Azoospermijski faktor (AZF) obuhvata jedan od nekoliko proteina ili njihovih gena, kodiranih iz regije AZF na ljudskom hromosomu Y.[1] Delecije u ovoj regiji povezane su sa nemogućnošću proizvodnje sperme.[2] Podregije u AZF-u su AZFa (ponekad AZF1), AZFb i AZFc (zajedno zvane AZF2). AZF mikrodelecije jedan su od glavnih uzroka muške neplodnosti, za azoospermiju (potpuno odsustvo sperme u ejakulatu[3][4]) i ozbiljnu oligozoospermiju (manje od 5 miliona spermatozoida u ejakulatu.[5][6] AZF je termin koji koristi HUGOov Odbor za gensku nomenklaturu.
Od 15% parova koji su pogođeni neplodnošću, 50% tih slučajeva posljedica je nedostataka kodmuškog partnera. Oko 15-30% slučajeva neplodnosti muškarca može se povezati s genetičkim abnormalnostima . Jedna od najčešćih identificiranih genetičkih abnormalnosti kod neplodnosti muškog faktora su mikrodelecije na dugom kraku Y hromosoma (Yq), posebno u regiji poznatoj kao regija azoospermičnog faktora (AZF).
U određenim okolnostima muškarci s AZF mutacijama mogu se obratiti potpomognutim reproduktivnim tehnologijama (ART), poput intracitoplazmatske injekcije sperme (ICSI), kako bi im se pomoglo da prevladaju neoptimalni kvalitet sperme. Međutim, sve je važnije da se pretražuju Yq mikrodelecije zbog sve većeg broja dokaza da AZF mikrodelecije imaju mogućnost vertikalnog prijenosa na muško potomstvo. Minor et al. pokazali su da se mutacija AZFc vertikalno prenosila kroz tri generacije, preko očeva koji su dobijali reproduktivnu pomoć putem ICSIAZF.[7]
Gen AZF1 (azoospermijski faktor 1 ) vjerovatno je smješten u euhromatinskom dijelu dugog kraka, na poziciji Yq11.23. AZF1, dužine 792 kb i distalno do centromere Y hromosom.[8] Geni AZF1 su uključeni u spermatogenezu u sjemenicima.
Uobičajene fenotipske manifestacije delecija u ovoj regiji su azoospermija i sindrom samih Sertolijevih ćelija. Muškarci s potpunom delecijom u regiji AZF-a nisu u stanju da proizvedu spermatozoide tes za ICSI. Postoji nekoliko gena kandidata u regiji AZF za koje je dokazano da uzrokuju neplodnost kod muškaraca: ubikvitin-specifična peptidaza 9, Y-vezana (USP9Y), DEAD-boksove hemikalije RNK, Box3, Y-vezani (DBY), sveprisutni transkribirani tetratrikopeptid koji sadrži ponavljanje, vezan za Y (UTY) i timozin beta 4, vezan za Y (TB4Y).
Podregija AZFb nalazi se u srednjem regionu Yq11. Utvrđeno je da geni u ovom regionu podržavaju rast i zrelost sperme i kritični su za efikasno napredovanje spermatogeneze. Uobičajene fenotipske manifestacije delecija u ovoj regiji su spermatogeno sprečavanje i azoospermija.[3][4] U AZFb regiji postoji više gena kandidata za joje je dokazano da uzrokuju neplodnost kod muškaraca: RNK-vezani motiv koji, Y-vezani protein (RBMY), sličan PTPN13, vezan za Y (PRY), otvoreni okvir čitanja hromosoma Y 15 (CYorf15), ribosomski, Y-vezani protein S4 (RPS4Y1), faktor inicijacije eukariotske translacije1A, Y-vezani (EIF1AY), lizin-demetilaza 5D (KDM5D), X-vezani prekursor kell antigena krvne grupe, Y-vezan (XKRY) i faktor transkripcije toplotnog šoka, Y-vezanu (HSFY).[3][4][6]
AZF1 geni uključeni su u procese spermatogeneza u sjemenicima.[3][4] Delecije AZFc povezane su s drastičnim smanjenjem broja sperme, a postoje podgrupi muškaraca s AZFc mikrodelecijama koji bilježe progresivan pad broja spermatozoida. U AZFc regiji postoji više gena kandidata za koje je dokazano da uzrokuju neplodnost muškaraca: delecije u azoospermiji (DAZ), hromodomenskom proteinu, vezanom za Y (CDY) i osnovnom Y- vezanom proteinu 2 (BPY2) [4][6]
AZFc je jedna od genetički najdinamičnijih regija u ljudskom genomu, koja možda služi protiv genetičke degeneracije povezane sa nedostatkom partnerskog hromosoma tokom mejoze.[9] Međutim, takva strategija dolazi sa štetnim efektima da neka preuređenja predstavljaju faktor rizika ili faktički uzročnik spermatogenih poremećaja.[9]
Specifična djelimična delecija AZFc zvana delecija gr gr značajno je povezana sa muškom neplodnošću među kavkazoidima u Evropi i na otocima zapadnog Pacifika.[10]
Za prvobitno identificirane gena AZFb i AZFc smatralo se da su odvojene regije. Kasnije je utvrđeno da se preklapaju i sada se nazivaju AZF2.
Mutacije ili delecije u AZF genima povezane su sa nemogućnošću ili smanjenom sposobnošću stvaranja sperme. Mogu prouzrokovati azoospermiju (bez mjerljive razine sperme u sjemenu). Delecije u genu USP9Y, koji se nalazi unutar AZF1, obično su, ali ne uvijek, povezane sa nemogućnošću formiranja sperme.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
