standardni sport na Zimskim olimpijskim igrama. Oni su i sastavni dio sporta koji se naziva nordijska kombinacija, a koji se sastoji od takmičenja u skijaškom trčanju i skijaškim skokovima.

Ski-skakač u Calgaryju (Kanada)

Historija

Kao većina skijaških disciplina, i skijaški skokovi najranije se spominju u skandinavskim zemljama. Nastali su u Morgedalu (Norveška). U početku, oko 1810. godine, skakalo se s odskočišta napravljenog od nabacanog snijega ispod neke prirodne strme padine. Skakač je dobijao zalet spustivši se niz padinu, a zatim bi se odrazio s odskočišta i letio 15–20 m. Oko 1840. skakači su odskočište smjestili na samu strminu padine. Sačuvani crteži iz 1862, 1880. i 1888. prikazuju skakače kako skaču s jednim dugim štapom u ruci, skupljenih koljena, i nakon doskoka izvode telemark.

Prvi poznati skijaš-skakač bio je Olaf Rye, norveški poručnik. On se 1809. lansirao 9,5 m u zrak pred publikom koju su činili ostali vojnici. Sondre Nordheim prvi je počeo skakati bez štapa, pa je njegov "elegantni" skok pobudio veliku pažnju, označivši prekretnicu u ovom sportu. Tek 1860-ih počinju se graditi skijaške skakaonice, od kojih je vjerovatno skakaonica Holmenkollen kod Osla bila jedna od prvih. Prve norveške skakaonice bile su za današnje pojmove veoma kratke, tako da je rekordna dužina Nordheimovog skoka 1868. iznosila 19 m, a skokovi 1910 (H. Hansen), 1914 (A. Amundsen) 54, dok je 1933. Sigmund Ruud skočio 86 m. Prvo poznatije takmičenje bilo je Husebyrennet, održano u Oslu 1879. Tada je Olaf Haugann postavio i prvi svjetski rekord: 20 m.^[1] Ovo je takmičenje 1892. prebačeno na Holmenkollen, koji je i do danas ostao jedna od najprestižnijih skakaonica.

Takmičenja

Savremena skijaška skakaonica

Takmičenja se održavaju uglavnom na trima vrstama skakaonica, koje se razlikuju po veličini:

• 90-metarska skakaonica – obračunska tačka na daljini je od 80 do 100 m (najčešće 90), a skakači postižu daljine do 110 m u optimalnim uvjetima.
• 120-metarska skakaonica – obračunska tačka na udaljenosti je od 120 do 130 m, zavisno od skakaonice. Na onim malo većim mogu se postići daljine i do 145 m.
• Skijaška letaonica – to su skakaonice s obračunskom tačkom preko 185 m i na njima se mogu postići dužine do čak 250 m. Često se za takmičenje na takvim skakaonicama koristi naziv "skijaški letovi", da bi se naglasila velika dužina skokova.

Standardno takmičenje sastoji se od jednog probnog skoka i dva skoka koji se ocjenjuju, a bodovi za oba skoka sabiru se za konačni poredak. Postoji i ekipno takmičenje, u kojem se sabiru bodovi četiri člana jedne ekipe.

Amaterska i juniorska takmičenja održavaju se na manjim skakaonicama.

Ljetna takmičenja

Takmičenja se mogu održavati i ljeti. Skakači se tada spuštaju po porculanskim "špurama" za skije, a umjesto snijegom padina je prekrivena plastičnom travom, koja se u kraćim intervalima polijeva vodom. FIS je organizirao i posebno takmičenje pod nazivom Ljetni Grand Prix, a održava se na sljedećim skakaonicama:

Hinterzarten (K-95) Courchevel (K-120) Einsiedeln (K-105) Klingenthal (K-125) Zakopane (K-120) Hakuba (K-120) Pragelato (K-125)

Liberec (K-120) Kranj (K-100) Wisła (K-120) Szczyrk (K-90) Hinzenbach (K-85) Almati (K-120) Örnsköldsvik (K-90)

FIS-kup i Kontinentalni kup također imaju ljetna takmičenja, čak i više nego Svjetski kup.

Ženski skijaški skokovi

FIS je 26. maja 2006. odlučio dozvoliti ženama da skaču na SP 2009. u češkom Liberecu, a da se zatim na idućem SP-u održe ženski ekipni skokovi. FIS je također odlučio uputiti prijedlog MOK-u da dozvoli ženama da se takmiče na ZOI 2010. u Vancouveru.^[2]

Izvršni odbor MOK-a 28. novembra 2006. odbio je taj prijedlog uz obrazloženje da nema dovoljnog broja takmičarki, kao ni zemalja, te da se ženski ski-skokovi tek moraju etablirati na međunarodnom nivou.^[3] Jacques Rogge, tadašnji predsjednik MOK-a, rekao je da ženski ski-skokovi neće biti u programu OI jer "ne želimo da medalje budu rastopljene i isprane vodom" (tj. da im vrijednost bude umanjena), aludirajući na relativno mali broj potencijalnih takmičarki.^[4]

