Remove ads
Anksiozni poremećaji su skup mentalnih poremećaja karakteriziran značajnim i nekontroliranim osjećajima anksioznosti i straha[4] tako da su društvene, profesionalne i osobne funkcije osobe značajno narušene.[4] Anksioznost može uzrokovati fizičke i kognitivne simptome, kao što su nemir, razdražljivost, laka zamornost, poteškoće s koncentracijom, ubrzan rad srca, bol u grudima, abdominalni bol i niz drugih simptoma koji se mogu razlikovati u zavisnosti od pojedinca.[4]
| Anksiozni poremećaj | |
|---|---|
 | |
| Vrisak (norveški: Skrik) slika norveškog umjetnika Edvarda Muncha[1] | |
| Specijalnost | Psihijatrija, klinička psihologija |
| Simptomi | Zabrinutost, ubrzan rad srca, drhtavica |
| Komplikacije | Depresija, poteškoće sa spavanjem, loš kvalitet života, samoubistvo[2] |
| Uobičajeno pojavljivanje | Životna dob 15–35 godina[3] |
| Trajanje | > 6 mjeseci[3][4] |
| Uzroci | Genetički, okolišni i psihološki faktori [5] |
| Faktori rizika | Zlostavljanje djece, porodična historija, siromaštvo[3] |
| Dijagnostička metoda | Psihološka procjena |
| Tretman | Promjene životnog stila, savjetovanje, lijekovi[3] |
| Lijek | Antidepresivi, anksiolitici, beta blokatori[5] |
| Prognoza | Uz liječenje, normalan život |
| Frekvencija | 12% godišnje[6] |
U ležernom diskursu, riječi "anksioznost" i "strah" često se koriste naizmjenično. U kliničkoj upotrebi, oni imaju različita značenja: anksioznost je definirana kao neugodno emocijsko stanje kojem se uzrok ili ne može lahko identificirati ili se smatra nekontroliranim ili neizbježnim, dok je strah emocijski i fiziološki odgovor na prepoznatu vanjsku prijetnju.[7] Krovni izraz anksiozni poremećaj odnosi se na brojne specifične poremećaje koji uključuju strahove (fobije) ili simptome anksioznosti.[4]
Postoji nekoliko tipova anksioznih poremećaja, uključujući generalizovani anksiozni poremećaj, specifičnu fobiju, socijalni anksiozni poremećaj, separacioni anksiozni poremećaj, agorafobiju, panični poremećaj i selektivni mutizam.[4] Pojedinačni poremećaj može se dijagnosticirati korištenjem specifičnih i jedinstvenih simptoma, pokretačkih događaja i vremena.[4] Ako osobi je dijagnosticiran anksiozni poremećaj, medicinski stručnjak mora procijeniti osobu kako bi osigurao da se anksioznost ne može pripisati drugoj medicinskoj bolesti ili mentalnom poremećaju.[4] Moguće je da pojedinac ima više od jednog anksioznog poremećaja tokom života ili istovremeno[4] i anksiozni poremećaji su obilježeni tipskim upornim tokom.[8] Za osobe s anksioznošću postoje brojni tretmani i strategije koje mogu poboljšati njihovo raspoloženje, ponašanje i sposobnost funkcioniranja u svakodnevnom životu.
