Republika Kosovo (1991–1999)

Republika Kosovo (albanski: Republika e Kosovës) ili Prva Republika Kosovo bila je samoproglašena kvazidržava u jugoistočnoj Evropi osnovana 1991.^[1] Tokom svog vrhunca, nastojala je da uspostavi sopstvene paralelne političke institucije nasuprot institucijama AP Kosovo i Metohije koje je držala jugoslavenska Republika Srbija.

Republika Kosovo Republika e Kosovës
1991–1999
Prethodnice: ← SAP Kosovo Nasljednice: AP Kosovo i Metohija → Kosovo pod upravom Ujedinjenih nacija →
Zastava Grb
Himna: Himni i Flamurit
Položaj na karti
Status		Priznata samo od Albanije
Glavni i najveći grad		Priština
Službeni jezik		albanski
Demonim		Kosovar
Državno uređenje		Republika
Predsjednik
• 1992-2000.		Ibrahim Rugova
Predsjednik Skupštine
• 1990-1992.		Ilaz Ramajli
Premijer
• 1991-1999.		Bujar Bukoshi
• 1999-2000.		Hashim Thaçi
Zakonodavstvo		Skupština
Historija		Jugoslavenski ratovi
-	Tajni sastanak	7. septembar 1990.
-	Proglašenje	22. septembar 1990.
-	Ukidanje	1. februar 1999.
Osnivanje		22. septembar 1990.
Ukidanje		1. februar 1999.
Stanovništvo
• Ukupno (1995.)		2.100.000
Valuta		Jugoslavenski dinar Albanski lek Njemačka marka
Vremenska zona		UTC +1
• Ljeti (DST)		UTC +2
Format datuma		D.M.GGGG.
Vozačka strana		desna
Danas dio		Kosovo

Zastava koju je koristila Republika Kosovo bila je veoma slična zastavi Albanije, sa istim simbolom na istoj pozadini u boji.

Historija

Proglašenje

Krajem juna 1990. albanski članovi pokrajinske skupštine predložili su glasanje o tome da li da se formira nezavisna republika; predsjednik skupštine etnički Srbin odmah ju je zatvorio i obećao da će ponovo otvoriti skupštinu 2. jula, što je kasnije odloženo.

Dana 2. jula, velika većina albanskih članova pokrajinske skupštine vratila se u Skupštinu, ali je ona bila zaključana; pa su na ulici ispred glasali da se Kosovo proglasi Republikom u okviru jugoslavenske federacije.^[2] Vlada Srbije je odgovorila raspuštanjem Skupštine i Vlade Kosova, ukidajući preostalu autonomiju. Srpska vlada je tada usvojila još jedan zakon o radnim odnosima kojim je otpušteno još 80.000 albanskih radnika.

Etnički Albanci, članovi sada zvanično raspuštene Skupštine Kosova sastali su se u tajnosti u Kačaniku 7. septembra i proglasili "Republiku Kosovo" u kojoj će zakoni iz SR Jugoslavije važiti samo ako su u skladu sa ustavom Republike. Skupština je 22. septembra 1991. godine proglasila "Republiku Kosovo"^[3] državom. Ovu deklaraciju je podržalo 99% birača na nezvaničnom referendumu održanom nekoliko dana kasnije.^[4] Republika Kosovo je dobila diplomatsko priznanje od Albanije.

Paralelne strukture

Kosovski Albanci su organizovali pokret otpora, stvarajući niz paralelnih struktura u obrazovanju, medicinskoj njezi i oporezivanju.^{[5][potrebna stranica]} Otvorene su nove škole, a kuće su pretvorene u objekte za škole, uključujući srednje škole i univerzitete. A na paralelnim izborima izabrani su novi lideri, formirajući novu državu u zemlji. Zbog represije, nova vlada je bila u egzilu. Postojala je paralelna nogometna liga, sve dok nisu svi sportisti bivali protjerivani sa stadiona i sportskih objekata.^[6][7]

NATO intervencija

Od 1995. pa nadalje, tenzije u regionu su eskalirale što je dovelo do rata na Kosovu koji je počeo u februaru 1998.^[8][9][10] koji se vodio između Savezne Republike Jugoslavije i gerilskih snaga Oslobodilačke vojske Kosova (OVK).^[11] Kampanja koju je predvodila OVK nastavila se u januaru 1999. godine i privukla je pažnju svjetskih medija masakrom u Račku, masovnim ubistvom oko 45 Albanaca (uključujući 9 pobunjenika OVK)^[12] od strane srpskih snaga sigurnosti.^[13] Kasnije tog proljeća u Rambujeu u Francuskoj održana je međunarodna konferencija koja je rezultirala predloženim mirovnim sporazumom (Sporazum iz Rambujea) koji je prihvatila albanska strana, ali ga je odbacila jugoslavenska strana.^[14]

Neuspijeh pregovora u Rambujeu rezultirao je vazdušnom kampanjom NATO-a protiv Savezne Republike Jugoslavije koja je trajala od 24. marta do 11. juna kada su jugoslavenske vlasti potpisale vojno-tehnički sporazum kojim je mirovnim snagama NATO-a (KFOR) i međunarodnoj civilnoj misiji (UNMIK) omogućen ulazak na Kosovo.

UNMIK je službeno preuzeo kontrolu nad Kosovom. Privremene institucije samouprave su uspostavljene kako bi se omogućilo kosovskim političkim liderima i liderima zajednica da budu zastupljeni u odlukama. OVK je raspuštena i zamenjena Kosovskim zaštitnim korpusom, lako naoružanom civilnom organizacijom za hitne slučajeve.

Vlada

Pozicija	Ime i prezime	Period	Napomene	Ref
Predsjednik	Ibrahim Rugova	1992–2000	U egzilu u Italiji od 5. maja do 15. jula 1999.	[15]
Premijer
	Bujar Bukoshi	1991–2000	U egzilu u Ljubljani, zatim od maja 1992. do augusta 1999. u Bonu.
	Hashim Thaçi	1999–2000	Privremeni premijer u opoziciji.
Predsjednik Skupštine	Ilaz Ramajli	1990–1992

Također pogledajte

• Oružane snage Republike Kosovo
• Oslobodilačke vojske Kosova

Reference

1. "Statement of Albanian PM Sali Berisha during the recognition of the Republic of Kosovo, stating that this is based on a 1991 Albanian law, which recognized the Republic of Kosova". keshilliministrave.al. 18. 2. 2008. Arhivirano s originala, 16. 3. 2012. Pristupljeno 6. 2. 2020.
2. Malcolm, Noel (1999). Kosovo: a short history. New York: HarperPerennial. str. 346. ISBN 9780060977757.
3. Vidmar, Jure (2021). "International Legal Responses to Kosovo's Declaration of Independence". Vanderbilt Law Review. 42 (3): 779. Pristupljeno 17. 1. 2023.
4. Müller, Beat. "Kosovo (Jugoslawien), 30 September 1991: Unabhängigkeit". sudd.ch (jezik: njemački). Pristupljeno 17. 1. 2023.
5. Clark, Howard (2000). Civil Resistance in Kosovo. London: Pluto Press. ISBN 0745315690.
6. Demi, Agron (19. 4. 2018). "How to build a parallel state". prishtinainsight.com. Pristupljeno 17. 1. 2023.
7. Pula, Besnik (1. 1. 2004). "The emergence of the Kosovo "parallel state," 1988–1992". Nationalities Papers. 32 (4): 797–826. doi:10.1080/0090599042000296131. Pristupljeno 17. 1. 2023.
8. Independent International Commission on Kosovo (2000). The Kosovo Report (PDF). Oxford: Oxford University Press. str. 2. ISBN 9780199243099.
9. Quackenbush, Stephen L. (2015). International Conflict: Logic and Evidence. Los Angeles: Sage. str. 202. ISBN 9781452240985.
10. Association of the United States Army (juni 1999). "Roots of the Insurgency in Kosovo" (PDF). Pristupljeno 17. 1. 2023.
11. Glenny, Misha (2012). The Balkans. USA: Penguin Books. str. 652. ISBN 9780142422564.
12. Judah 2000, p. 193
13. Strauss, Julius (30. 6. 2001). "Massacre that started long haul to justice". Telegraph.co.uk. Pristupljeno 17. 1. 2023.
14. Suy, Eric (2000). "NATO's Intervention in the Federal Republic of Yugoslavia". Leiden Journal of International Law. 13: 193–205. doi:10.1017/S0922156500000133. Pristupljeno 17. 1. 2023.
15. "Alternative government: Republic of Kosovo". WorldStatesmen.org. Pristupljeno 17. 1. 2023.

Izvori

• Judah, Tim (2000). Kosovo: War and Revenge. Yale University Press. ISBN 0300097255. Pristupljeno 17. 2. 2013.