Navedeno je da, iako broj žena u ski-skokovima nije beznačajan, kod njih postoji veći raspon u pogledu talenta nego kod muškaraca budući da su najbolji skakači vrlo blizu jedni drugima po takmičarskoj jačini, dok žene više variraju, čak i u najjačim takmičenjima.^[5]

Grupa od 15 ski-skakačica podnijela je tužbu protiv Organizacijskog komiteta Zimskih olimpijskih i paraolimpijskih igara u Vancouveru (VANOC-a) navodeći da bi održavanje muških skokova na ZOI u Vancouveru bez ženskog takmičenja bilo direktno kršenje 15. stavka Kanadske povelje o pravima i slobodama.^[6] Argumenti povezani s ovom tužbom predstavljeni su od 20. do 24. aprila 2009, a presuda je donesena 10. juna, protiv skakačica. Sudija je odredio da je ova stvar, iako se radi o slučaju diskriminiranja žena^[7], odgovornost MOK-a te stoga nije obuhvaćena Poveljom. Dalje je određeno da se Povelja ne odnosi na VANOC.^[8] Trojica sudija iz Britanske Kolumbije jednoglasno su odbili žalbu 13. novembra. Američka glumica i producentica dokumentarnih filmova, Virginia Madsen, zabilježila je napore kanadskog tima u filmu iz 2009. pod nazivom Fighting Gravity (U borbi protiv gravitacije).^[9]

MOK je 6. aprila 2011. službeno prihvatio ženske ski-skokove u program ZOI 2014. u ruskom Sočiju.^[10]

Godine 2013, u periodu od nekoliko mjeseci, pet skakačica iz samog svjetskog vrha zadobilo je ozbiljne povrede koljena i morale su se povući na dugoročni oporavak, dovodeći u opasnost njihove šanse za dobar uspjeh u Sočiju. Daniela Iraschko, svjetska prvakinja iz 2011, pala je u Hinterzartenu 12. januara i povukla se^[11]; 17. marta teže se povrijedila Anja Tepeš na Holmenkollenu u Oslu^[12]; pobjednica Cup de Francea, Espiau, povrijedila je koljeno u junu^[13]; 12. augusta Alexandra Pretorius, dvostruka pobjednica ženskog Grand Prixa, zadobila je sličnu povredu u Courchevelu^[14]; konačno, 21. augusta u Oberstdorfu je ligamente koljena povrijedila i Sarah Hendrickson, svjetska prvakinja iz 2013.^[15] Skakačicama je potreban duži zalet nego skakačima kako bi nadoknadile manju težinu i postigle potrebnu brzinu. Zbog njihove manje težine skakačice postižu dužine koje nisu ispod onih koje postižu njihove muške kolege. U medijskim izvještajima navodi se da bi ovo moglo preopteretiti koljena skakačica, s fiziološkog aspekta.

Mješoviti timovi

U Ljubljani je 16. juna 2012. održano historijsko, premijerno takmičenje u mješovitim ski-skokovima, gdje svaku ekipu sačinjavaju dva muškarca i dvije žene, koji skaču naizmjenično.^[16] Takmičenje je nazvano Borba rodova ili Duel rodova, a održano je u okviru 42. međunarodnih revijalnih ski-skokova na skakaonicama u Areni Triglav Mostec, kompleksu smještenom u ljubljanskom distriktu Šiška.^[17] Na četiri skakaonice (HS 14, HS 23, HS 38 i HS 62) mješoviti timovi (ovog puta samo parovi) takmičili su se prvi put po sistemu eliminacije. Prvi pobjednici u historiji postali su domaći takmičari Maja Vtič i Tomaž Naglič.^[18]

Na skakaonici Le Praz (HS 96) u francuskom Courchevelu 14. augusta održano je prvo potpuno mješovito takmičenje (2 + 2), prvo takvo takmičenje u Ljetnom Grand Prixu i prvo na vještačkoj podlozi, a prvi pobjednik bila je ekipa Japana.

23. novembra održano je i prvo ovakvo takmičenje u okviru Svjetskog kupa, i to u Lillehammeru, na olimpijskoj skakaonici Lysgårdsbakken (HS 100). Prvi pobjednik postala je ekipa Norveške.

Najposjećenija takmičenja

(Pojedinačna takmičenja s posjetom većom od 50.000 ljudi. Spisak nije potpun.)

Plasman	Broj gledalaca	Mjesto	Datum	Skakaonica	Takmičenje
1.	143.000	Holmenkollen (Oslo)	14. 2. 1952.	Holmenkollen	ZOI 1952.
2.	130.000	Garmisch-Partenkirchen	16. 2. 1936.	Velika olimpijska skakaonica	ZOI 1936.
3.	120.000	Zakopane	18. 2. 1962.	Wielka Krokiew	SP 1962.
4.	111.000	Planica	20. 3. 2016.	Letalnica	Finale Svjetskog kupa 2015/16.
5.	106.000	Holmenkollen (Oslo)	mart 1946.	Holmenkollen	Skijaški festival Holmenkollen
6.	100.000	Planica	16. 3. 1985.	Letalnica	SP u ski-letovima 1985.
7.	70.000	Planica	22. 3. 1997.	Letalnica	Finale Svjetskog kupa 1996/97.
	70.000	Holmenkollen (Oslo)	3. 3. 2011.	Holmenkollen	SP 2011.
8.	57.000	Tauplitz	17. 1. 2016.	Kulm	SP u ski-letovima 2016.
9.	55.000	Planica	20. 3. 2010.	Letalnica	SP u ski-letovima 2010.
10.	50.000	Planica	14. 3. 1987.	Letalnica	Finale Svjetskog kupa 1986/87.
	50.000	Hakuba (Nagano)	17. 2. 1998.	Hakuba	ZOI 1998.