Remove ads
![Thumb](#/media/Datoteka:A._Morison_"Physiognomy_of_mental_diseases",_cases_Wellcome_L0022722_(cropped).jpg)
Generalizirani anksiozni poremećaj (GAD) je čest poremećaj, karakteriziran dugotrajnom anksioznošću koja nije usmjerena ni na jedan objekt ili situaciju. Osobe s generaliziranim anksioznim poremećajem doživljavaju nespecifičan uporan strah i brigu i postaju pretjerano zabrinuti za svakodnevne stvari. Generalizirani anksiozni poremećaj je "karakteriziran hroničnom pretjeranom zabrinutošću praćenom sa tri ili više od sljedećih simptoma: nemir, umor, problemi s koncentracijom, razdražljivost, napetost mišića i poremećaj spavanja".[9] Generalizirani anksiozni poremećaj je najčešći anksiozni poremećaj koji pogađa starije odrasle osobe.[10] Anksioznost može biti simptom medicinskog ili problema poremećaja upotrebe supstanci i medicinski stručnjaci moraju biti svjesni toga. Dijagnoza GAD-a se postavlja kada je osoba bila pretjerano zabrinuta zbog svakodnevnih problema šest mjeseci ili više.[11] Ovi stresovi mogu uključivati porodični život, posao, društveni život ili vlastito zdravlje. Osoba može otkriti da ima problema s donošenjem svakodnevnih odluka i pamćenjem obaveza, kao posljedeica nedostatka koncentracije i/ili preokupacije brigom.[12] Simptom može biti napregnut izgled, sa pojačanim znojenjem šaka, stopala i pazuha,[13] i mogu biti plačljivi, što može ukazivati na depresiju.[14] Prije nego što se postavi dijagnoza anksioznog poremećaja, ljekari moraju isključiti anksioznost uzrokovanu lijekovima i druge medicinske uzroke.[15]
Kod djece GAD može biti povezan s glavoboljama, nemirom, bolovima u trbuhu i lupanjem srca.[16] Typically it begins around 8 to 9 years of age.[16]
Remove ads
Globalno, od 2010. godine, približno 273 miliona (4,5% stanovništva) imalo je anksiozni poremećaj.[17] Češći je kod žena (5,2%) nego kod muškaraca (2,8%).[17]
U Evropi, Africi i Aziji, doživotne stope anksioznih poremećaja su između 9 i 16%, a godišnje stope su između 4 i 7%.[18] U Sjedinjenim Državama, doživotna prevalencija anksioznih poremećaja je oko 29 %[19] a između 11 i 18% odraslih ima to stanje u datoj godini.[18] Na ovu razliku utiče niz načina na koje različite kulture tumače simptome anksioznosti i ono što smatraju normativnim ponašanjem.[20][21] Općenito, anksiozni poremećaji predstavljaju najrasprostranjenije psihijatrijsko stanje u Sjedinjenim Državama, izvan poremećaja upotrebe supstanci.[22]
Kao i odrasli, djeca mogu doživjeti anksiozne poremećaje; između 10 i 20 posto sve djece će razviti potpuni anksiozni poremećaj prije 18. godine,[23] čineći anksioznost najčešćim problemom mentalnog zdravlja mladih ljudi. Anksiozne poremećaje kod djece je često teže identificirati nego njihove odrasle kolege, zbog poteškoća s kojima se suočavaju mnogi roditelji da ih razlikuju od normalnih dječjih strahova. Isto tako, anksioznost kod djece se ponekad pogrešno dijagnosticira kao poremećaj hiperaktivnosti i deficita pažnje ili, zbog sklonosti djece da fizički tumače svoje emocije (kao što su bolovi u stomaku, glavobolja, itd.), anksiozni poremećaji se u početku mogu zamijeniti s fizičkim bolestima.[24]
Anksioznost kod djece ima različite uzroke; ponekad je anksioznost ukorijenjena u biologiji i može biti proizvod nekog drugog postojećeg stanja, kao što je poremećaj iz autističkog spektra.[25] Gifted children are also often more prone to excessive anxiety than non-gifted children.[26] Drugi slučajevi anksioznosti proizlaze iz toga što je dijete doživjelo traumatski događaj nekog tipa , a u nekim slučajevima uzrok djetetove anksioznosti nije moguće precizno odrediti.[27]
Anksioznost kod djece ima tendenciju da se manifestira uz teme prilagođene uzrastu, kao što su strah od polaska u školu (nije u vezi sa maltretiranjem) ili nedovoljno dobrog uspjeha u školi, strah od društvenog odbacivanja, strah da će se nešto dogoditi voljenim osobama, itd. Šta razdvaja poremećena anksioznost od normalne anksioznosti u djetinjstvu je trajanje i intenzitet uključenih strahova.
Remove ads
- Anksioznost
- Terapija izloženosti
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads