Jura regalia

Jura regalia^[1] je srednjovjekovni pravni izraz koji je označavao prava koja su pripadala isključivo kralju, bilo kao bitna za njegov suverenitet ( jura majora, jura esencijalia), kao što je kraljevska vlast, ili kao slučajna (jura minora, jura incidentalia), kao što su prava na lov, ribolov i rudarstvo. Mnogi vladari u srednjem vijeku i u kasnijim vremenima polagali su pravo da prigrabe prihode upražnjenih biskupskih sjedišta ili opatija kao kraljevsko pravo.^[2] U nekim zemljama, posebno u Francuskoj. gdje je bio poznat kao droit de régale), jura regalia se počela primjenjivati gotovo isključivo na to pretpostavljeno pravo. Sloboda je bila oblast u kojoj se kraljevsko pravo ne primenjuje. Regalna prava (regalije) (latinski ius regalia – kraljevska prava) su određena prava koja je koristio vladar.

Regalna prava mogla bi se posmatrati kao veća i manja. U veća regalna prava spadaju dodjeljivanje visokih zvanja i odlikovanja. U manja regalna prava spadaju izvori prihoda kojima je vladar dopunjavao svoje finansije. To su razni opći porezi i dažbine (drumarina, mostarina, kovanje novca, korištenje rudnika, carine i drugo). Države novog vijeka su od regalnih prava razvile državni monopol (isključivo pravo države da prodaje određene artikle kao što su so, šibice i sl).

U srednjovjekovnoj Bosni krajem 14. i početkom 15. vijeka vladar je bio prinuđen da dio regalnih prava ustupi velmožama. Tako su neke ranije vladareve carine pripale velmožama.