Rekordi

Uključena su sva takmičenja prije Svjetskog kupa, Olimpijske igre, svjetska prvenstva i Svjetski kup (podaci do 24. 3. 2019).

Kategorija	Skakač	Rekord
Olimpijske igre (1924–2018)
Pojedinačne pobjede	Simon Ammann	4
Osvojene medalje (pojedinačno + ekipno)	Matti Nykänen	5
Ekipne pobjede	Finska, Njemačka, Austrija	2
Ekipne medalje	Austrija	5
Najmlađi pojedinačni pobjednik (Albertville '92)	Toni Nieminen	16 godina i 261 dan
Najstariji pojedinačni pobjednik (Pyeongchang 2018)	Kamil Stoch	30 godina i 268 dana
Broj učešća na ZOI	Noriaki Kasai	8
Svjetska prvenstva (1925–2019)
Najviše pojedinačnih pobjeda	Adam Małysz	4
Najviše pojedinačnih medalja	Adam Małysz	6
Osvojene medalje (pojedinačno + ekipno)	Gregor Schlierenzauer	12
Najviše ekipnih pobjeda	Austrija	9
Najviše ekipnih medalja	Austrija	20
Najmlađi pojedinačni pobjednik (Thunder Bay '95)	Tommy Ingebrigtsen	17 godina i 222 dana
Najstariji pojedinačni pobjednik (Val di Fiemme '13)	Anders Bardal	30 godina i 183 dana
Broj učešća na Svjetskim prvenstvima	Noriaki Kasai	13
Svjetsko prvenstvo u skijaškim letovima (1972–2018)
Najviše pojedinačnih pobjeda	Walter Steiner, Sven Hannawald, Roar Ljøkelsøy	2
Najviše pojedinačnih medalja	Matti Nykänen	5
Osvojene medalje (pojedinačno + ekipno)	Janne Ahonen	7
Najviše ekipnih pobjeda	Austrija	3
Najviše ekipnih medalja	Norveška	5
Najmlađi pojedinačni pobjednik (Oberstdorf '08)	Gregor Schlierenzauer	18 godina i 47 dana
Najstariji pojedinačni pobjednik (Vikersund '12)	Robert Kranjec	30 godina i 224 dana
Broj učešća na Svjetskim prvenstvima	Noriaki Kasai	11
Turneja 4 skakaonice (1952–2019)
Najviše ukupnih pobjeda	Janne Ahonen	5
Najviše pojedinačnih pobjeda	Jens Weißflog	10
Najmlađi pojedinačni pobjednik (Oberstdorf '91)	Toni Nieminen	16 godina i 212 dana
Najstariji pojedinačni pobjednik (Bischofshofen '96)	Jens Weißflog	31 godina i 169 dana
Najmlađi ukupni pobjednik	Toni Nieminen	16 godina i 220 dana
Najstariji ukupni pobjednik	Jens Weißflog	31 godina i 169 dana
Najviše nastupa	Noriaki Kasai	28
Svjetski kup (1979–2019)
Najviše ukupnih pobjeda	Matti Nykänen, Adam Małysz	4
Najviše pojedinačnih pobjeda	Gregor Schlierenzauer	53
Najviše pojedinačnih postolja	Janne Ahonen	108
Najviše pojedinačnih plasmana među top 10	Janne Ahonen	248
Najviše ekipnih pobjeda	Austrija	29
Najviše ekipnih postolja	Austrija	75
Najviše pojedinačnih nastupa	Noriaki Kasai	566
Najviše ekipnih nastupa	Noriaki Kasai	71
Ukupan broj nastupa (pojedinačno + ekipno)	Noriaki Kasai	637
Najviše sezona	Noriaki Kasai	30
Najviše pojedinačnih pobjeda u letovima	Gregor Schlierenzauer	14
Najmlađi pojedinačni pobjednik (Lahti '90)	Steve Collins	15 godina i 362 dana
Najstariji pojedinačni pobjednik (Kuusamo '14)	Noriaki Kasai	42 godina i 176 dana
Najmlađi ukupni pobjednik (1991/92)	Toni Nieminen	16 godina i 303 dana
Najstariji ukupni pobjednik (2017/18)	Kamil Stoch	30 godina i 304 dana
Najstariji učesnik u Svjetskom kupu	Noriaki Kasai	45 godina i 292 dana
Najstariji skakač na postolju pojedinačno	Noriaki Kasai	44 godine i 293 dana
Najstariji skakač među top 10 pojedinačno	Noriaki Kasai	45 godina i 285 dana
Najviše pojedinačnih pobjeda u sezoni	Peter Prevc	15
Najviše bodova u sezoni	Peter Prevc	2303
Najviše puta među osvajačima bodova	Noriaki Kasai	462 puta
Ostali rekordi
Prvi skok ikad preko 100 m – pad (Ponte di Legno, 1935)	Olav Ulland	103,5 m
Prvi službeni skok preko 100 m (Planica, 1936)	Sepp Bradl	101,5 m
Prvi skok ikad preko 200 m – pad (Planica, 1994)	Andreas Goldberger	202 m
Prvi službeni skok preko 200 m (Planica, 1994)	Toni Nieminen	203 m
Najviše letova preko 200 m	Robert Kranjec	206
Svjetski rekorder (Vikersund '17)	Stefan Kraft	253,5 m
Svjetski rekorder s kamerom na kacigi (Planica '15)	Jurij Tepeš	237,5 m
Svjetski rekorder (30+ godina) (Vikersund '12)	Robert Kranjec	244 m
Svjetski rekorder (40+ godina) (Vikersund '17)	Noriaki Kasai	241,5 m
Juniorski svjetski rekorder (Planica '10)	Gregor Schlierenzauer	232,5 m
Prvo pojedinačno takmičenje u Svjetskom kupu	Cortina d'Ampezzo	1979.
Prvo ekipno takmičenje u Svjetskom kupu	Lahti	1990.
Prvo mješovito takmičenje ikad – 2 člana	Mostec (Ljubljana)	2012.
Prvo mješovito takmičenje ikad – 4 člana	Courchevel	2012.
Prvo mješovito takmičenje u Svjetskom kupu	Lillehammer	2012.
Prvi tandemski skok ikad i svjetski rekord (Planica HS 45, 2016)	Rok Urbanc i Jaka Rus	35 m

Bodovanje

Pobjednik se odlučuje po sistemu bodovanja zasnovanom na dužini skoka, stilu, dužini zaleta i smjeru vjetra.

Svaka skakaonica ima cilj koji se zove obračunska tačka (ili K-tačka ili "kritična tačka", termin popularan na prostoru bivše Jugoslavije). Ova tačka označena je K-linijom u zoni doskoka, a predstavlja tačku u kojoj doskočna padina počinje prelaziti u râvan (mjereno od kraja zaleta). Kod takmičenja na 90-metarskoj, odnosno 120-metarskoj skakaonici K-linija nalazi se na 90, odnosno 120 m. Za skok tačno na obračunsku tačku skakač dobija 60 bodova. Za svaki metar manje/više dodaje se ili oduzima 1,8 bodova po m (kod letova to iznosi 1,2 boda).^[19] Stoga je moguće da takmičar ostvari negativan rezultat ako je njegov skok veoma kraći od kritične tačke, uz loše ocjene za stil (ovo je tipično u slučaju pada).

Iako je cilj takmičenja u skijaškim skokovima preskočiti što veću udaljenost, ocjenjuje se i stil skakača, pa je za pobjedu, osim dugog skoka, potrebno prikazati i dobru tehniku leta te siguran doskok. Ukupni bodovi izračunavaju se po ostvarenoj dužini skoka te zbiru srednje 3 ocjene petorice sudija (najveća i najmanja ocjena se brišu), od kojih svaki može za stil dodijeliti maksimalno 20 bodova. Sudije se nalaze u posebnom tornju, obično s lijeve strane očekivane tačke doskoka. Bodovi za dužinu skoka dodjeljuju se prema odnosu dužine skoka i položaja obračunske tačke pojedine skakaonice.

U januaru 2010. uveden je novi sistem bodovanja koji obuhvata vremenske uvjete. Aerodinamika i brzina na mostu važne su varijable koje određuju vrijednost skoka, a ako se vremenski uslovi mijenjaju u toku takmičenja, uslovi neće biti jednaki za sve, što nije fer. Skakaču se po novom sistemu dodaju ili oduzimaju bodovi ako se zaletište ("kapija") povisuje ili snižava. Naprednija kalkulacija određuje i plus/minus bodove za uslove vjetra u vrijeme skoka. Ovi se bodovi dodaju ili odbijaju od ukupnog broja bodova za skok.

U pojedinačnim takmičenjima sabiraju se vrijednosti dvaju takmičarskih skokova kako bi se odredio pobjednik, dok se u ekipnim takmičenjima sabiraju rezultati svih skokova članova ekipe (4 x 2 skoka). U slučaju loših vremenskih uslova, tj. kad nije moguće održati zadani broj serija, takmičenje se prekida (budući da je sigurnost skakača glavni prioritet), a za službene rezultate uzimaju se oni nakon posljednje kompletirane serije.

Pravila

Skakači koji su lakši od donje težinske granice kažnjavaju se kraćom maksimalnom dužinom skija, što smanjuje aerodinamički uzgon koji mogu postići. Ova se pravila pripisuju tendenciji sprečavanja najozbiljnijih slučajeva niske mase skakača, ali neki i dalje gube težinu kako bi povećali dužinu koju mogu preskočiti.^[20]

Tehnika

Iako se tehnika skoka s razvojem ovog sporta dosta mijenjala kroz historiju, tehnika doskoka uglavnom je ona prema tehnici "telemark". Preovladavajuća tehnika položaja tijela tokom leta je tzv. V-tehnika, prilikom koje skakač drži skije u V-položaju, s repovima skija skupljenim, a vrhovima odvojenim.

