Gudački instrumenti

Gudački instrumenti su muzički instrumenti koji pripadaju grupi žičanih instrumenata i koji se sviraju tako što se gudalom povlači preko žica.

Gudalo

Danas se u klasičnoj muzici koriste četiri standardna gudačka instrumenta: violina, viola, violončelo i kontrabas. U posljednje vrijeme pokušava se oživjeti upotreba izumrlih gudačkih instrumenata za potrebe stilskog izvođenja stare muzike. Danas se u tehno muzici koriste čak i električni gudački instrumenti.

Gudački instrumenti odlikuju se širokim rasponom tonova), sposobnošću regulisanja dinamike, agogike i boje tona (što omogućuje izražajnost) te virtuoznošću. Zato su prihvaćeni kao najvažniji instrumenti u klasičnoj muzici. Čine temelj simfonijskog orkestra i imaju važne sviračke dionice u kamernim sastavima.^[1]

Gudački instrumenti

• Violina
• Viola
• Violončelo
• Kontrabas
• Gusle

Violina	Viola	Violončelo	Kontrabas

VIOLINA

• Violina se može posmatrati kao obrazac gudačkog instrumenta uopšte, opis njene građe važi za sve gudačke instrumente, samo se veličina mijenja, i donekle oblik.
• Violoina ima četiri žice (g-d1-a1-e2).
• Desna ruka svirača neposredno gudalom proizvodi ton, a lijeva podešava visinu tona, pritiskajući žice.
• Veoma virtuozan muzički instrument, dosta muzičkih djela je napisano za solo violinu, ali je takodjer važan instrument u orkestru.
• Najvažniji graditelji violina: Amati, Gvarneri i Stradivari.

VIOLA

• Veca je od violine za nekoliko centimetara, podešava se za kvintu niže, manje je zastupljena u solističkoj muzici, orkestarski i kamerni instrument.
• Zvuk je tamniji i napet
• Muzička dionica za violu se pise u altovskom (C) kljucu.

VIOLONČELO

Dosta većih dimenzija od violine, pa se zato drugačije i drži - među koljenima, nožicom oslonjenom na pod. Podešava se: a-d-G-C, osnovni ključ mu je bas ključ. Pun i bogat zvuk, dolazi do izražaja u muzici romantičnog stila.

KONTRABAS

• Srazmjerno najdubljem registru, i dimenzije kontrabasa su najveće, zato svirač uz njega stoji, a instrument je oslonjen nožicom o pod.
• Zbog debljine žica, gudalo je masivno, potrebno je snažno pritiskati žice, pa je virtuozitet na ovom instrumentu veoma mali.
• Podešava se: G-D-1A-1E, a neki imaju i petu žicu-1C ili 2H.
• Zvučnost je puna, ali bez sjaja i prodornosti.^[2]

Historija

Violina je žičani gudački instrument sa četiri žice, i od svih gudačkih instrumenata proizvodi najviše tonove i najmanjih je dimenzija. Riječ violina posredstvom romanskih jezika dolazi iz srednjovjekovne latinske riječi vitula što označava žičani instrument. Najraniji oblik violine je vrlo različit od onog danas. U početku violina je imala vrat koji je bio kraći, deblji i manje nagnut. Svirački dio je bio isto tako kraći, most je ravniji i žice su bile napravljene od životinjskih iznutrica (crijeva). Nastala u sjevernoj Italiji u ranom 16. vijeku. Prvi graditelji violina vjerovatno su spojili elemente tri tada raširena instrumenta: rebek koji je bio u upotrebi od 10. vijeka (nastao od arapskog instrumenta zvanog rabab), renesansne gusle i lira da braccio. Jedan od najranijih detaljnih opisa tog instrumenta, uključujući i njegovo ugađanje je Jambe de Ferov Epitome musical, objavljen u Lyonu 1556. Do tada se violina već bila počela širiti Evropom. Najstariju dokumentiranu violinu sa četiri žice nalik današnjoj, izgradio je 1555. godine Andrea Amati.^[3] Druge violine koje se spominju ranije imale su samo tri žice. Postala je omiljeni instrument među uličnim sviračima i plemstvom, što pokazuje i činjenica da je francuski kralj Karlo IX 1560. godine od Amatija naručio 24 violine. Iz tog kompleta je i najstarija očuvana violina poznata kao "Karlo IX", proizvedena u Cremoni oko 1560. Ipak najveći značaj iz ove porodice pripada Nikoli Amatiju, i kao graditelju i kao učitelju drugih majstora.^[3] Violina "Mesija" ili "Le Messie" (poznata i kao "Salabue" koju je proizveo Antonio Stradivari 1716. nikada nije korištena i još uvijek je u neiskvarenom stanju. Danas se nalazi u muzeju Ashmolean u Oxfordu.U početku violina nije bila popularna, i smatrana je muzičkim instrumentom niskog statusa. Ali do 1600. poznati kompozitori poput Claudio Monteverdi koriste violinu u svojim operama, tako da je ugled violine porastao. Ugled violine nastavlja rasti tokom perioda baroka, čineći je značajnom takvi proslavljeni kompozitori muzike kao što su Antonio Vivaldi i Johann Sebastian Bach. Do sredine 18. vijeka, violina uživa glavno mjesto u instrumentalnim muzičkim ansamblima. U 19. vijeku, uspon violine do njene slave je ostvaren od strane virtuoza, kao što su violinisti Niccolò Paganini i Pablo de Sarasate. U 20. vijeku violina je dostigla nove visine, kako u tehničkom tako i u umjetničkom smislu. Isaac Stern i Fritz Kreisler su neka od poznatih imena iz tog vremena.^[4]