Moderni V-stil rezultat je stila koji je prvi primijenio Jan Boklöv u Švedskoj 1985. kako bi se produžile dužine leta za oko 10% u odnosu na raniji stil paralelnih skija, kakav pamtimo s Nykänenom. U modernim skokovima aerodinamika je postala jak faktor i tiče se dizajna skijaških kombinezona. Prva tehnika bila je kongsberška, koju je razvio Jacob Tullin Thams u norveškom gradu Kongsbergu, a sastojala se u stavu čučnja s rukama pored tijela na zaletištu, a onda se uspravno izleti s rukama paralelnim ispred tijela. Dužine ovih skokova bile su od 45 do 100 m. Tek su 1950. Andreas Däscher i Erich Windisch iz Njemačke razvili tehniku nazvanu "riblja" jer su ruke bile uz tijelo i to je podsjećalo na riblje peraje. Ova tehnika bila je standard do 1985, a skije su bile paralelne. Onda je Boklöv razvio V-stil, koji je danas apsolutno preovladao kod skakača u Svjetskom kupu. Završetak skoka je u telemark-stilu, kad se tlo dodiruje jednom nogom u polučučnju ispred druge noge, dok je doskok na dvije noge stilski nekorektan (ocjene se smanjuju), ali ispravan.

Do sredine 1970-ih skakači su tokom zaleta držali ruke ispred sebe. To se promijenilo kad je istočnonjemački skakač Jochen Danneberg uveo novu tehniku zaleta s rukama usmjerenim unazad, što je bio aerodinamičniji položaj.

Popularnost

Skijaški skokovi nastali su u skandinavskim zemljama, pa su i danas tamo najpopularniji među gledaocima i TV-publikom. Najbolji takmičari redovno dolaze iz skandinavskih zemalja, prije svih Norveške i Finske, a još jedan jak region u tom sportu jeste Srednja Evropa, naročito Njemačka, Austrija, Slovenija, Poljska, Češka i Švicarska. Jedina zemlja izvan Evrope koja ima dugu tradiciju u ovom sportu i koja je dala dosta uspješnih takmičara jest Japan. Naravno, ovaj sport postoji i u drugim zemljama, ali njihovi takmičari rijetko ostvaruju zapaženije rezultate (tokom 1980-ih izvjestan uspjeh imali su, npr., kanadski skakači). Među najpopularnija takmičenja svakako spada novogodišnja Turneja 4 skakaonice (dvije u Njemačkoj i dvije u Austriji).

Bilo je pokušaja da se popularnost ski-skokova proširi pronalaženjem načina za lakšu izgradnju i održavanje skakaonica za treninge i takmičenja. To uključuje plastični snijeg koji bi osigurao klizavu podlogu za skije čak i u ljetnim mjesecima i na lokacijama gdje su snježne padavine rijetka pojava.

Historijski skokovi

Muškarci

Prvi skok	Datum	Skakač	Skakaonica	Mjesto	Dužina (m)
U historiji	novembar 1808.	Olaf Rye	Crkva u Eidsbergu	Eidsberg	9,5
Preko 50 m	16. 2. 1913.	Ragnar Omtvedt	Wolverine	Ironwood	51,5
Preko 100 m	15. 3. 1936.	Josef Bradl	Bloudekova velikanka	Planica	101,5
Preko 150 m	11. 2. 1967.	Lars Grini	"Heini Klopfer"	Oberstdorf	150
Preko 200 m	17. 3. 1994.	Toni Nieminen	Letalnica	Planica	203
Preko 250 m	14. 2. 2015.	Peter Prevc	Vikersundbakken	Vikersund	250

Žene

Prvi skok	Datum	Skakačica	Skakaonica	Mjesto	Dužina (m)
U historiji	1897.	Ragna Pettersen	Nydalsbakken	Aker	12
Preko 50 m	1932.	Johanne Kolstad	Gråkallbakken	Trondheim	62
Preko 100 m	29. 3. 1981.	Tiina Lehtola	Rukatunturi	Kuusamo	110
Preko 150 m	5. 2. 1994.	Eva Ganster	Kulm	Tauplitz/Bad Mitterndorf	161
Preko 200 m	29. 1. 2003.	Daniela Iraschko	Kulm	Tauplitz/Bad Mitterndorf	200

Tandem

Prvi skok	Datum	Skakači	Skakaonica	Mjesto	Dužina (m)
U historiji	18. 2. 2016[21]	Rok Urbanc Jaka Rus	Planica HS 45	Planica	35

Skijaški letovi

Skijaški skokovi potječu iz Norveške, ali domovina skijaških letova jeste Slovenija, u kojoj je 1930-ih Stanko Bloudek konstruirao prvu letaonicu na svijetu, koja je po njemu nazvana Bloudekova velikanka. Kasnije je konstruktorsku tradiciju nastavio Janez Gorišek, građevinski inženjer, sportist i entuzijastični sportski promotor, koji je 1969. konstruirao novu letaonicu na Planici, kao i još nekoliko letaonica i skakaonica širom svijeta. Godine 1936. FIS je počeo regulirati izgradnju skakaonica i odredio međunarodne standarde. U to vrijeme bilo je zabranjeno graditi skakaonice na kojima su bilo mogući skokovi duži od 80 m. Ipak, sagrađena je spomenuta letaonica na Planici (Bloudekova), ali proteklo je nekoliko godina dok FIS nije odobrio održavanje takmičenja na njoj.

Letovi su ekstremna vrsta skijaških skokova. Iste su forme kao i skokovi, samo što se takmičenja održavaju na velikim skakaonicama, tj. letaonicama, na kojima je kritična tačka najmanje 185 m. Kod letova je naglasak više na sposobnosti jedrenja zrakom nego na samim skakačkim sposobnostima. Trenutno ima pet takvih skakaonica u svijetu: Vikersundbakken u Vikersundu (Norveška), "Heini Klopfer" u Oberstdorfu (Njemačka), Kulm u Tauplitzu/Bad Mitterndorfu (Austrija), Letalnica u Planici (Slovenija) i Čerťák u Harrachovu (Češka). Šesta letaonica, Copper Peak u Michiganu (SAD), trenutno se ne koristi jer ne odgovara FIS-ovim standardima, iako postoje planovi za rekonstrukciju. Također postoje planovi za izgradnju još letaonica, čak i za dvoransku u finskom mjestu Ylitornio.^[22]

Na ovim skakaonicama postižu se najveće dužine i na svakoj je moguće preći 200 m. Trenutni svjetski rekord iznosi 254,5 m, a postavio ga je Slovenac Domen Prevc na Letalnici 2025. Od 1972. svake druge godine održava se Svjetsko prvenstvo u skijaškim letovima, s tim da je bilo prebačeno iz parnih u neparne godine, pa je opet vraćeno na parne. Takmičenje se odvija u dva dana, odnosno četiri serije, čiji se rezultati sabiru. Na SP 1992, 1994, 1996. i 1998. pojedinačne dnevne pobjede (nakon dvije serije) također su se računale i kao pobjede u Svjetskom kupu.

Većina najboljih takmičara u "običnim" ski-skokovima često su među najboljima i u letovima. Ipak, neki skakači, kao što su Austrijanac Martin Koch, Johan Remen Evensen ili Slovenac Robert Kranjec, smatraju se specijalistima za letove.

Spisak letaonica

Ime	Lokacija	Otvorena	K-tačka	Veličina	Rekord
Letalnica	Planica	1969.	K-200	HS 240	254,5 m
Vikersundbakken	Vikersund	1936.	K-200	HS 240	253,5 m
Kulm	Tauplitz	1950.	K-200	HS 225	247,5 m
"Heini Klopfer"	Oberstdorf	1950.	K-200	HS 225	242,5 m
Čerťák	Harrachov	1979.	K-185	HS 205	214,5 m
Copper Peak	Ironwood	1970.	K-170	HS 180	158 m

Skijaški letovi i padobranstvo

Skijaši-letači oslanjaju se na iste aerodinamičke položaje tijela kao i padobranci (tzv. tracking^[23] i delta-formacije). Budući da su se tehnologija opreme i tehnike leta poboljšale tokom 1970-ih, izgleda da su oba sporta razvila ove aerodinamički stabilne položaje tijela. U zavisnosti od opreme koja se koristi, odnos "klizanja" po zraku za tracking i delta-položaj u oba sporta može biti do 2:1, što znači da skijaš-letač ili padobranac za svaki metar visine koji izgube mogu dobiti 2 m horizontalne putanje. Općenito, padobranci "lete" zrakom dvostruko brže od ski-letača. Učesnici u oba sporta sebe nazivaju "skakačima".

Broj službenih letova preko 200 m

• Do 25. 3. 2018.

Plasman	Skakač	#
1.	Robert Kranjec	206
2.	Simon Ammann	166
3.	Gregor Schlierenzauer	147
4.	Martin Koch	138
Kamil Stoch	138
6.	Peter Prevc	132
7.	Noriaki Kasai	126
8.	Jurij Tepeš	119
9.	Adam Małysz	112
10.	Richard Freitag	110

• aktivni skakači obojeni su ljubičasto

Savršeni skokovi

"Savršen skok" jest slučaj kad skakač dobije maksimalnu ocjenu za stil (20) od svih pet sudija. Dosad je to pošlo za rukom osmorici skakača:

Br.	Datum	Skakač	Plasman	Skakaonica	Veličina	Mjesto	Serija	Takmičenje	Dužina (m)	Video
1.	7. 3. 1976.	Toni Innauer	1.	"Heini Klopfer" K-175	L	Oberstdorf	–	KOP Međunarodna sedmica ski-letova	176
2.	24. 1. 1998.	Kazuyoshi Funaki	2.	"Heini Klopfer" K-185	L	Oberstdorf	druga	Svjetski kup / SP u letovima	187,5
3.	25. 1. 1998.	Kazuyoshi Funaki	1.	"Heini Klopfer" K-185	L	Oberstdorf	druga	Svjetski kup / SP u letovima	205,5
4.	15. 2. 1998.	Kazuyoshi Funaki	1.	Hakuba K-120	V	Nagano	druga	Olimpijske igre	132,5
5.	17. 1. 1999.	Kazuyoshi Funaki	2.	Wielka Krokiew K-116	V	Zakopane	prva	Svjetski kup	119
6.	8. 2. 2003.	Sven Hannawald	1.	Mühlenkopf K-130	V	Willingen	prva	Svjetski kup	142
7.	8. 2. 2003.	Hideharu Miyahira	6.	Mühlenkopf K-130	V	Willingen	druga	Svjetski kup	135,5
8.	6. 1. 2009.	Wolfgang Loitzl	1.	"Paul Ausserleitner" HS 140 (noćni)	V	Bischofshofen	prva	Novogodišnja turneja	142,5
9.	20. 3. 2015.	Peter Prevc	1.	Letalnica HS 225	L	Planica	druga	Svjetski kup	233
10.	22. 3. 2015.	Jurij Tepeš	1.	Letalnica HS 225	L	Planica	druga	Svjetski kup	244
11.	28. 3. 2025.	Daniel Tschofenig	4.	Letalnica HS 240	L	Planica	druga	Svjetski kup	233,5

Hannawaldu i Loitzlu za njihov drugi skok tog dana sudije su dodijelile po još četiri 20-ice (+ dodatnih 19,5), tako da su dobili devet 20-ica u okviru jednog takmičenja.

Ostali poznati skakači mogu se pronaći na sljedećim spiskovima:

• Osvajači Svjetskog kupa
• Osvajači olimpijskih medalja
• Osvajači medalja na svjetskim prvenstvima
• Pobjednici Turneje 4 skakaonice

Najpoznatiji skakači

kako bi bili uvršteni na ovaj spisak, muškarci moraju imati ili najmanje 20 pobjeda u Svjetskom kupu, 400 nastupa u Svjetskom kupu ili tri olimpijske medalje.^[24][25] Žene moraju imati najmanje deset pobjeda u Svjetskom kupu ili jednu olimpijsku medalju.^[26][27]

Muškarci Gregor Schlierenzauer Thomas Morgenstern Andreas Goldberger Andreas Felder Andreas Kofler Andreas Widhölzl Martin Höllwarth Heinz Kuttin Matti Nykänen Toni Nieminen Jari Puikkonen Janne Ahonen Matti Hautamäki Kazuyoshi Funaki Masahiko Harada Noriaki Kasai Lars Bystøl Birger Ruud Robert Johansson Sven Hannawald Dieter Thoma Jens Weißflog Severin Freund Martin Schmitt Andreas Wellinger Kamil Stoch Adam Małysz Peter Prevc Simon Ammann

Gregor Schlierenzauer ima najviše pobjeda u Svjetskom kupu (53) Carina Vogt prva je olimpijska pobjednica u skijaškim skokovima (2014) Žene Daniela Iraschko-Stolz Coline Mattel Sara Takanashi Maren Lundby Carina Vogt Katharina Althaus Sarah Hendrickson

Neuspješni

• Vinko Bogataj – najpoznatiji kao "Čovjek agonije poraza" zbog česte upotrebe snimka njegovog spektakularnog pada u uvodnoj špici emisije ABC's Wide World of Sports
• Eddie Edwards – miljenik publike na ZOI 1988, ali i općenito, zbog svog humorističkog pristupa takmičenjima

Važna odredišta

Letalnica u Planici

Svjetski kup Tauplitz Villach Harrachov Liberec Kuopio Kuusamo Lahti Pragelato Predazzo Sapporo Klingenthal Titisee-Neustadt Willingen Wisła Zakopane Planica Engelberg

Turneja 4 skakaonice Oberstdorf Garmisch-Partenkirchen Innsbruck Bischofshofen Raw Air Lillehammer Oslo Trondheim Vikersund

Nacionalni rekordi

Rang	Država	Rekorder	Dužina (m)	Lokacija	Godina	Izvor
1.	Slovenija	Domen Prevc	254,5	Planica	2025.	[28]
2.	Austrija	Stefan Kraft	253,5	Vikersund	2017.	[29]
3.	Norveška	Robert Johansson	252	Vikersund	2017.	[30]
	Japan	Ryōyū Kobayashi		Planica	2019.	[31]
4.	Poljska	Kamil Stoch	251,5	Planica	2017.	[32][33]
5.	Njemačka	Markus Eisenbichler	248	Planica	2017 / 2019.	[32][34]
6.	SAD	Kevin Bickner	244,5	Vikersund	2017.	[35]
7.	Finska	Janne Happonen	240	Vikersund	2011.	[36]
8.	Švicarska	Simon Ammann	239,5	Planica	2017.	[37]
9.	Rusija	Jevgenij Klimov	237	Planica	2020.	[38]
10.	Češka	Antonín Hájek	236	Planica	2010.	[39]
11.	Italija	Alex Insam	234	Planica	2025.	[40]
12.	Francuska	Vincent Descombes Sevoie	230,5	Vikersund	2016.	[41]
13.	Ukrajina	Jevhen Marusjak	228,5	Planica	2024.	[42]
14.	Estonija	Artti Aigro	228	Planica	2019.	[37]
15.	Kanada	Mackenzie Boyd-Clowes	224 m	Planica	2016.	[43]
16.	Bugarska	Vladimir Zografski	215	Oberstdorf	2025.	[44]
17.	Turska	Muhammed Ali Bedir	212,5 m	Tauplitz	2023.	[45]
18.	Švedska	Isak Grimholm	207,5	Planica	2007.	[46]
	Južna Koreja	Choi Heung-Chul		Planica	2008.	[47]
19.	Slovačka	Hektor Kapustík	202	Planica	2025.	[40]
20.	Kazahstan	Sergej Tkačenko	199,5	Planica	2019.	[48]
21.	Bjelorusija	Pjotr Čadajev	197,5	Kulm	2006.	[49]
22.	Nizozemska	Boy van Baarle	197	Tauplitz	2005.	[50][51]
23.	Grčka	Nico Polychronidis	186	Oberstdorf	2013.	[52][53]
24.	Rumunija	Daniel Cacina	169,5	Planica	2025.	[40]
25.	Kina	Zhao Jiawen	144	Kuusamo	2023.	[54]
26.	Gruzija	Koba Cakadze	142	Vikersund	1967.	[55]
27.	Španija	Bernat Sola	141	Kulm	1986.	[52][56]
28.	Mađarska	Gábor Gellér	139	Harrachov	1980.	[56]
29.	Danska	Andreas Bjelke Nygaard	137	Lillehammer	2000-ite	[57]
30.	Velika Britanija	Sam Bolton	134,5	Whistler	2019.	[58][59]
31.	Latvija	Markuss Vinogradovs	130	Trondheim	2020/21.	[60]
32.	Island	Anton Øyvindsson	127	Zakopane	2021.	[61]
33.	Kirgistan	Dmitrij Čvikov	124	Innsbruck	2002.	[62]
34.	Hrvatska	Josip Šporer	102	Planica	1940-e	[63]
35.	Tajland	Korawik Saendee	100	Lahti	2024.	[64]
36.	Uganda	Dunstan Odeke	87	Norveška	1990-e	[65]
37.	Litvanija	Zbigniew Kiwert	86	Nižnji Novgorod	1960.	[66]
38.	Bosna i Hercegovina	Jovan Radovanović	69,5	Travnik	1984.	[67][68][69]
39.	Srbija	Nikola Stevanović	65	Planica	2019.	[70]
40.	Andora	Tomás Cano	64,5	La Molina	1992.	[71][72][73]
41.	Sjeverna Makedonija	Goga Popov mlađi	62	Planica	1952.	[74]
42.	Australija	Bruce Neville	57,5	Westby	1997.	[75]
43.	Lihtenštajn	Norbert Frick	54,5	Riezlern	1981.	[76]
44.	Crna Gora	Božo Čvorović	46	Žabljak	1962.	[77]
45.	Grenland	Hans Holm	45	Oslo	1956.	[78][79]
46.	Belgija	Jeno Farinon	37	Höhnhart	2019.	[80]
47.	Meksiko	José Miguel Banda Ceja	35	Park City	2012.	[81][82][83]
48.	Čile	Alfredo Aliaga	30	Farellones	1955.	[84][85]
49.	Novi Zeland	Roy McKenzie	25,3	Coronet Peak	1947.	[86]
50.	Argentina	Luis de Ridder	25	Farellones	1954.	[85][87]
51.	Liban	Nadim Barrage	16	Baszarri	1968.	[88][89]
52.	Bolivija	René Farwig	>10	Farellones	1954.	[90][91]
53.	Farska ostrva	nolink	6,8	Klaksvík	1970.	[92]

Skijaški skokovi na vodi

Također pogledajte: Skijanje na vodi

Skok se izvodi na dvjema dugačkim skijama, sličnim onima koje koriste početnici, sa specijalnim repnim stabilizatorom, koji je nešto kraći i dosta širi (tako da nosi težinu skijaša kad je na rampi za skok). Skijaši koje vuče čamac fiksiranom brzinom izvode manevre kako bi postigli maksimalnu brzinu kada dolaze na rampu koja pluta na vodi i lansiraju se u zrak s ciljem da pređu što veću dužinu dok ponovo ne dodirnu vodu. Profesionalci mogu postići dužine 70 m. Skijaš mora uspješno doksočiti i zadržati kontrolu nad užetom kako bi mu se daljina priznala.

Ekstremnu verziju ovog sporta, nazvanu (također) "ski-letovi", u kojoj su povećane i brzina čamca i visina rampi promovirali su Scot Ellis i Jim Cara.

Također pogledajte

• Turneja 4 skakaonice
• Svjetsko prvenstvo u skijaškim letovima
• Skijaški skokovi na ZOI
• Svjetski kup u skijaškim skokovima